Udar cieplny grozi nie tylko dzieciom i seniorom. Kardiolog podaje 8 żelaznych zasad bezpieczeństwa

Lato rozpoczęło się na dobre. Pogoda nas tak "rozpieszcza", że jednocześnie daje w kość. Od kilku dni upały nie odpuszczają, a wraz ze wzrostem temperatur znacznie rośnie ryzyko odwodnienia i przegrzania organizmu. Nadmierna ekspozycja na słońce może mieć jednak bardzo negatywne skutki zdrowotne. Zbyt obfite nasłonecznienie głowy może doprowadzić do udaru słonecznego. Na jego występowanie są nie tylko narażone małe dzieci i osoby starsze. Dotknąć może każdego, kto nie przestrzega podstawowych zasad ostrożności. Co robić, by uniknąć nieszczęścia? Wyjaśnia kardiolog dr Ewa Uścińska z Centrum Medycznego Damiana.

Spis treści

1. Udar cieplny może dotknąć każdego bez względu na wiek
2. Oto sygnały udaru cieplnego, których nie należy lekceważyć
3. Udar cieplny grozi każdemu, ale te osoby powinny bacznie uważać
4. 8 żelaznych zasad, które ograniczą ryzyko rozwoju udaru cieplnego
5. Pierwsza pomoc, gdy ktoś ma udar cieplny

Udar cieplny może dotknąć każdego bez względu na wiek

Krąży takie powszechne przekonanie, że małe dzieci i osoby starsze są szczególnie narażone na skutki upałów i nadmiernej ekspozycji na słońce. Wiele rodziców, chcąc uchronić swoje pociechy przed nasłonecznieniem w czasie spacerów, przykrywa wózek pieluchą tetrową. Eksperci alarmują, żeby tak nie można robić. Ten sposób na uchronienie dziecka przed wysokimi temperaturami sprawia, że śpi ono jak w termosie. Nie ma w wózku cyrkulacji powietrza, jest tam cieplej niż na zewnątrz. Może to wyrządzić maluchowi więcej szkody niż pożytku.

Tak naprawdę każdy z nas, jeśli nie będzie przestrzegał zasad bezpieczeństwa podczas upałów, może stać się również jedną z ofiar gorących dni.

- Upały niekorzystnie wpływają na nasz organizm, a najgroźniejszym stanem jest udar cieplny, czyli słoneczny. To stan przegrzania organizmu, w tym również mózgu i opon mózgowych w wyniku nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne i gorące powietrze. Wielogodzinne przebywanie nasłonecznionym i wilgotnym miejscu sprawia, że nasze możliwości termoregulacyjne są ograniczone. Oznacza to, że nie jesteśmy w stanie wydalić nadmiaru ciepła z organizmu i w konsekwencji dochodzi do przegrzania – wyjaśnia w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie dr Ewa Uścińska, kardiolog i lekarz rodzinny z Centrum Medycznego Damiana.

Kiedy grozi nam udar cieplny? Przede wszystkim w upalne, gorące dni, gdy słupki termometrów wskazują ponad 30 stopni Celsjusza. Jeśli przebywamy za dużo czasu, z odkrytą głową w miejscach silnie nasłonecznionych podczas wypoczynku, uprawiania sportu czy w trakcie pracy. Tak samo udaru cieplnego można nabawić się w samochodzie bez włączonej klimatyzacji i z zamkniętymi oknami oraz w przegrzanych, parnych pomieszczeniach, pozbawionych przewiewu (np. saunach).

Oto sygnały udaru cieplnego, których nie należy lekceważyć

Udar cieplny u dzieci manifestuje się w podobny sposób jak u dorosłych. Jakie objawy powinny wzbudzić nasz niepokój? W upalne i gorące dni powinniśmy bardzo na siebie uważać, a szczególną troską należy otoczyć bliskich. Jeśli pojawiają się sygnały zwiastujące udar cieplny (m.in. ból i zawroty głowy), należy natychmiast reagować.

– Udar cieplny jest końcowym stadium przegrzania organizmu, dochodzi wówczas do gorączki, temperatura ciała przekracza 39 stopni Celsjusza. Bije też szybciej serce, czyli mamy do czynienia z tachykardią. Przegrzanie organizmu objawia się dreszczami i osłabieniem. Mogą również wystąpić nudności i wymioty. Na odsłoniętych częściach skóry pojawiają się często oparzenia słoneczne. Ogólnie skóra, zwłaszcza twarzy i górnej połowy ciała, jest zaczerwieniona. W zaawansowanym stadium zauważalna jest bladość skóry - mówi.

Wśród niepokojących objawów przegrzania organizmu ekspertka wymienia: zaburzenia świadomości, zaburzenia mowy, mroczki przed oczami, a nawet utratę przytomności. Jeśli pojawią się tego typu objawy, należy natychmiast wezwać pomoc lekarską.

