Wygasają im ulgi i uprawnienia. Bulwersująca sytuacja osób z niepełnosprawnością

Do Rzecznika Praw Obywatelskich napływają skargi od osób z niepełnosprawnością. Powodem jest długi czas oczekiwania na nowe orzeczenie. Mają obawy, że mogą utracić prawo do świadczeń, przywileje pracownicze, a nawet zatrudnienie.

Podczas pandemii COVID-19 i w stanie zagrożenia epidemicznego obowiązywały przepisy, które wydłużały z automatu ważność orzeczeń o stopniu niepełnosprawności, kart parkingowych dla osób z niepełnosprawnością, a także świadczeń pomocy społecznej z tego tytułu.

Rośnie problem z orzeczeniami o niepełnosprawności

Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał, że 6 sierpnia 2023 roku uchylono art. 15h ustawy z 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

W związku z tym, że wspomniana regulacja już nie obowiązuje, orzeczenia o niepełnosprawności wydane do 31 grudnia 2020 roku tracą ważność wraz z końcem tego roku. Natomiast te dokumenty, które przestałyby obowiązywać od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 roku, zachowują ważność do 31 grudnia 2024 roku. Osoby, którym orzeczenie o niepełnosprawności z terminem ważności od 1 stycznia do 5 sierpnia 2023 roku, powinny wnioskować o wydanie nowego dokumentu po 30 września 2024 roku.

"W związku z zachowaniem ważności orzeczeń o niepełnosprawności albo orzeczeń o stopniu niepełnosprawności na te okresy, karty parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami mającymi znacznie ograniczone możliwości poruszania się, zachowują ważność, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności" – czytamy w komunikacie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 24 października 2023 roku. 

Wyjaśniono też, że "karty parkingowe dla placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób z niepełnosprawnościami mających znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się, zachowują ważność do 31 marca 2024 roku".

Napływają skargi do RPO 

Rośnie jednak liczba skarg do RPO z powodu długiego okresu oczekiwania na wydane nowego orzeczenia o niepełnosprawności. W niektórych przypadkach na dokument trzeba czekać nawet do 8 miesięcy. Ludzie w pismach piszą o swoich obawach związanych z tym, że mogą utracić prawo do świadczeń z tytułu niepełnosprawności, przywileje pracownicze, a nawet zatrudnienie.

Jak podaje rynekzdrowie.pl, na wydłużenie procedury wystawania nowych orzeczeń o niepełnosprawności ma nie tylko wpływ duża liczba wniosków, ale także niewystarczająca liczba lekarzy do obsadzania komisji oraz środków finansowych na dodatkowe etaty.

Osoby z niepełnosprawnością mogą stracić uprawienia

RPO zwrócił uwagę, że wygaśnięcie orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności nie uprawnia do m.in. korzystania z parkowania na tzw. kopertach oraz ze zniżek komunikacyjnych. Co więcej, osoby, którym wygaśnie ten dokument, mogą stracić zasiłek pielęgnacyjny czy świadczenie pielęgnacyjne oraz prawo do ulgi rehabilitacyjnej. Z dniem, gdy orzeczenie traci ważności, pracownik ma status osoby pełnosprawnej i nie przysługuje mu skrócona norma czasu pracy, dodatkowa przerwa ani zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i porze nocnej.

"W przypadku osób, którym wygasa orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie przysługuje już zwolnienie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym lub w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających" – zaznaczono w komunikacie na stronie bip.brpo.gov.pl.

Po niepokojących doniesieniach RPO postanowił zainterweniować i wysłał pismo do Pawła Wdówika, sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych. Poprosił w nim, aby przekazał informacje o działaniach, jakie zostały podjęte w celu skrócenia czasu oczekiwania na orzeczenie o niepełnosprawności.

Anna Tłustochowicz