Jedzenie łożyska po porodzie

Jedzenie łożyska po porodzie to kontrowersyjna praktyka. Czy naprawdę, jak twierdzi wiele matek, przyrządzone na jego bazie koktajle zwiększają ilość produkowanego mleka, a kapsułki ze sproszkowanym łożyskiem dodają energii po porodzie? Moda na jedzenie łożyska od kilku lat zyskuje za granicą na popularności, pozostaje jednak wiele wątpliwości. Sprawdź, jakie są fakty.

Spis treści

1. Jedzenie łożyska - opinia zwolenników
2. Łożysko - co zawiera
3. Jedzenie łożyska - opinie naukowców
4. Jedzenie łożyska a przepisy
5. Co to jest łożysko i do czego służy?

Jedzenie łożyska to inaczej placentofagia, bo tak fachowo określa się to zjawisko. W Stanach Zjednoczonych kolejne celebrytki, np. Kim Kardashian West, January Jones czy Alicia Silverstone, głośno mówią o łykaniu pigułek z własnego sproszkowanego łożyska. Zjawisko to zyskuje na popularności również w Europie. W Wielkiej Brytanii w 2014 roku co 8 para zabierała łożysko po porodzie w szpitalu do domu.

Zjadanie łożyska świetnie wpisało się także w światopogląd hipisek, które na przełomie lat 60. i 70. realizowały w ten sposób hasło życia zgodnego z naturą. W chińskiej medycynie naturalnej placentofagia znana jest już od 1400 lat. Chińczycy czasami wykorzystywali łożysko w postaci sproszkowanej, nie dla kobiet jednak, a w celu leczenia męskiej niepłodności i impotencji.

Jedzenie łożyska - opinia zwolenników

Niektórzy rodzice wierzą, że łożysko wypełnione hormonami i przeciwciałami chroni przed depresją poporodową i przywraca siły. Wśród zwolenników zjadania łożyska podkreślane są korzyści dla zdrowia psychicznego świeżo upieczonej matki, co potwierdzać miałoby przeprowadzone kilka lat temu badanie, w trakcie którego uczestniczki w większości przyznały, że zjedzenie łożyska pozytywnie wpłynęło na ich samopoczucie.

Inną zaletą jedzenia łożyska ma być zwiększenie laktacji. Kobiety decydujące się na zjedzenie łożyska mają nadzieję, że dzięki hormonom z tej tkanki nie będą też narażone na ryzyko wystąpienia depresji poporodowej, poprawi się ich witalność i szybciej wrócą do formy sprzed ciąży.

Niektóre amerykańskie położne nie widzą nic złego w tego typu praktykach. Jeśli nie czyni to nic złego matce i dziecku, a dzięki temu mama może się poczuć lepiej, to można na to pozwolić.

Łożysko jest wielkości około 1/6 dziecka. Z jednego łożyska może powstać od 100 do 200 pigułek.

Za eksperta w tej dziedzinie uchodzi Mark Kristal, profesor Uniwersytetu w Buffalo specjalizujący się w psychologii behawioralnej. Czasopismo "Ecology of Food and Nutrition" opublikowało artykuł dr Kristala wraz z wynikami badań jego autorstwa, w którym dowodzi on, że zjadanie łożyska przez zwierzęta poprawia więź samicy z potomstwem, działa znieczulająco i zwiększa szanse na kolejną ciążę. Kristal prowadzi te badania od 40 lat, jednak dotyczą one zwierząt, nie wiadomo, jakie i czy w ogóle mogą mieć przełożenie na ludzi.

W 2014 roku łożysko po porodzie w szpitalu zabierała do domu co ósma brytyjska para. Działa tam stowarzyszenie Independent Placenta Encapsulation Network, które skupia ponad 100 ekspertów z kilku krajów (na liście nie ma nikogo z Polski) propagujących wiedzę na temat zbawiennych właściwości łożyska.

Prawie wszystkie ssaki zjadają łożysko. Wśród większości naukowców panuje jednak przekonanie, że ich głównym celem jest „posprzątanie” śladów porodu z obawy przed drapieżnikami.

Przemysł farmaceutyczny nie pozostał obojętny wobec tego fenomenu. Osoby, które nie są w stanie przełknąć łożyska, a chciałyby korzystać z jego domniemanych cudownych właściwości, mogą zażywać je w postaci przetworzonej. Przetworzenie łożyska na łatwe do połknięcia kapsułki na zamówienie trwa kilkanaście dni.

Dla kobiet dostępne są tabletki, a także kremy wzbogacone pochodzącymi z tego narządu substancjami. Można znaleźć książki kucharskie, które opisują sposoby przechowywania łożyska, przepisy na posiłki i koktajle, w końcu sposoby sproszkowania i zamykania w przypominających witaminy kapsułkach.

Łożysko - co zawiera

Nie ma zbyt wielu dostępnych badań na temat łożyska. Wiadomo, że składa się z tkanki łącznej. Zawiera duże ilości żelaza oraz hormony: testosteron, oksytocynę, progesteron i estrogeny.

Dietetycy zwracają uwagę na obecność w łożysku szkodliwych dla organizmu metali ciężkich. W końcu pełni ono funkcję bariery ochronnej i ma za zadanie powstrzymywać patogeny i substancje szkodliwe dla płodu. Nie do końca wiadomo też, jak reaguje układ pokarmowy na taką ilość hormonów.

