Zgony niemowląt, problemy psychiczne młodzieży, epidemia otyłości. Europa to światowy lider zdrowia?
Kiedy myślimy o zdrowiu, zazwyczaj koncentrujemy się na osobistych kwestiach i ewentualnych problemach bliskich nam ludzi. Z okazji Światowego Dnia Zdrowia warto jednak spojrzeć na temat szerzej. Oczywiście, na własne zdrowie mamy największy wpływ, ale inne czynniki też mają znaczenie.
Obchodzony 7 kwietnia Światowy Dzień Zdrowia (World Health Day) to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Ma na celu zwrócenie uwagi na kluczowe kwestie zdrowotne, wpływające na społeczeństwa na całym świecie.
Tegoroczne hasło przewodnie święta to "Zdrowe początki, pełna nadziei przyszłość", bo tegoroczny Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2025 r. inauguruje kampanię na rzecz zdrowia matek i noworodków. Będzie ona wzywać rządy i społeczność medyczną do zwiększenia wysiłków na rzecz zakończenia możliwych do uniknięcia zgonów matek i noworodków oraz do nadania priorytetu długoterminowemu zdrowiu i dobremu samopoczuciu kobiet.
Moment jak najbardziej wskazany na takie działania, bo jak pokazuje "European Health Report" nawet na naszym kontynencie nie jest dobrze w kwestiach zdrowia. Wciąż dotyczy to małych dzieci, ich rodziców, ale także seniorów. Zmagamy się z poważnymi problemami na każdym etapie życia.
Europa dba o zdrowie obywateli? Raport WHO pełen niepokojących wieści
Wydawać by się mogło, że pod względem jakości życia, opieki medycznej, świadomości zagrożeń zdrowotnych, żyjemy na najlepszym z kontynentów.
Nieraz wyobrażamy sobie, że bolączki takie jak niska jakość systemowego wsparcia, epidemie chorób przewlekłych, wzrost zachorowań na zapomniane choroby, to lokalny, polski problem. Tymczasem bolączki całej Europy są niemal bliźniacze.
W publikowanym raz na trzy lata raporcie Światowej Organizacji Zdrowia europejskie słabości zostały wypunktowane i widać wyraźnie, że to nie my odbiegamy od reszty Europy, tylko ten kontynent ma problem.
Jaka grupa wiekowa jest szczególnie zagrożona? Niestety, źle się dzieje "od kołyski do wieku senioralnego".
W opinii ekspertów, Europa, niedawny lider w jakości opieki zdrowotnej, nie tylko boryka się ze stagnacją, ale wręcz wyraźnym pogorszeniem w kluczowych obszarach zdrowia.
Polecany artykuł:
Zdrowie Europejczyków: "nowe" stare problemy
"European Health Report", który dostarcza kompleksowego obrazu stanu zdrowia w 53 państwach zaliczanych do regionu europejskiego WHO, wskazuje narastające problemy:
- dezinformację,
- kryzys kadrowy w opiece zdrowotnej,
- starzenie się społeczeństw,
- zmiany klimatyczne.
Na konkretnych przykładach pokazuje konsekwencje tych zjawisk.
Problemy ze szczepieniami i powrót chorób zakaźnych
Niepokojąco niskie wskaźniki szczepień w ostatnich latach, w połączeniu z rosnącym w siłę ruchem antyszczepionkowym podsycanym dezinformacją, doprowadziły do ponownego pojawienia się chorób, którym można zapobiec.
W 2023 r. w 41 państwach członkowskich regionu europejskiego odnotowano aż 58 000 przypadków odry, co stanowi 30-krotny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.
Walka z gruźlicą
Raport wskazuje na sukcesy w walce z gruźlicą w regionie europejskim, gdzie w latach 2015-2022 odnotowano 25% spadek zachorowalności i 32% spadek liczby zgonów.
Tymczasem gruźlica lekooporna pozostaje narastającym problemem. Przypadki takiej gruźlicy stanowią jedną czwartą nowych zachorowań, a skuteczność ich leczenia jest znacznie poniżej docelowego poziomu 80%.