Udar cieplny grozi każdemu, ale te osoby powinny bacznie uważać

Zdarza się czasami tak, że u niektórych osób mechanizm termoregulacji może z różnych przyczyn nie funkcjonować prawidłowo. Dlatego też powinny one lub ich opiekunowie wykazywać szczególną troskę o zachowanie zasad bezpieczeństwa w czasie upałów.

- Na udar cieplny są narażone małe dzieci, które mają niedojrzały ośrodek termoregulacji oraz stosunkowo dużą powierzchnię do masy ciała, przez co wzrasta ryzyko przegrzania organizmu. Dodatkowo nie są w stanie uświadomić sobie pierwszych niepokojących objawów świadczących o przegrzaniu organizmu- – zaznacza dr Uścińska.

Ryzyko wystąpienia udaru cieplnego dotyczy również osób:

• starszych z wieloma towarzyszącymi chorobami (m.in. układu sercowo-naczyniowego),
• zmagających się z innymi schorzeniami (m.in. niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy, cukrzycą, chorobą Parkinsona),
• nadużywających alkoholu,
• wykonujących pracę na otwartej przestrzeni w wysokich temperaturach (np. rolników, pracowników budowlanych, robotników drogowych).

- Oczywiście kolejną grupą narażoną na przegrzanie organizmu stanowią osoby, które nie przestrzegają podstawowych zasad bezpiecznego odpoczynku. Myślę, że w czasie wakacji jest to jednak największa grupa osób – dodaje lekarka.

To, ile trwa udar cieplny, zależy od nasilenia objawów. Może trwać od kilku godzin do kilku dni, a w poważnych przypadkach może być nawet konieczna hospitalizacja.

8 żelaznych zasad, które ograniczą ryzyko rozwoju udaru cieplnego

Każdy z nas zastanawia się, jak przetrwać falę ekstremalnych upałów. Co zatem zrobić, by uniknąć groźnego udaru cieplnego? Te rady dr Uścińskiej pomogą przetrwać ponad 30-stopniowe upały:

1. Obserwować prognozę pogody, aby przygotować się i odpowiednio zaplanować dzień w zależności od warunków atmosferycznych.
2. Unikać przebywania na słońcu w godzinach najwyższego promieniowania słonecznego, zwłaszcza gdy temperatura przekracza ponad 30 stopni Celsjusza. Nie należy przebywać w godzinach okołopołudniowych na dworze.
3. Zadbać o odpowiedni strój. Ubrania powinny być jasne i przewiewne. Przed wyjściem z domu należy zadbać o jakiekolwiek nakrycie głowy (czapkę, chustkę, kapelusz), by chronić najważniejszą część ciała przed przegrzaniem. Warto też pamiętać o okularach przeciwsłonecznych – to uchroni nasze oczy przed niekorzystnym działaniem promieniowania słonecznego.
4. Stosować kremy przeciwsłoneczne, które zawierają filtry UVA i UVB nie tylko na twarz, ale także na całe ciało. To pozwoli na uniknięcie oparzeń słonecznych i uchroni przed wnikaniem promieni słonecznych do organizmu.
5. Pić co najmniej trzy litry wody dziennie, ponieważ odpowiednie nawodnienie utrudni przegrzanie organizmu.
6. Nie spożywać napojów alkoholowych w czasie upałów. Dlatego, że alkohol (szczególnie wysokoprocentowy) sprzyja odwodnieniu i zaburza percepcję.
7. Ograniczać aktywność fizyczną podczas upalnych dni i w czasie największej aktywności słońca, od godziny 11.00 do 16.00.
8. Pamiętać o wietrzeniu oraz używaniu wentylatorów i klimatyzacji, aby utrzymać stałą cyrkulację powietrza w pomieszczaniach zamkniętych.

Pierwsza pomoc, gdy ktoś ma udar cieplny

Gdy zauważymy u kogoś oznaki udaru cieplnego, należy wezwać wykwalifikowaną pomoc. Natomiast do momentu przyjazdu pogotowia należy wykonać te czynności:

1. Przeprowadzić lub przenieść osobę z podejrzeniem udaru cieplnego w chłodne, przewiewne miejsce.
2. Zdjąć nadmiar ubrań (lub rozpiąć koszulę), które utrudniają ochładzanie organizmu.
3. Stosować zimne okłady na głowę, czoło, szyję, kark i klatkę piersiową – są one sprawdzoną metodą na obniżenie gorączki.
4. Podać chłodne płyny do wypicia, jeśli osoba jest w pełni przytomna. Powinna pić wodę powoli i małymi łykami. W przypadku, gdy osoba ma jakiekolwiek zaburzenia świadomości, nie należy jej podawać płynów, ponieważ istnieje ryzyko zachłyśnięcia.

- W każdym przypadku, gdy występują zaburzenia świadomości, mowy, a tym bardziej doszło do utraty świadomości, należy dzwonić na numer alarmowy 112 - alarmuje lekarka.

Anna Tłustochowicz