Jedzenie łożyska - opinie naukowców

Badania nad 27 zdrowymi ciężarnymi przeprowadziła antropolog medyczna dr Sharon Young z University of Nevada in Las Vegas. Raport zamieściło amerykańskie pismo „Women and Birth”. Przebadano szczegółowo kobiety między 36 t.c. a 3 tygodniem po porodzie (od ankiet, badań śliny, krwi, po analizę poziomu hormonów). Przez 3 tygodnie po porodzie niektóre matki przyjmowały pigułki z łożyskiem, a inne placebo.

Okazało się, że pigułki z łożyska nie miały znaczącego wpływu na poziom hormonów po porodzie, a co mogło mieć potencjalny związek z poziomem zmęczenia, nastrojem czy depresją poporodową. Badania zobrazowały natomiast korelację pomiędzy depresją, baby bluesem, rozdrażnieniem i stresem, a poziomem zmęczenia, brakiem snu, niewystarczającym wsparciem rodziny. Praca ta jednak spotkała się z zarzutem, że wykonano badania na zbyt małej próbie badanych.

Według niektórych naukowców jedzenie własnego łożyska nie tylko niewiele daje, ale może być nawet ryzykowne dla matki i dziecka.

Podobne badania opublikowano w Archives of Women’s Mental Health. A według naukowców z uniwersytetu Northwestern jedzenie własnego łożyska nie tylko niewiele daje, a nawet może być ryzykowne dla matki i dziecka (jeśli jest karmione piersią).

„Wzrost popularności placentofagii może mieć związek z nagłaśnieniem sprawy przez media oraz modą na metody alternatywne wśród społeczeństwa, które obecnie goni za zdrowszym trybem życia – mówi profesor Crystal Clark, psychiatra, specjalista psychologii behawioralnej na Northwestern University Feinberg School of Medicine. - W Stanach jest też wiele douli, które propagują jedzenie łożyska po porodzie. Clark wskazuje także, że kobiety po porodzie doświadczają stygmatyzowania swojego zdrowia psychicznego, a co siódma kobieta rzeczywiście doświadcza depresji poporodowej. Stąd wynika szukanie pomocy gdzie indziej, a nie leczenie depresji u specjalisty.

Jedzenie łożyska a przepisy

W Stanach Zjednoczonych nie istnieją regulacje prawne dotyczące wydawania, przechowywania lub przygotowywania łożyska do spożycia. W Polsce od 2001 r. przepisy nie pozwalają personelowi szpitalnemu wydać rodzicom łożyska, które traktowane jest jako odpad szpitalny przeznaczony do utylizacji. Lekarz najpierw musi obejrzeć, czy wyszło z dróg rodnych w całości, a potem wyrzucić. - To odpad szpitalny, który trzeba zutylizować - tłumaczy Alina Kuźmina, rzeczniczka warszawskiego Szpitala Klinicznego im. ks. Anny Mazowieckiej.

Kobiety rodzące w domu mają możliwość wykorzystania łożyska w sposób, jaki im się podoba. Bywa, że gdy kobiety rodzą w domu, zakopują łożysko w ziemi. Decydują się na to głównie osoby po tzw. porodach lotosowych, w Polsce zdarzających się jednak sporadycznie. Przy takim porodzie położna lub doula nie odcina pępowiny, ale czeka na jej samoistne odpadnięcie wraz z łożyskiem. Może to trwać nawet kilka dni.

Co to jest łożysko i do czego służy

Łożysko (łac. placenta) to przejściowy narząd płodowy występujący u ssaków łożyskowych, który tworzy się z kosmówki i błony śluzowej macicy. Kosmki kosmówki zagłębiają się i łączą z błoną macicy. Łożysko powstaje z tkanki łącznej, błony śluzowej macicy (część matczyna) oraz z zewnętrznej warstwy komórek otaczających zarodek. Od strony matczynej łożysko składa się z wielu zrazików, od strony płodowej jest gładkie.

Za pomocą łożyska zarodek otrzymuje z krwi matki pokarm i tlen, a oddaje dwutlenek węgla i zbędne produkty przemiany materii. Krew matki i płodu nie miesza się, ale do krwi płodu mogą się przedostać dzięki łożysku i pępowinie składniki odżywcze, a także niektóre wirusy, antybiotyki i itp.

Łożysko ludzkie zazwyczaj ma okrągły kształt. Największą masę osiąga w 42. tygodniu ciąży – waży 650 gramów.

Podstawowa funkcja łożyska to fizjologiczna wymiana między układem naczyniowym matki i płodu. W 6. tygodniu ciąży zaczyna bić serce płodu, a sieć naczyń płodowych w kosmkach jest już rozwinięta, umożliwiając przepływ krwi płodowej przez łożysko.

Poczynając od 10. tygodnia ciąży, łożysko jako gruczoł wewnętrznego wydzielania, stopniowo przejmuje produkcję hormonów, zastępując w ten sposób czynność ciałka żółtego ciążowego.

Wytwarza gonadotropinę kosmówkową, somatomammotropinę kosmówkową, relaksynę, testosteron, progesteron i estrogeny: estron, estradiol, estriol – wytwarzane w łożysku w syncytiotrofoblaście i estetrol – wytwarzany w wątrobie płodu. Dzięki obecności enzymów w łożysku zachodzi przemiana hormonów steroidowych.

Łożysko stanowi naturalną barierę immunologiczną, dzięki której organizm matki wykazuje wybiórczą tolerancję na często antygenowo obcy organizm płodu.

Łożysko u ludzi najczęściej ma okragły kształt (jest tarczowate), lecz występują również łożyska o nieregularnych kształtach. Łożysko jest wydalane w trzecim okresie porodu.

Katarzyna Terentiew