Nowe dane z 13 krajów pokazują, że skrócony, 9-miesięczny plan leczenia gruźlicy wielolekoopornej osiąga 83% skuteczności, co znacznie przewyższa obecną średnią dla regionu europejskiego wynoszącą 57%. W przeszłości leczenie gruźlicy lekoopornej mogło trwać nawet 3 lata i nie przynosiło oczekiwanych efektów.
Istotny, byśmy nie tracili czujności i nie zakładali, że osiągnięte sukcesy w zakresie zdrowia są dane raz na zawsze. Naprawdę niewiele trzeba, by sytuacja znowu wymknęła się spod kontroli.
HIV wciąż tu jest
W regionie europejskim żyją około 3 miliony osób z HIV. Chociaż w latach 2013-2022 wskaźnik zdiagnozowanych zakażeń HIV spadł z 16,4 do 12,4 na 100 000 osób, tylko 72% zakażonych jest świadomych swojej sytuacji zdrowotnej, a jedynie 63% otrzymuje ratującą życie terapię antyretrowirusową. Tylko 5 z 53 państw członkowskich regionu osiąga cel, jakim jest objęcie leczeniem 90% przypadków HIV.
Te szczepienia trzeba powtarzać, jeśli mają nadal działać
Dzieci i młodzież w kryzysie - ogromne nierówności
Nadzieja w najmłodszych Europejczykach? Raport ujawnia szereg problemów zdrowotnych dotykających dzieci i młodzież w Europie.
Niemowlęta i dzieci do 5. roku życia
W 2022 roku zmarło 75 647 dzieci poniżej piątego roku życia. Najczęstsze przyczyny to:
- powikłania związane z przedwczesnym porodem,
- niedotlenienie okołoporodowe,
- wrodzone wady serca,
- infekcje dolnych dróg oddechowych
- sepsa noworodkowa i inne infekcje.
Nadal istnieje ogromna przepaść między krajami o najlepszych i najgorszych wynikach w zakresie śmiertelności niemowląt, wahająca się od 1,5 zgonu na 1000 urodzeń żywych do 40,4 na 1000 urodzeń.
Niełatwo uwierzyć, że to wszystko w ramach jednego kontynentu.
Nastolatki i młodzi dorośli
Co piąty nastolatek w regionie europejskim zmaga się z problemami psychicznymi.
Samobójstwo jest główną przyczyną śmierci osób w wieku 15–29 lat.
Dziewczęta konsekwentnie zgłaszają niższy poziom dobrostanu psychicznego w porównaniu z chłopcami.
15% nastolatków deklaruje, że doświadczyło cyberprzemocy.
1 na 10 nastolatków w wieku 13–15 lat używa jakiejś formy wyrobów tytoniowych, w tym e-papierosów.
Ponad 30 proc. dzieci w wieku szkolnym ma nadwagę, a jedno na osiem zmaga się z otyłością.
W naszym internetowym i zintegrowanym technologicznie świecie, paradoksalnie, nasi młodzi ludzie czują się bardziej samotni niż kiedykolwiek wcześniej, a wielu zmaga się z wagą i pewnością siebie, co naraża ich na problemy zdrowotne w dorosłym życiu
- podkreśla dr Hans Henri P. Kluge, dyrektor regionalny WHO na Europę i zapowiada nową strategię dotyczącą zdrowia dzieci i młodzieży, nad którą już pracuje WHO/Europa i UNICEF.
Europejskie problemy zdrowotne: demencja i przedwczesne zgony
Demencja jest jedną z głównych przyczyn zależności i niepełnosprawności wśród osób starszych. W ciągu ostatnich kilku dekad nastąpił gwałtowny wzrost odsetka zgonów spowodowanych chorobą Alzheimera i innymi rodzajami demencji. W 2019 r. demencja dotknęła ponad 14 milionów osób w regionie, a oczekuje się, że do 2030 r. liczba ta się podwoi.
