Chwyt Kristellera - na czym polega? Powikłania po chwycie Kristellera

Chwyt Kristellera to manewr wykonywany podczas porodu, polegający na ucisku na dno macicy. Mimo że chwyt Kristellera został opracowany w XIX wieku, niektórzy lekarze do dziś go stosują. Wszystko wskazuje na to, że szybko się to nie zmieni. Jak przekonują eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, mimo że rękoczyn Kristellera wiąże się z powikłaniami, wprowadzenie prawnego zakazu jego wykonywania nie jest właściwym rozwiązaniem. Sprawdź, jak wygląda chwyt Kristellera i jakie są możliwe powikłania wykonania tego manewru.

Spis treści

1. Chwyt Kristellera - jak wygląda i w jakim celu się go stosuje?
2. Chwyt Kristellera, a może inny manewr?
3. Chwyt Kristellera - więcej szkód niż korzyści
4. Chwyt Kristellera - powikłania

Chwyt Kristellera, inaczej rękoczyn Kristellera, to manewr wykonywany podczas porodu, polegający na ucisku na dno macicy. Mimo że chwyt Kristellera został opracowany w XIX wieku, niektórzy lekarze do dziś go stosują. Wszystko wskazuje na to, że szybko się to nie zmieni. Jak przekonują eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, mimo że rękoczyn Kristellera wiąże się z powikłaniami, wprowadzenie prawnego zakazu jego wykonywania nie jest właściwym rozwiązaniem.

Chwyt Kristellera - jak wygląda i w jakim celu się go stosuje?

Manewr polega na oburęcznym ucisku dłońmi okolicy dna macicy w jej podłużnej osi, w kierunku dna miednicy w czasie rodzenia się główki i barków płodu. Jak tłumaczą specjaliści z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego¹, wykonanie zabiegu rozpoczyna się w ułożeniu rodzącej na wznak, wykonujący zabieg ustawia się z boku. Macicę ustawia się dłońmi w osi kanału rodnego, a następnie układa dłonie na dnie macicy tak, aby brzeg małych palców skierowany był ku miednicy, a cała dłoń obejmowała dno lub górną część boków macicy, z ułożeniem kciuków na przedniej powierzchni macicy. Po ułożeniu rąk należy wykonać masaż macicy przez powłoki brzuszne, następnie, wraz ze skurczem mięśnia macicy, wykonać stopniowo nasilający się ucisk skierowany ku miednicy w osi kanału rodnego. Ucisk powinien trwać 5–8 sekund, w razie potrzeby po 1–3-minutowej przerwie może być powtórzony. Celem manewru Kristellera jest zwiększenie ciśnienia wewnątrz macicy, które prowadzi do skrócenia czasu porodu, gdy siła parcia nie jest wystarczająca dla zapewnienia postępu porodu.

Chwyt Kristellera prawidłowo powinien zostać wykonany w wyżej opisany sposób. Jednak na porodówkach nie zawsze się tak dzieje. Tak wynika z raportu dotyczącego częstotliwości stosowania chwytu Kristellera w Polsce, w którym wzięło udział ponad 1060 kobiet rodzących naturalnie w Polsce w latach 2004-2014 (z czego 334 z nich rodziły w 2014 roku)¹

Lekarz usiłował się na mnie rzucić i wypchać ze mnie dziecko, ale tak długo go odpychałam i ,,walczyłam " z nim, że dał sobie spokój.

Ja miałam wyciskane łożysko. Lekarz rzucił mi się na brzuch, położna ciągnęła za pępowinę, a ja płakałam, błagając o litość, bo ból był gorszy od porodu.

Ja w dwóch porodach walczyłam, by mi nie wyciskano łożyska. Udało się. Łożysko urodziłam samoczynnie. Ale zakusy, by udzielić mi przemocowej "pomocy", były nieustanne, próby namawiania, straszenie, szydzenie itp.

Ja miałam wyciskane łożysko. Lekarz oparł się o mój brzuch i mocno go naciskał aż w końcu dopiął swego!!!

