Bezpłodność a niepłodność - czym się różnią? Przyczyny bezpłodności i niepłodności

Bezpłodność i niepłodność, choć brzmią podobnie i często używane są naprzemiennie, oznaczają zupełnie coś innego. Kiedy mówimy o bezpłodności, a w jakim przypadku para boryka się z niepłodnością? Dowiedz się, jakie są przyczyny tych schorzeń i na czym polega ich diagnostyka.

Niepłodność opisywana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako niemożność zajścia w ciążę przez okres 12. miesięcy mimo regularnego współżycia (2-4 razy w tygodniu) bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Niepłodność dotyka blisko 20 proc. par w Polsce, a WHO uznało ją za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Z kolei bezpłodność jest całkowitym, nieodwracalnym i trwałym pozbawieniem możliwości posiadania własnego dziecka.

Spis treści

1. Przyczyny niepłodności
2. Przyczyny bezpłodności
3. Diagnoza niepłodności
4. Bezpłodność a niepłodność – leczenie

Przyczyny niepłodności

Niepłodność, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, może być uwarunkowana wieloma czynnikami. U kobiet może być spowodowana zaburzeniami gospodarki hormonalnej.

Niepłodność u kobiet

Niewłaściwy poziom hormonów może upośledzić pracę jajników, doprowadzić do zahamowania owulacji lub produkcji hormonów warunkujących prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka w macicy.

Może być wynikiem zrostów w miednicy mniejszej, stanem zapalnym jajowodów lub ich niedrożnością. Trudności z poczęciem dziecka mogą wynikać z nieprawidłowej reakcji śluzu na plemniki.

Niepłodność może towarzyszyć wielu chorobom przewlekłym – przykładowo cukrzycy. Za trudności z zajściem w ciążę mogą odpowiadać schorzenia o podłożu hormonalnym np. zespół policystycznych jajników (PCOS).

Niepłodność u mężczyzn

Niemalże połowa przypadków zaburzeń płodności może wynikać z czynnika męskiego. Wielu panów boryka się z problemem obniżonej jakości nasienia.

W ciągu ostatnich lat znacznie zmniejszyła się liczba plemników o prawidłowych parametrach. Męska niepłodność może być wynikiem chorób związanych z jądrami, np.: 

• wodniak jądra,
• żylaki powrózka nasiennego,
• wnętrostwo 
• czy nowotwór jąder.

Za niepłodnością męską mogą stać choroby ogólnoustrojowe, np.:

• cukrzyca,
• zaburzenia pracy tarczycy
• czy niedoczynność przysadki mózgowej.

Przyczyna męskiej niepłodności może być związana z niedrożnością przewodów wyprowadzających nasienie.

Stres jest kolejnym czynnikiem, który często uniemożliwia poczęcie dziecka. W sytuacjach stresowych w organizmie mężczyzny dochodzi do nagromadzenia kortyzolu, który blokuje wydzielanie testosteronu (męskiego hormonu odpowiedzialnego za płodność).

Ponadto niekorzystny wpływ na płodność kobiet i mężczyzn ma prowadzenie niezdrowego stylu życia:

• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• siedzący tryb życia,
• a nawet nieprawidłowa dieta.

Przyczyny bezpłodności

Bezpłodność u kobiet

Bezpłodność dotyczy kobiet nieposiadających macicy, co może być wynikiem usunięcia macicy lub zespołem wad wrodzonych charakteryzujących się agenezją pochwy i macicy.

Za bezpłodnością stoi przedwczesne wygaśnięcie funkcji jajników, o którym mówimy w przypadku, gdy jajniki przestają produkować komórki jajowe przed 40. rokiem życia.

Do bezpłodności mogą przyczynić się choroby przenoszone drogą płciową, np.:

• chlamydia,
• rzeżączka,
• jak również endometrioza czy torbiele.

Bezpłodność u mężczyzn

Z kolei u mężczyzn bezpłodność może być związana z negatywnymi skutkami chorób zakaźnych lub uszkodzeniem nasieniowodu. Może być spowodowana brakiem lub niedorozwojem narządów płciowych.

Za najniebezpieczniejszą chorobę wpływających na płodność męską uznawana jest świnka, której powikłaniem może być obustronne zapalenie jąder. Bezpłodność wynika także z wrodzonych zaburzeń genetycznych.

Diagnoza niepłodności

Diagnostykę przyczyn niepłodności należy przeprowadzić równolegle u obojga partnerów. Jednym z pierwszych badań jakie powinna wykonać kobieta niemogąca zajść w ciążę jest ocena rezerwy jajnikowej.

Należy wykonać badanie sono-HSG, które umożliwia wykrycie niedrożności jajowodów, jak również nieprawidłowości w budowie lub kształcie macicy. Ponadto kobieta powinna sprawdzić prawidłowość owulacji.

Podstawą diagnostyki niepłodności u mężczyzn jest badanie nasienia, które służy ocenie jakości plemników, ich liczby oraz aktywności w oparciu o normy wytyczone przez Światową Organizację Zdrowia.

Bezpłodność a niepłodność – leczenie

Bezpłodność to trwała niezdolność do posiadania potomstwa, której jak dotąd nie poddaje się leczeniu. W niektórych przypadkach osoby bezpłodne, które marzą o dziecku, mogą wykorzystać dawstwo nasienia, komórek jajowych czy zarodka.

Z kolei leczenie niepłodności uzależnione jest od przyczyny problemów z zajściem w ciążę. W większości przypadków oczekiwane rezultaty dają:

• terapia hormonalna,
• monitoring cyklu
• czy drobne zabiegi chirurgiczne.

Jeżeli jednak mimo leczenia parze nie udaje się zajść w ciążę warto rozważyć inseminację lub zapłodnienie pozaustrojowe.

Czytaj też:

• Niepłodność - przyczyny, diagnostyka, metody leczenia niepłodności
• Bezpłodność – czym jest? Różnice między bezpłodnością a niepłodnością
• Jakie są przyczyny niepłodności kobiet?

Klaudia Kierzkowska