Dobra waga w ciąży - ile trzeba przytyć w ciąży?

Niemal każda kobieta w ciąży martwi się czasem swoją wagą. Porównując się z koleżankami, dochodzi do wniosku, że przybiera na wadze zbyt wolno, zbyt szybko, zdecydowanie za mało albo za dużo. Kiedy kobieta w ciąży znajduje jakąś informację o optymalnej dodatkowej liczbie kilogramów i nie jest ona zgodna z jej wagą, o frustrację nietrudno. Tymczasem jedna idealna waga kobiety w ciąży nie istnieje.

Spis treści

1. Skąd się biorą dodatkowe kilogramy w ciąży?
2. W którym trymestrze ciąży tyje się najwięcej?
3. Niedowaga w ciąży
4. Nadwaga w ciąży
5. Jak pilnować wagi w ciąży?
6. Prawidłowy przyrost masy w zależności od BMI przed ciążą

Prawidłowa waga w ciąży to zmartwienie wielu mam. Ile kilogramów powinno ci przybyć? To sprawa indywidualna i zależy od wielu czynników: tego, ile ważyłaś przed ciążą, ile masz wzrostu, jak duże urodzisz dziecko. Dzieci różnią się od siebie i zdrowy, doskonale rozwinięty brzdąc w momencie porodu może ważyć nieco poniżej trzech kilogramów i równie dobrze około czterech. Zdarza się, że waży jeszcze więcej, ale wówczas nie mówi się już o prawidłowym przebiegu ciąży, gdyż istnieje ryzyko powikłanego porodu, a masa dziecka może być np. efektem cukrzycy ciężarnych.

Kiedy nie jesteś w ciąży, swoją wagę możesz bez trudu kontrolować za pomocą wskaźnika BMI (masa ciała liczona w kilogramach, podzielona przez wzrost podany w metrach, podniesiony do kwadratu). Gdy oczekujesz dziecka, wagę kontroluje przede wszystkim twój lekarz. Podczas każdej wizyty w gabinecie jesteś ważona przez położną lub ginekologa na tej samej wadze, więc jeśli zgłaszasz się regularnie do lekarza, ewentualne nieprawidłowości sąna czas wychwytywane.

Oczywiście kilogramy możesz kontrolować sama, wiedząc ile powinnaś przybierać na wadze w poszczególnych trymestrach ciąży. Poinformuje cię o tym lekarz, a w internecie znajdziesz specjalne kalkulatory dla ciężarnych, które uwzględniają różnice wzrostu i wagi wyjściowej przyszłej mamy. Niewielkich odstępstw od wzorca nie traktuj jak nieprawidłowości.

Skąd się biorą dodatkowe kilogramy w ciąży?

W ciąży nie można nie przytyć. Przez 9 miesięcy przybywa bowiem kilogramów związanych bezpośrednio z rozwojem dziecka i potrzebną mu "infrastrukturą", łącznie jest to 10-12 kg:

• samo dziecko: 3-4 kg
• macica: 1 kg
• łożysko: 0,5-1 kg
• płyn owodniowy: 1-2 kg
• piersi: do 2 kg
• krew i inne płyny ustrojowe: 3 kg.

Większość tych dodatkowych kilogramów stracisz wkrótce po porodzie (ok. 7 kg), pozostałe w pierwszych miesiącach (sprzyja temu choćby karmienie piersią). Jeśli jednak wyraźnie sobie pofolgowałaś i przybrałaś znacznie więcej niż potrzeba, pozbycie się dodatkowego tłuszczyku z różnych partii ciała będzie wymagało sporo wysiłku: specjalnej diety i aktywności fizycznej.

Ciąża sama w sobie nie jest czynnikiem sprzyjającym nadwadze. Zazwyczaj nadmiernie tyją kobiety, które zawsze miały skłonność do tycia, a oczekiwanie na dziecko stało się jedynie okazją do zrobienia za dużych zapasów.

