In vitro czyli zapłodnienie pozaustrojowe

Zapłodnienie pozaustrojowe czyli in vitro to obecnie najbardziej skuteczny sposób leczenia niepłodności. Wskazaniami do in vitro są  m.in. nieodwracalne uszkodzenie jajowodów, endometrioza, niepłodność, oporność na stymulację jajeczkowania, brak efektów inseminacji domacicznej.

Spis treści

1. Klasyczne in vitro
2. In vitro - inseminacja domaciczna
3. In vitro - indukcja owulacji
4. Metody chirurgiczne leczenia niepłodności

Kobiety, które decydują się na in vitro, muszą przejść wiele badań, a często i zabiegów medycznych.

• Wymagane badania: ginekologiczne, cytologiczne, pH pochwy, badanie nasienia, USG narządów rodnych. U obojga partnerów przed zapłodnieniem in vitro wykonuje się testy serologiczne w kierunku infekcji: wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, HIV; rekomenduje się badania w kierunku chlamydiozy i kiły.
• Gdy w nasieniu jest mniej niż 5 mln plemników/ml, u mężczyzny należy wykonać badanie kariotypu i mutacje CFTR (gen mukowiscydozy).
• Przed zabiegiem u kobiety prowadzi się stymulację mnogiego jajeczkowania.
• Po zapłodnieniu obserwuje się, czy zarodki prawidłowo się dzielą, i dokonuje się transferu do macicy (w 2.– 5. dobie). Do jamy macicy należy przenieść najlepiej jeden zarodek, a pozostałe zamrozić i wykonać transfery w kolejnych cyklach. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest przeniesienie trzech zarodków (dotyczy to kobiet w wieku powyżej 40 lat)

Klasyczne in vitro

W klasycznym in vitro komórki jajowe umieszcza się w grupie 50 tys. plemników i czeka na zapłodnienie. Nie zawsze jednak może dojść do samoistnego zapłodnienia komórki jajowej in vitro. Gdy parametry nasienia nie dają pewności, że plemnik jest w stanie zrobić to samodzielnie, wykonuje się tzw. mikromanipulację (ICSI). Jest to wprowadzenie plemnika do cytoplazmy komórki jajowej za pomocą mikropipety. ICSI stosuje się, gdy przyczyną niepłodności jest czynnik męski, w endometriozie, w niepłodności idiopatycznej i po niepowodzeniu klasycznego in vitro. Modyfikacją ICSI jest IMSI, które polega na tym, że do komórki jajowej wprowadza się plemnik starannie wyselekcjonowany dzięki powiększeniu jego obrazu aż 6600 razy. Procedurę IMSI można zastosować, gdy parametry nasienia są bardzo złe (poniżej 1 mln plemników/ml).

In vitro - inseminacja domaciczna

To zabieg polegający na podaniu nasienia bezpośrednio do jamy macicy za pomocą specjalnego cewnika oraz strzykawki. Nasienie przed inseminacją jest oczyszczane i poddawane specjalnej procedurze w laboratorium, dzięki czemu poprawione zostają jego parametry. Szansa powodzenia jest większa po łagodnej stymulacji jajników oraz osiągnięciu dojrzałości przez maksymalnie 2–3 pęcherzyki. Wskazania do zastosowania inseminacji: nasienie o nieznacznie obniżonych parametrach, endometrioza o małym stopniu zaawansowania, niepłodność niewyjaśnionego pochodzenia, zaburzenia ejakulacji. Warunkiem przeprowadzenia inseminacji jest drożność jajowodów. Para musi też przejść pomyślnie testy bakteriologiczne i wirusologiczne (HIV, WZW B i C, WR).

In vitro - indukcja owulacji

Polega na podawaniu leków zawierających hormony, które regulują pracę jajników, przysadki mózgowej czy podwzgórza. Hormony podawane są w określonych dniach cyklu. Kuracja może trwać kilka miesięcy. Czasami pobierana jest wtedy krew, by oznaczyć po-ziom hormonów płciowych, regularnie wykonywane jest też USG jajników. Od lat lekiem pierwszego rzutu przy stymulacji jest cytrynian klomifenu. Stymulację gonadotropinami stosuje się u kobiet, u których nie udaje się wywołać owulacji lub poczęcia za pomocą cytrynianu klomifenu albo u których występuje niewydolność przysadki lub podwzgórza. Większe jest wówczas ryzyko ciąży wielopłodowej. Skuteczność: u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS) odsetek powodzeń sięga 50–60 proc.

Metody chirurgiczne leczenia niepłodności

U kobiet usuwa się zrosty po zapaleniach przydatków, ogniska endometriozy, udrożnia się jajowody, usuwa przegrody w macicy. U panów operuje się wnętrostwo i żylaki powrózka nasiennego. Zabiegi wykonuje się zwykle laparoskopowo, w znieczuleniu ogólnym. Skuteczność: u mężczyzn leczenie chirurgiczne często nie daje oczekiwanych rezultatów, u kobiet operacja może być skuteczna, gdy pacjentka jest młoda, zrosty okołojajowodowe są niewielkie i zachowany jest aparat rzęskowy jajowodu. Poprawę płodności daje też usunięcie ognisk endometriozy i kauteryzacja jajników u kobiet z PCOS, opornych na leczenie hormonalne.

miesięcznik "Zdrowie"