Zespół znikającego bliźniaka: przyczyny i objawy

Zespół znikającego bliźniaka (VTS) to z medycznego punktu widzenia powikłanie po ciąży mnogiej, które polega na obumarciu jednego z płodów. Wiedza na temat zespołu zanikającego płodu jest wciąż niewielka, mimo że pojawia się nawet u około 30 procent ciąż bliźniaczych. Jakie są przyczyny i objawy tego schorzenia? Czy leczenie kobiety, u której zdiagnozowano zespół znikającego płodu, zawsze jest konieczne? Jakie zagrożenia niesie za sobą VTS?

Spis treści

1. Zespół znikającego bliźniaka - przyczyny
2. Zespół znikającego bliźniaka: objawy
3. Zespół znikającego bliźniaka: leczenie
4. Kiedy zespół znikającego bliźniaka jest zagrożeniem dla życia matki i zdrowego płodu?

Zespół znikającego bliźniaka (VTS - vanishing twin syndrome), inaczej zespół znikającego lub zanikającego płodu, uważa się za powikłanie ciąży wielopłodowej, polegające na obumarciu jednego z płodów w pierwszym trymestrze ciąży (zwykle między 5. a 9. tygodniem, czyli w okresie embrionalnym). Następnie obumarły płód ulega resorpcji, czyli naturalnemu wchłonięciu przez organizm matki lub drugi płód. Pozostałe płody zwykle rozwijają się bez komplikacji.

Szacuje się, że zespół zanikającego płodu pojawia się nawet u około 30 procent ciąż bliźniaczych. Badania wskazują, że najwięcej takich przypadków diagnozuje się u kobiet powyżej 30. roku życia (zwłaszcza jeśli były leczone z powodu niepłodności).

Zespół znikającego bliźniaka - przyczyny

Przyczyny zespołu znikającego bliźniaka często są nieznane. W niektórych przypadkach odpowiedź daje analiza łożyska i/lub tkanek płodu, która często ujawnia nieprawidłowości chromosomalne. Inną prawdopodobną przyczyną obumarciu jednego z płodów na początku ciąży jest nieprawidłowa implantacja łożyska w macicy lub anomalia przyczepu pępowiny.

Lekarze przypuszczają również, że do obumarcia jednego z płodów przyczynia się silniejszy płód, zabierając słabszemu (i np. z potencjalnymi wadami wrodzonymi) środki odżywcze i w ten sposób wymusza jego śmierć.

Zespół znikającego bliźniaka: objawy

Zespół znikającego płodu zwykle przebiega bezobjawowo. Wówczas jest diagnozowany podczas rutynowych badań przeprowadzanych przez położnika - zwykle podczas USG. W trakcie jego trwania widoczne są dwa pęcherzyki ciążowe, z których jeden (zdrowy) jest większy od drugiego.

Podczas USG może być widoczny jeden płód żywy, a obok pęcherzyk ciążowy bez zarysów płodu lub drugi płód bez akcji serca. Zwykle w kolejnych badaniach USG stwierdza się zanikanie martwego płodu.

Obumarcie jednego płodu można stwierdzić również na podstawie wyników badania krwi – po oznaczeniu stężenia hormonów w organizmie przyszłej mamy. Ich spadek oznacza, że obumarł jeden płód.

W niektórych przypadkach obumarcie jednego płodu może dawać niepokojące objawy przypominające poronienie. Ich nasilenie jest jednak znacznie mniejsze: lekkie krwawienie, łagodne skurcze macicy i miednicy lub delikatny, kłujący ból w podbrzuszu. Symptomy te pojawiają się zwykle w pierwszym trymestrze ciąży.

Zespół znikającego bliźniaka: leczenie

Jeśli do zaniku płodu doszło w pierwszym trymestrze ciąży i nie ma żadnych powikłań, ani matka, ani rozwijające się dziecko nie potrzebują dodatkowej, specjalistycznej opieki lekarskiej (w tym hospitalizacji).

Jeśli jednak do śmierci płodu doszło w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, może być ona traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka. Może bowiem dojść do przedwczesnego porodu, zakażenia czy krwotoku. Istnieje także ryzyko porażenia mózgowego u bliźniaka pozostałego przy życiu.

Kiedy zespół znikającego bliźniaka jest zagrożeniem dla życia matki i zdrowego płodu?

Rokowania płodu pozostałego przy życiu są zwykle bardzo dobre, jednak zależą od czynników, które przyczyniły się do śmierci drugiego bliźniaka. Zakłócenie prawidłowego rozwoju zdrowego płodu może nastąpić, gdy dojdzie do zaniku płodu w drugim lub trzecim trymestrze ciąży – wzrasta wówczas ryzyko porażenia mózgowego rozwijającego się dziecka. Poważnym zagrożeniem dla płodu jest ciąża jednokosmówkowa (z jednym łożyskiem) - wówczas w krótkiej przyszłości drugi płód również umiera.

Z kolei zagrożenie dla życia przyszłej mamy może stanowić krwawienie wewnątrzmaciczne, które jest konsekwencją obumarcia płodu.

Monika Majewska