Czasem w ciąży ujawniają się także problemy zdrowotne, sprzyjające nadwadze, np. zaburzenia endokrynologiczne. By mieć pewność, że przed samym porodem waga będzie prawidłowa, trzeba odpowiednio przybierać w czasie całej ciąży, w zależności od potrzeb dziecka.

W którym trymestrze ciąży tyje się najwięcej?

W I trymestrze twoje dziecko jest tak małe, że przyrost wagi około 2 kg jest zupełnie wystarczający. Pod koniec tego trymestru dziecko waży 10-14 g, a łożysko zaledwie 50 g i produkuje na potrzeby małego człowieka tylko 1,5 g białek dziennie. Zatem, jeśli nie przytyjesz wcale, a nawet nieco schudniesz (np. z powodu obfitych wymiotów, które często pojawiają się na początku ciąży), na pewno dziecku nie zabraknie pożywienia.

W II trymestrze potrzeby dziecka wyraźnie rosną (pod koniec będzie ważył prawie kilogram, a potrzebny mu płyn owodniowy to już około 0,5 litra). Zakłada się, że optymalne przybieranie na wadze to ok. 0,5 kg tygodniowo (2 kg miesięcznie).

Podobnie jest w ostatnim trymestrze, jednak tuż przed porodem właściwie już się nie tyje, a na początku III trymestru przybiera najwięcej.

Oczywiście tempo tycia nie jest identyczne u każdej kobiety i to tylko ogólne wytyczne. Bywają przyszłe mamy, których brzuszek wyraźnie się zaokrągla w II trymestrze i takie, które czekają na niego trochę dłużej.

Na pewno jednak powinnaś skontaktować się z lekarzem, gdy skok wagi w ciągu tygodnia przekroczył kilogram lub dosłownie z dnia na dzień zauważyłaś zmiany (np. opuchnięta twarz, obrzęki nóg, które nie ustępują po nocnym odpoczynku).

Niedowaga w ciąży

Byłoby idealnie, gdybyś zachodząc w ciążę, miała prawidłową wagę (BMI od 18,5 do 24,9), a potem przybierała zgodnie z wytycznymi. Zarówno bowiem nadwaga, jak i niedowaga są w ciąży niewskazane.

Kobiety, które przed ciążą miały sporą niedowagę, a w czasie ciąży nie zmieniły wyraźnie nawyków żywieniowych, częściej rodzą dzieci o niskiej masie urodzeniowej i z zaburzeniami neurologicznymi, w tym wadami wzroku, słuchu, opóźnieniem rozwojowym. Ich dzieci często rodzą się przedwcześnie. Warto przy tym podkreślić, że nieprawidłowości te są związane nie tylko z niską kalorycznością diety, ale i dietą niewłaściwą.

Cechy niedożywienia (niedoboru w organizmie różnych niezbędnych substancji odżywczych) obserwuje się także u kobiet, których waga jest prawidłowa, a nawet tych, które mają nadwagę. Ich dieta bowiem często obfituje w nie najlepsze źródła tłuszczu i cukrów, natomiast brakuje w niej białek, witamin i minerałów. Dlatego niezwykle istotne jest, by już na pół roku przed planowanym zajściem w ciążę zadbać o racjonalne odżywianie, a w przy padku nieprawidłowej masy ciała skorygować dietę ze specjalistą od żywienia lub dietetykiem.

Jeśli twoja wyjściowa waga była za niska, podczas ciąży trzeba zrobić wszystko, by wyrównać jak najszybciej niedobory.

W I trymestrze, gdy potrzeby dziecka są jeszcze niewielkie, masz trochę czasu na nadrobienie braków. Tobie przyda się trochę tłuszczyku, który u krąglejszych pań gromadzi się na pośladkach, biodrach i udach, gdyż będzie cennym źródłem energii dla ciebie i dziecka. Zasada, że w I trymestrze nie trzeba zwiększać kaloryczności diety, a w kolejnych wystarczy jeść o 300-500 kcal dziennie więcej, ciebie nie dotyczy. Zapewne specjalista zaleci, byś jak najszybciej wprowadziła do jadłospisu pożywne, zdrowe produkty, a zarazem podpowie, jak radzić sobie z brakiem apetytu (np. małe porcje, a zapewniające sporo energii) i co jeść, by zaspokoić wszystkie potrzeby rozwijającego się małego człowieka.

