CIĄŻA u kobiet z padaczką (epilepsją)

Padaczka i ciąża nie wykluczają się. Przy padaczce można mieć dzieci - większość kobiet chorujących na epilepsję zachodzi w ciążę bez większych problemów. Co więcej, u ponad 90 proc. kobiet z padaczką ciąża przebiega bez powikłań, a ich dzieci rodzą się zdrowe. Sprawdź, jak wygląda ciąża u epileptyczki i jaki wpływ na ciążę mają przyjmowane przez nią leki przeciwpadaczkowe.

Spis treści

1. Atak padaczki w ciąży
2. Padaczka a ciąża. Czy leki stosowane na padaczkę powodują wady płodu?
3. Padaczka a nieplanowana ciąża
4. Padaczka a poród i cesarskie cięcie
5. Padaczka a karmienie piersią

Kobiety chore na padaczkę mogą rodzić zdrowe dzieci, ale w ich przypadku ciążę trzeba dobrze zaplanować. Stosowane leki przeciwpadaczkowe mogą zaburzać rozwój płodu, powodując wady wrodzone u dziecka. Ryzyko ich pojawienia się jest najwyższe w początkowym okresie ciąży, czyli w czasie, gdy kobieta nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu. Dlatego o zdrowiu dziecka trzeba pomyśleć jeszcze przed zajściem w ciążę. Zagrożenie stanowią też ataki padaczki w czasie ciąży.

Atak padaczki w ciąży

Jeśli podczas ciąży wystąpi napad połączony z drgawkami, należy  skonsultować się z neurologiem lub ginekologiem, aby mieć pewność, że napad nie miał niekorzystnego wpływu na dziecko.

Ataki padaczki w ciąży - częściowe proste, częściowe złożone, napady nieświadomości oraz miokloniczne nie powinny zagrozić dziecku, chyba że dochodzi do urazów (np. w wyniku upadku).¹ Częste napady toniczno-kloniczne oraz  napady atoniczne stanowią jednak zagrożenie dla matki i dziecka, mogą np. powodować uszkodzenie łożyska.¹ Brak właściwej kontroli napadów padaczkowych w okresie ciąży może być również przyczyną wewnątrzmacicznego niedotlenienia płodu. Można zmniejszyć ryzyko pojawienia się napadów i zapewnić ochronę dziecku, stosując odpowiednie leczenie padaczki.

Padaczka a ciąża. Czy leki stosowane na padaczkę powodują wady płodu?

Ryzyko, że przyjmowane przez matkę leki przeciwpadaczkowe zaszkodzą nienarodzonemu dziecku, jest niewielkie, lecz niewykluczone. Stopień ryzyka pojawienia się wad wrodzonych różni się w zależności od leku, jego dawki, a także całego schematu leczenia. Jak wynika z badań, najwyższy odsetek dużych wad wrodzonych dotyczył dzieci urodzonych z matek, które w ciąży przyjmowały kwas walproinowy w mon- lub politerapii (ryzyko czterokrotnie większe), a w przypadku dawki kwasu walproinowego>1500 mg na dobę ryzyko zwiększało się dziesięciokrotnie.²

Na ogół ryzyko dziedziczenia padaczki jest niewielkie. Gdy choruje  jedno z rodziców, mniej niż jedno na dziesięcioro dzieci odziedziczy  tę chorobę. Dziedziczne są niektóre rzadkie zespoły padaczkowe.

Ryzyko wad wrodzonych u dzieci w grupie kobiet przyjmujących lamotryginę w  monoterapii wynosi 2,9 proc., jest wyższe jeśli dawka leku przekracza 200 mg na dobę, ale już w politerapii z kwasem walproinowym wzrasta do 12,5 proc. Stąd wniosek, że równoczesne stosowanie kilku leków przeciw padaczkowych zwiększa ryzyko poważnych wad wrodzonych u płodu.

Lekarz powinien ocenić i przedyskutować z pacjentką sposób ograniczenia leków do minimum, co może obejmować  zmniejszenie dawki, zmianę liczby i rodzaju leków, które przyjmuje. Zmian w schemacie leczenia należy dokonać przed zajściem w ciążę i to z dużym wyprzedzeniem (najlepiej półrocznym), tak aby mieć pewność, że napady padaczkowe są całkowicie pod kontrolą.

Poza tym kobieta z epilepsją, która planuje ciążę, powinna przyjmować kwas foliowy - o najmniej 4 tygodnie przed poczęciem dziecka oraz w początkach ciąży. Oprócz stosowania leków w czasie ciąży należy unikać sytuacji zwiększających ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych, takich jak bezsenność i stres.

Padaczka a nieplanowana ciąża

Ciąża nie pogarsza zdrowia kobiety z epilepsją, jeśli regularnie przyjmuje się leki. Odstawienie ich bez konsultacji z lekarzem może wywołać napady epileptyczne, które  bywają bardzo niebezpieczne dla dziecka.

Jeśli kobieta nieoczekiwanie zajdzie w ciążę, nie powinna zaprzestać przyjmowania leków, ponieważ może to spowodować  niekontrolowane napady. Do czasu, aż zdała sobie sprawę, że jest w ciąży, dziecko było już narażone na działanie leków przeciwpadaczkowych. Zaprzestanie ich stosowania w momencie zajścia w ciążę  niekoniecznie zmniejszy i tak niewielkie ryzyko szkodliwego wpływu na dziecko. W tym przypadku należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Padaczka a poród i cesarskie cięcie

Nie jest prawdą, że kobiety chore na padaczkę muszą rodzić przez cesarskie cięcie. Większość kobiet z padaczką może urodzić siłami natur.

Kobieta ciężarna chorująca na padaczkę powinna znajdować się pod ścisłą kontrolą zarówno neurologa, jak i ginekologa położnika.

U niektórych kobiet z niekontrolowanymi napadami toniczno-klonicznymi w czasie ciąży lub u których w przeszłości wystąpiły napady padaczkowe w trakcie porodu, zaleca się cesarskie cięcie jako środek ostrożności. Jednak dotyczy to jedynie około 1-2 proc. kobiet chorujących na padaczkę. Cesarka jest wskazana jeśli w czasie porody dojdzie do napadu, a  otrzymane leczenie dożylne nie jest skuteczne.

Padaczka a karmienie piersią

Nie jest prawdą, że kobiety chore na padaczkę  nie powinny karmić swoich dzieci piersią, bo przekazują im wraz z mlekiem leki przeciwpadaczkowe. Wyjątkiem jest stosowanie  wysokich dawek fenobarbitalu, prymidonu czy benzodiazepin,  co może być przyczyną nadmiernej sedacji (zbytniego uspokojenia) noworodka.²

Źródło:

1. Poradnik dla kobiet z padaczką, pod red. prof. Joanny Jędrzejczak2. Halczuk I., Tynecka-Turowska M., Rejdak K., Belniak E., Postępowanie terapeutyczne w padaczce kobiet w okresie ciąży, porodu i połogu, Zdrowie i dobrostan" 2014, nr 2