Główną przyczyną zgonów w regionie pozostają choroby niezakaźne. Jedna na sześć osób nadal umiera przed 70. rokiem życia z powodu chorób sercowo-naczyniowych, raka, cukrzycy lub przewlekłych chorób układu oddechowego.
Choroby sercowo-naczyniowe odpowiadają za 33,5% przedwczesnych zgonów, przy czym ryzyko jest prawie 5 razy wyższe w Europie Wschodniej i Azji Środkowej niż w Europie Zachodniej. Rak powoduje kolejne 32,8% przedwczesnych zgonów w regionie europejskim.
Co ciekawe, zachorowalność na raka jest wyższa w Europie Zachodniej i Północnej niż w Europie Wschodniej i Azji Środkowej, gdzie choroby sercowo-naczyniowe są bardziej powszechne, częściowo ze względu na różne warunki życia, zachowania zdrowotne populacji i skuteczność systemów opieki zdrowotnej.
Najbardziej pijany kontynent na świecie
Region europejski ma najwyższe na świecie spożycie alkoholu, średnio 8,8 litra czystego alkoholu na osobę dorosłą rocznie.
Palenie tytoniu wśród dorosłych pozostaje wysokie i wynosi 25,3%.Region z pewnością nie jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu, jakim jest 30% redukcja palenia do 2025 roku.
Dr Kluge zauważa:
Cały region musi zmierzyć się z podstawowymi przyczynami chorób przewlekłych, od używania tytoniu i alkoholu po ograniczony dostęp do zdrowej i pożywnej żywności, zanieczyszczenie powietrza i brak aktywności fizycznej. Kryzys klimatyczny tylko pogarsza sytuację, zwiększając obciążenie chorobami w całym spektrum, zwłaszcza chorobami przewlekłymi.
Region europejski WHO jest najszybciej ocieplającym się spośród 6 regionów WHO, a temperatury rosną w tempie około dwukrotnie wyższym niż średnia światowa. Szacuje się, że w regionie każdego roku dochodzi do 175 000 zgonów związanych z upałami.
Zdrowsza Europa? WHO ma plan
Dr Natasha Azzopardi-Muscat, Dyrektor ds. Krajowych Polityk i Systemów Zdrowotnych WHO/Europa, zwraca uwagę na jeszcze jedno istotne zagrożenie - związek między bezpieczeństwem zdrowotnym a ekonomią:
W miarę jak zasoby finansowe i ludzkie są coraz bardziej napięte, dostęp do opieki zdrowotnej staje się trudniejszy. W 25 państwach członkowskich szacuje się, że 5% gospodarstw domowych doświadcza katastrofalnych wydatków na zdrowie, co oznacza, że koszty opieki zdrowotnej uniemożliwiają im zaspokojenie innych podstawowych potrzeb, takich jak żywność i energia.
Światowa Organizacja Zdrowia zapewnia, że raporty takie jak ten europejski mają na celu nie tylko diagnozowanie problemów, ale przede wszystkim szukanie kompleksowych rozwiązań tak, by sytuacja zdrowotna obywateli świata regularnie, w miare możliwości, poprawiała się.
WHO/Europa rozpoczęła kompleksowy proces konsultacji ze wszystkimi 53 państwami członkowskimi w celu określenia priorytetów i działań na najbliższe 5 lat, wykorzystując raport European Health Report jako kluczową podstawę do konstruktywnej dyskusji.
Ten raport – publikowany co 3 lata – jest tym, co WHO robi najlepiej: przekształca surowe dane z ogromnych zbiorów danych w praktyczne spostrzeżenia, identyfikuje trendy, odkrywa zagrożenia i kieruje mądrymi decyzjami politycznymi
– podsumowuje dr Kluge.
obyśmy wszyscy faktycznie szybko to odczuli, a kolejny raport głównie chwalił Europę za dokonania ostatnich trzech lat.
Podcasty
Playlisty tematyczne
