Wzrośnie składka na ubezpieczenie zdrowotne? Ogromna luka finansowa NFZ

Resort zdrowia to takie miejsce, gdzie zawsze potrzebne są pieniądze, ponieważ wydatki wciąż rosną, społeczeństwo się starzeje itd. Jednym słowem studnia bez dna. Niemniej najnowszy raport ukazuje, że luka finansowa NFZ w latach 2025-2027 osiągnie prawie 160 mld złotych. A zatem jak załatać tak ogromną dziurę? Sprawdzamy szczegóły.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Finansów Publicznych oraz Federacja Przedsiębiorców Polskich przesłali najnowszy raport dotyczący perspektywy finansowej w polskiej służbie zdrowia na kolejne lata. Dane są zatrważające.

Ogromna luka finansowa NFZ. “Trup po poprzednim rządzie”

Zgodnie ze scenariuszem bazowym w latach 2025-2027 luka finansowa w Narodowym Funduszu Zdrowia wyniesie 158,9 mld złotych. Okazuje się, że znaczna część brakujących środków wynika z niedoboru składki zdrowotnej i innych podatków (75 mld zł). Kolejnym powodem deficytu są trwałe skoki wydatków ponoszonych przez NFZ (54,5 mld zł). 

Na stan budżetu wpływa także nowelizacja ustawy o wynagrodzeniach w ochronie zdrowia, która odpowiada za braki finansowe rzędu 14,4 mld zł. Ostatnim powodem, dla którego luka finansowa w kolejnych latach w NFZ będzie tak wysoka, jest obniżenie składki zdrowotnej w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej (15 mld zł). W ten sposób w sumie Narodowy Fundusz Zdrowia osiąga deficyt rzędu niemal 160 mld złotych. 

- Z szafy wypadł kolejny trup po poprzednim rządzie - wskazał w rozmowie z “Rzeczpospolitą” współautor raportu, Sławomir Dudek, prezes zarządu i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych.

Specjalista wskazał, że znamy problem w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, gdzie wpływy z wpłacanych składek nie wystarczają na wypłatę emerytur. A teraz okazuje się, że NFZ, który finansował się właśnie za sprawą składki zdrowotnej, ma potężną dziurę.

Z danych liczbowych wynika, że poziom przychodów uzyskanych ze składek na ubezpieczenie zdrowotne, jest znacznie niższy niż poziom wydatków NFZ. Dlatego reszta musi być finansowana w formie dotacji z budżetu państwa.

Raport zakłada, że w skrajnym scenariuszu nawet ⅓ wydatków NFZ będzie finansowana z budżetu, a to oznacza, że mogą wzrosnąć podatki, choć na ten moment nie ma na ten temat bezpośredniej wzmianki.

Problemem są wspomniane zmiany w wysokości wynagrodzeń w służbie zdrowia. Z raportu wynika, że tego typu rozwiązanie oraz zmiana sposobu naliczania składki zdrowotnej w obecnym brzmieniu spowoduje, że luka finansowa NFZ wzrośnie o 29,4 mld zł do poziomu 158,9 mld zł.

7 kluczowych wniosków, czyli skąd wziąć pieniądze na NFZ?

W treści raportu autorzy zaznaczyli, że obecna sytuacja jest także wynikiem tego co działo się w ciągu ostatnich trzech lat. W grę wchodzi pandemia COVID-19, która mocno zdestabilizowała środki finansowe przeznaczone na służbę zdrowia. Dodatkowo doszło do wzrostu płac w systemie zdrowia, a finansowanie wyższych wynagrodzeń było realizowane kosztem podniesienia wyceny świadczeń.

- W efekcie Narodowy Fundusz Zdrowia obecnie nie dysponuje odpowiednim poziomem funduszu zapasowego, a wprowadzone regulacje trwale obciążają wydatki płatnika - brzmi fragment opublikowanego raportu. 

Autorzy jednak wskazują na kilka kluczowych wniosków. W związku z zaistniałą sytuacją wskazano 7 rekomendacji:

1. Wprowadzenie regulacji umożliwiających kierowanie niewykorzystanych środków z Funduszu Medycznego do Narodowego Funduszu Zdrowia na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej
2. Poszukiwanie rozwiązań redukujących część dotacyjną w kierunku systemu samofinansującego się.
3. Wprowadzenie rozwiązań umożliwiających nieuwzględnianie wzrostu wynagrodzeń kontraktowych w wycenach świadczeń opieki zdrowotnej w przypadku, gdy poziom wynagrodzenia danego pracownika (w przeliczeniu na etat) przekracza określoną wielokrotność średniego wynagrodzenia w gospodarce.
4. Wstrzymanie prac nad obywatelskim projektem ustawy o sposobie ustalania minimalnego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych w części, która będzie zwiększać zobowiązania po stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.
5. Nowelizacja ustawy o sposobie ustalania minimalnego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych poprzez zmianę przepisów w taki sposób, aby zagwarantowane ustawowo płace minimalne wchodziły w życie 1 stycznia zamiast 1 lipca. A także zastąpienie kwoty bazowej ustalanej na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie inną wypracowaną we współpracy z partnerami społecznymi stawką bazową, indeksowaną w podobny sposób jak świadczenia emerytalne i rentowe.
6. Zagwarantowanie zrównoważonego podziału przyrostu środków na wynagrodzenia i inwestycje w nowe technologie oraz dostępność świadczeń.
7. Weryfikacja wymogów dotyczących minimalnych zasobów kadrowych dla świadczeniodawców określonych w koszyku  świadczeń gwarantowanych poprzez analizę możliwości rozszerzania kompetencji różnych grup personelu medycznego.

Specjaliści podkreślili, że system oparty na finansowaniu ze składek i dotacji nie jest stabilny. Tego rodzaju źródło finansowania wymusza podnoszenie składek lub podatków, stąd należy skupić się na efektywności wydatków w służbie zdrowia.

Magdalena Siraga