Uprawiasz sport, by odreagować stres? Badacze ostrzegają: to łatwa droga do eskapizmu

Bieganie to jedna z najbardziej popularnych aktywności. Pozwala zachować kondycję, utrzymać prawidłową wagę oraz jest swego rodzaju terapią. Choć wiele się mówi o pozytywnym wpływie aktywności fizycznej na psychikę, naukowcy dowiedli, że skutkiem ubocznym biegania może być... eskapizm. Co to takiego?

Dla wielu osób bieganie stanowi ucieczkę przed problemami i codziennymi stresami. Choć teoretycznie wydaje się to bardzo dobrym i terapeutycznym rozwiązaniem, naukowcy dowiedli, że bieganie może mieć też drugą, mniej pozytywną stronę.

Otóż u niektórych osób bieganie może doprowadzić do rozwoju uzależnienia od aktywności fizycznej, która może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Uzależnienie to zostało porównane przez badaczy do eskapizmu, czyli terminu oznaczającego ucieczkę od problemów związanych z życiem społecznym, codziennością i rzeczywistością w świat iluzji i wyobrażeń.

Różne psychologiczne oblicza biegania

- Eskapizm jest powszechnym zjawiskiem wśród ludzi, ale niewiele wiadomo na temat jego motywacyjnych podstaw, oraz tego, jak wpływa na doświadczenia i psychologiczne skutki – powiedział dr Frode Stenseng z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii, główny autor analizy. Dlatego badacze postanowili bliżej przyjrzeć się tej koncepcji w odniesieniu do sportu, by zrozumieć związek między bieganiem, dobrym samopoczuciem i uzależnieniem od ćwiczeń.

- Eskapizm jest często definiowany jako „czynność, forma rozrywki itp., która pomaga uniknąć nieprzyjemnych lub nudnych rzeczy lub zapomnieć o nich”. Innymi słowy, wiele naszych codziennych czynności można interpretować jako eskapizm. Psychologiczną nagrodą za eskapizm jest zmniejszona samoświadomość, mniej ruminacji i ulga od najbardziej palących lub stresujących myśli i emocji - tłumaczy badacz.

Z punktu psychologicznego istnieją dwa rodzaje eskapizmu: taki, który pomaga przywrócić perspektywę i doszukiwanie się pozytywnych doświadczeń (autoekspansja), oraz taki, który odwraca uwagę od problemów i wzmaga unikanie negatywnych doświadczeń (samosupresja).

Bieganie rozumiane jako unikanie i ucieczkę przed problemem lub emocjami jest eskapizmem w negatywnym tego słowa znaczeniu. Wszystko dlatego, że tłumienie istniejących problemów może doprowadzić w dłuższej perspektywie do stłumienia zarówno tych negatywnych uczuć, jak i pozytywnych.

Aby przeanalizować tę zależność, badacze poprosili 227 ochotników-biegaczy rekreacyjnych, o wypełnienie kwestionariusza zawierającego trzy aspekty:

• skalę eskapizmu (samorozwój lub samotłumienie)
• skalę zależności od ćwiczeń
• oraz skalę satysfakcji z życia.

Liczba biegaczy, którzy wybrali samorozwój i samotłumienie była bardzo zbliżona. Okazało się, że samorozwój związany był z dobrostanem, natomiast samotłumienie - z negatywnymi emocjami. Zarówno samotłumienie, jak i samorozwój były związane z uzależnieniem od ćwiczeń, ale samotłumienie było z nim znacznie silniej powiązane.

Badanie dowodzi, że zarówno pozytywne doświadczenia związane z bieganiem, jak i te negatywne, są motywem sprzyjającym uzależnieniu od ćwiczeń. Jednak negatywny eskapizm może zamiast pomóc, to jeszcze bardziej pogłębić problemy emocjonalne.

- Koniecznych jest więcej badań z wykorzystaniem badań, aby odkryć więcej dynamiki motywacyjnej i wyników eskapizmu. Jednak te odkrycia mogą oświecić ludzi w zrozumieniu ich własnej motywacji i mogą być wykorzystane do celów terapeutycznych dla osób zmagających się z nieprzystosowawczym zaangażowaniem w swoją działalność - podkreślił główny autor badania.

Weronika Rumińska