Lekarz nie rzucił się na mój brzuch, a raczej wypchnął dziecko z niego. Gdyby nie on, to potraktowano by synka kleszczami, albo by się udusił, bo zanikało tętno.

Chwyt Kristellera, a może inny manewr?

Z tego samego raportu wynika, że spośród kobiet rodzących w 2014 roku, 22,14 proc. jest pewnych, że użyto chwytu Kristellera. Kolejne 7,14 proc. donosi, że nie jest pewnych czy zastosowano manewr, co oznacza, że na sali porodowej miała miejsce sytuacja, która nie jest jednoznaczna z punktu widzenia kobiety, a tym samym kobieta może podejrzewać, że ten chwyt zastosowano. Zaś 70,66 proc. respondentek było pewnych, że chwytu Kristellera nie zastosowano. Oznacza to, że blisko co 3 kobieta rodząca naturalnie w roku 2014  doświadczyła zachowania, które dało jej podstawy by podejrzewać, że zastosowano chwyt Kristellera.³

Chwyt Kristellera - więcej szkód niż korzyści

Chwyt Kristellera został nazwany przez prof. dr. hab. Troszyńskiego, eksperta w dziedzinie ginekologii i położnictwa, "szczególnie brutalnym rękoczynem". Również amerykańscy lekarze, m.in. dr Awoniyi Awonugi z Wayne State University (USA) czy dr Nahli Merhi ze szpitala Saint Joseph Medical Center w Joliet (Illinois, USA), uważają że jest szkodliwy i wiąże się z licznymi powikłaniami, mogącymi pojawić się zarówno u matki i dziecka.

Jak donosi Fundacja Rodzić po Ludzku, badania wykazały, że ucisk może przyspieszać urodzenie dziecka, ale nie powoduje skracania II okresu porodu.

Potwierdzają to liczne badania. Jak informuje Fundacja Rodzić po Ludzku², analiza prac dotyczących stosowania ucisku na dno macicy w II okresie porodu (zabieg Kristellera) nie wykazała związanych z tym działaniem korzyści, natomiast dowiodła ich szkodliwości. Badania wykazały, że nie u wszystkich kobiet w wyniku zewnętrznego ucisku dochodzi do zwiększenia ciśnienia w jamie macicy. Ucisk może przyspieszać urodzenie dziecka, ale nie powoduje skracania II okresu porodu. Niektóre badania pokazują wręcz tendencję do wydłużenia tego okresu.

Chwyt Kristellera - powikłania

Wymieniane najczęstsze powikłania u matki to:³

• uszkodzenie szyjki macicy, krocza i zwieracza odbytu
• wynicowanie macicy (przemieszczenie się jej wewnętrznej powierzchni przez kanał szyjki poza jamę macicy)
• bóle brzucha
• pęknięcie żeber
• pęknięcie wątroby
• pęknięcie macicy
• przedwczesne oddzielenie łożyska
• krwotok, w tym do jamy brzusznej, a w jego konsekwencji nawet śmierć

Najczęstsze negatywne konsekwencje dla dziecka po wykonaniu zabiegu Kristellera to:³

• złamania kości
• uszkodzenie splotu ramiennego
• zwiększone ryzyko wystąpienia dystocji barkowej zwłaszcza w przypadkach makrosomii płodu
• niższa punktacja w skali Apgar
• śmierć

Częstsze występowanie bradykardii u płodu i niedotlenienie wiązane jest także z występowaniem zwiększonego ciśnienia wewnątrzmacicznego, związanego z mechanicznym uciskiem, co w konsekwencji może prowadzić do występowania zaburzeń neurologicznych w dalszym rozwoju dziecka.

Źródło:

1.Raport z badania dotyczącego częstotliwości stosowania chwytu Kristellera w Polsce, www.lepszyporod.pl/wp-content/uploads/2015/04/chwyt.pdf

2. www.rodzicpoludzku.pl/Wiedza-o-porodzie/Prowadzenie-II-okresu-porodu-w-swietle-badan-naukowych.html

3. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie rękoczynu Kristellera, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016, tom 1, nr 2

Monika Majewska