Bóle wzrostowe , czyli bóle mięśni u dzieci związane ze wzrostem organizmu

Bóle wzrostowe u dziecka możesz podejrzewać, gdy narzeka ono na bóle nóg. Mogą być one szczególnie dokuczliwe w nocy. Takie bóle mięśni i ścięgien u dzieci są dość powszechne i wynikają z intensywnego rozwoju młodego organizmu. Jak rozpoznać, ze to na pewno bóle wzrostowe a nie poważniejsza dolegliwość? I jak pomóc cierpiącemu z powodu bólu dziecku?

Spis treści

1. Bóle wzrostowe: przyczyny
2. Bóle wzrostowe: objawy
3. Bóle wzrostowe: diagnoza
4. Jak łagodzić bóle wzrostowe?

Bóle wzrostowe, które są związane z rozwojem młodego organizmu, dotyczą dzieci do 10-12 roku życia. Odczuwane są głównie w nogach.

Bolą mięśnie (nie stawy!) z przodu ud, w łydkach oraz z tyłu, pod kolanami, głównie wieczorem lub w nocy. Ból trwa z reguły 10-30 minut, ale może być dłuższy, nawet kilkugodzinny. Ma charakter napadowy - pojawia się co kilka dni lub miesięcy.

Bóle wzrostowe: przyczyny

Jedni specjaliści szacują, że bóle wzrostowe występują u 25 proc. dzieci, inni mówią o 40 proc. Nie ma też jednej teorii, która wyjaśniałaby przyczyny dolegliwości.

Niektórzy lekarze upatrują ich w dużej aktywności fizycznej większości kilkulatków, m.in. skakaniu, bieganiu, która forsuje mięśnie.

Amerykańscy naukowcy wysunęli inną hipotezę. Skoro kończyny rosną głównie w nocy, to można wysnuć wniosek, że proces wzrostu postępuje skokowo i jest intensywniejszy podczas snu. Jak to tłumaczą?

Płytki wzrostowe, które znajdują się na zakończeniach kości, zbudowane są z delikatnej tkanki. Ulegają więc ściśnięciu, kiedy dziecko chodzi lub biega, a to spowalnia wzrost. Zaległości nadrabiane są podczas snu dziecka. Nie ma wtedy ucisku na płytki i mogą się one swobodnie rozwijać. Kości rosną szybciej, co jednak może powodować ból.

Zauważono też, że w okresie intensywnego wzrostu ścięgna okazują się co pewien czas za krótkie w stosunku do szybciej rosnących kości. Wtedy dziecko np. nie jest w stanie dotknąć palców stóp bez zginania kolan. Ścięgna są bardzo napięte i to może dawać różne dolegliwości.

Przyczyną mogą być również zaburzenia w budowie ciała, np. płaskostopie, oraz inne znacznie poważniejsze problemy zdrowotne.

Bóle wzrostowe: objawy

Poniższe symptomy nie wiążą się z bólami wzrostowymi. Wystąpienie któregoś lub kilku z  nich może wskazywać na poważną chorobę. Dlatego nie zwlekaj z wizytą u lekarza, jeżeli zaobserwujesz u dziecka:

• ból ciągły i uporczywy
• ból pojawiający się rano
• opuchliznę, sztywnienie lub zaczerwienienie w obrębie stawów
• ból związany z urazem
• gorączkę
• utykanie (kulenie)
• utratę apetytu
• spadek wagi
• osłabienie lub zmęczenie
• nasilenie bólu podczas dotykania obolałego miejsca

Bóle wzrostowe: diagnoza

Od tego, co jest przyczyną dolegliwości, zależy dalsze postępowanie.

Po pierwsze sprawdźmy, jak dziecko reaguje na dotyk w czasie bólu. Jeśli delikatne nawet głaskanie będzie wzmagało reakcję bólową, podejrzewać można jakieś poważniejsze schorzenie.

Dzieci, które mają bóle wzrostowe, lubią być dotykane i masowane, bo to przynosi im ulgę. Ale nasza własna ocena sytuacji nie wystarczy.

Tylko lekarz może bowiem ustalić przyczynę kłopotów. A ponieważ nie istnieją specjalne badania stwierdzające bóle wzrostowe, pediatrzy stosują tzw. diagnozę wykluczenia.

Oznacza to wykonanie badań w kierunku schorzeń, które dają podobne objawy, np. chorób stawów czy nowotworów. Najczęściej zleca się morfologię krwi i RTG.

U dzieci, które cierpią z powodu bólów wzrostowych, wyniki badań zazwyczaj są w normie.

Jak łagodzić bóle wzrostowe?

Chociaż bóle wzrostowe nie są groźne dla zdrowia i nie wiążą się z żadnymi poważnymi stanami chorobowymi, to z pewnością należy starać się je złagodzić, by pomóc cierpiącemu dziecku. Oto kilka sprawdzonych sposobów:

• Bardzo pomocne mogą być delikatne masaże bolących partii mięśni oraz rozgrzewające okłady, ulgę przyniesie też ciepła kąpiel.
• Po konsultacji z lekarzem możesz także sięgnąć po delikatne środki przeciwbólowe zawierające paracetamol lub ibuprofen. Uwaga, dziecku, które nie ma jeszcze 12 lat, nie wolno podawać aspiryny, bo może to wywołać bardzo groźną chorobę Reya (RS), która atakuje mózg i wątrobę. Co prawda występuje ona rzadko, ale lepiej dmuchać na zimne.
• Warto zachęcić dziecko do ćwiczeń rozciągających (rozciągania stóp i prostowania palców ku górze), nawet kiedy odczuwa ból. Przydadzą się one też po ustąpieniu dolegliwości, aby przygotować mięśnie i ścięgna do kolejnego skoku wzrostu.
• Podczas dnia podawaj dziecku dużo płynów, najlepiej naturalnych soków owocowych i warzywnych rozcieńczonych wodą.
• Pamiętaj o odpowiedniej diecie. W okresie intensywnego wzrostu kości szczególnie ważne są wapń, witamina D₃ oraz cynk. Składniki te znajdują się głównie w mleku, serach, jogurtach, chudym mięsie, rybach, warzywach i orzechach.