Jeśli twoja waga przed ciążą była prawidłowa, a podczas oczekiwania na dziecko przyrost masy jest zbyt mały, nie trzeba się zamartwiać. Wewnątrzmaciczne "głodzenie" dzieci zdarza się naprawdę sporadycznie. Częściej taka sytuacja wpływa negatywnie na samopoczucie mamy niż formę dziecka, bo mały "pasożyt" daje sobie radę twoim kosztem.

Bardzo rzadko zdarza się, że zbyt małe przybieranie na wadze jest spowodowane zaburzeniami pracy tarczycy i wówczas potrzebna jest konsultacja endokrynologiczna. Czasem niewielki przyrost wagi to objaw problemów rozwojowych dziecka.

Dla pewności lekarz zapewne zleci badanie USG, byś mogła się upewnić, że dziecko prawidłowo rośnie. To mit, że duże dzieci rodzą kobiety, które sporo przytyły w ciąży. Często jest wręcz przeciwnie.

Nadwaga w ciąży

Nadwaga w ciąży właściwie nie ma dobrych stron. Wprawdzie zdarza się, że zbyt pulchne mamy rodzą dorodne, duże dzieci. Często jednak nadwaga, paradoksalnie, sprzyja urodzeniu dziecka o niskiej masie urodzeniowej, gdyż towarzyszy jej nadciśnienie. Upośledza ono dopływ krwi i składników odżywczych do dziecka, czego efektem może być zaburzony rozwój dziecka.

Nadciśnienie bywa zapowiedzią zatrucia ciążowego (gestozy ciążowej) – choroby, która realnie zagraża życiu mamy i dziecka. Inne problemy związane z nadwagą w ciąży, a zwłaszcza otyłością, to:

• bóle kręgosłupa
• obrzęki
• żylaki
• trudności z oddychaniem
• powikłania podczas porodu (większe prawdopodobieństwo cesarskiego cięcia, gorsze gojenie się ran, wydłużona akcja porodowa)
• utrudniona komunikacja z dzieckiem (otyłym kobietom zdarza się zbyt późno odbierać niepokojące sygnały od dziecka, gdyż słabiej czują ruchy płodu).

Oczywiście troskliwa opieka położnicza, a zwłaszcza twój rozsądek, pozwolą zminimalizować to ryzyko.

Jak pilnować wagi w ciąży?

By kontrolować kilogramy w ciąży, nie można się głodzić. To nie czas na diety cud. Nawet wtedy, gdy masz nadwagę, wystarcza unikanie tłustych i słodkich przegryzek, rezygnacja z jedzenia do syta (lepiej częściej, ale mniej), spożywanie większej ilości chudego nabiału i mięsa, ryb, warzyw, owoców i produktów bogatych w błonnik oraz czystej niegazowanej wody.

Powinnaś zjadać pięć niedużych posiłków, a jeśli dopadnie cię między nimi głód, możesz pogryzać owoce, surowe warzywa, chrupkie pieczywo, orzechy.

Oczywiście, jeśli ważysz prawidłowo, twoja ciąża przebiega bez powikłań i nie masz specjalnych zaleceń dietetycznych, od czasu do czasu możesz zaszaleć, przecież zaspokajanie zachcianek to jeden z uroków ciąży.

Uwaga: szczegółowe zalecenia co do odżywiania są konieczne dla kobiet z nadciśnieniem i cukrzycą.

Nie zapominaj o aktywności fizycznej. Spacery na świeżym powietrzu, ćwiczenia relaksacyjne i pływanie zazwyczaj służą wszystkim ciężarnym.

Prawidłowy przyrost masy w zależności od BMI przed ciążą

miesięcznik "M jak mama"

Eliza Dolecka

Konsultacja: dr n. med.Marzena Dębska