Tysiące osób bez prawa do ulg. Kończy się ważność orzeczeń o niepełnosprawności

31 marca 2025 roku kończy się ważność części orzeczeń o niepełnosprawności i kart parkingowych. Dokumenty te dawały dostęp do kluczowych świadczeń i ulg. Kto nie złożył wniosku o nowe, od 1 kwietnia może stracić prawo do zasiłków, ułatwień w pracy i szybszego dostępu do lekarzy.

Zgodnie z przepisami obowiązującymi w czasie pandemii i tuż po niej, wiele orzeczeń o niepełnosprawności oraz kart parkingowych zostało automatycznie przedłużonych do 31 marca 2025 roku. Termin ten właśnie minął – a wraz z nim ważność dokumentów. Oznacza to, że osoby, które nie wystąpiły o nowe orzeczenia do 30 września 2024 roku, od 1 kwietnia formalnie ich nie posiadają. W praktyce grozi to utratą dostępu do szeregu ulg i świadczeń.

Jakie konsekwencje grożą osobom z nieważnym orzeczeniem?

Brak ważnego orzeczenia o niepełnosprawności może oznaczać automatyczne wstrzymanie m.in.:

• – świadczenia pielęgnacyjnego,
• – zasiłku pielęgnacyjnego,
• – dodatkowych dni urlopowych,
• – pierwszeństwa w kolejkach do lekarzy,
• – ulg komunikacyjnych,
• – prawa do pracy w warunkach chronionych.

Także karta parkingowa, która uprawnia do korzystania z miejsc dla osób z niepełnosprawnością, przestaje obowiązywać, jeśli była wydana na podstawie starego orzeczenia.

Skąd wynika ten termin i kogo dotyczy problem?

Pierwotnie część dokumentów miała utracić ważność 30 września 2024 roku. Jednak ze względu na przeciążenie zespołów orzekających, ustawowo przesunięto datę do 31 marca 2025 r. Zmiany miały na celu uniknięcie paraliżu systemu i zapewnienie kontynuacji wsparcia. Według szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, nowelizacja objęła nawet 400 tys. osób.

Osoby, które złożyły wniosek w odpowiednim terminie, mają czas na spokojne oczekiwanie na decyzję. Ci, którzy przegapili ten obowiązek, muszą liczyć się z utratą uprawnień aż do momentu wydania nowego orzeczenia.

Co zrobić po 1 kwietnia? Można jeszcze odzyskać świadczenia

Eksperci rynku zdrowia wskazują, że sytuacja jest poważna, ale odwracalna. Osoby, które zorientowały się dopiero teraz, powinny niezwłocznie złożyć wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Świadczenia mogą zostać przywrócone z datą wsteczną, ale pod warunkiem, że decyzja będzie pozytywna, a przerwa w dokumentacji nie będzie zbyt długa.

Równolegle warto złożyć wniosek o nową kartę parkingową. W większości powiatów formalności można dopełnić drogą elektroniczną lub podczas jednej wizyty w urzędzie.

Eksperci apelują: konieczna reforma systemu orzekania

Sprawa przedłużonych orzeczeń to tylko wierzchołek góry lodowej. Przedstawiciele środowisk osób z niepełnosprawnością podkreślają, że obecny system orzekania jest nieefektywny, nadmiernie sformalizowany i niedostosowany do realnych potrzeb. Problemem są też długie terminy oczekiwania na komisje i niejednolite kryteria oceny.

Rząd zapowiada zmiany, ale eksperci z Forum Rynku Zdrowia podkreślają, że konieczna jest szeroka debata publiczna i uwzględnienie głosu samych zainteresowanych. Tym bardziej że sytuacje takie jak obecna uderzają bezpośrednio w najbardziej wrażliwą grupę obywateli.

Romana Makówka