To dlatego niektóre leki słabiej działają na kobiety. Odkryto mechanizmy odpowiedzialne za ból

Nowe badania wykazały, że kobiety i mężczyźni różnie odczuwają i łagodzą ból, co wpływa na skuteczność terapii z pomocą silnych leków przeciwbólowych. Nowe odkrycia mogą pomóc w lepszym dostosowaniu terapii przeciwbólowych do płci pacjenta, minimalizując ryzyko związane z lekami. Na czym polega różnica w odczuwaniu i łagodzeniu bólu u poszczególnych płci?

Reakcje na ból u kobiet i mężczyzn - różnice 

O tym, że odporność na ból to cecha indywidualna, wiadomo nie od dzisiaj. Ponadto zauważono, że reakcje na ból mogą różnie przebiegać w zależności od płci osoby doświadczającej dolegliwości bólowych.

Chociaż zwykle uważa się, że to kobiety są bardziej odporne na ból, w przypadku przewlekłego bólu to właśnie u kobiet dolegliwości mogą być bardziej dotkliwe, a jednocześnie pacjentki gorzej reagują na leki przeciwbólowe. Dlaczego kobiety są mniej podatne na leczenie silnymi lekami przeciwbólowymi, takimi jak opioidy?

Badania nad leczeniem bólu u kobiet i mężczyzn

Badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego doszli do wniosku, że za różną skalę odczuwania bólu u kobiet i u mężczyzn odpowiadają inne układy biologiczne. To mogłoby wyjaśniać, dlaczego nawet najsilniejsze dostępne leki przeciwbólowe nie zawsze skutecznie łagodzą ból u kobiet.

W badaniu oceniano przypadki przewlekłego bólu dolnej części pleców. Naukowcy z University of California San Diego School of Medicine zauważyli przy tym, że mężczyźni i kobiety wykorzystują różne systemy biologiczne do łagodzenia bólu.

Mężczyźni naturalnie łagodzą ból, uwalniając endogenne opioidy, naturalne środki przeciwbólowe organizmu. Z kolei kobiety łagodzą ból w sposób naturalny inaczej – za pomocą endogennych substancji nieopioidowych.

Dlaczego kobiety słabiej reagują na opioidy? 

Syntetyczne leki opioidowe, takie jak morfina czy fentanyl, są najsilniejszą klasą dostępnych leków przeciwbólowych. Jednak kobiety słabo reagują na terapie opioidowe. Dzieje się tak z powodu opisanych powyżej różnic, czyli innych mechanizmów naturalnego łagodzenia bólu.

Syntetyczne cząsteczki opioidowe wiążą się z tymi samymi receptorami, co naturalnie występujące endogenne opioidy. A więc fakt, że kobiece organizmy w inny sposób naturalnie łagodzą ból, powoduje, że syntetyczne opioidy oddziałują na kobiety słabiej.

5 najczęstszych przyczyn bólu kręgosłupa

Zobacz galerię 5 zdjęć

Ten mechanizm wiązania syntetycznych cząsteczek z receptorami organizmu wyjaśnia również przyczynę uzależnień i fakt, że z czasem dotychczas zażywane dawki stają się niewystarczające.

Profesor anestezjologii na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Diego, Fadel Zeidan, przyznał, że wyniki badań mogą również sugerować powody, dla których to kobiety są bardziej skłonne do uzależnienia się od opioidów. Spekuluje się, że może to wynikać z faktu, że kobiety są biologicznie mniej wrażliwe na opioidy i muszą przyjmować większe dawki, aby odczuć ulgę w bólu.

Ból u kobiet a ból u mężczyzn - naturalne mechanizmy leczenia 

W badaniu brało udział 98 osób – zarówno zdrowych, jak i cierpiących na przewlekłe bóle w dolnej części pleców. Badani medytowali, zażywając tabletki – część z nich dostawała placebo, a część nalokson, czyli lek, który blokuje działanie zarówno syntetycznych, jak i endogennych opioidów.

Przy tym generowano bardzo bolesny, ale nieszkodliwy bodziec cieplny w tylnej części nogi. Następnie naukowcy zmierzyli i porównali doświadczenie bólu. Co ustalono?

Blokowanie układu opioidowego za pomocą naloksonu zahamowało łagodzenie bólu za pomocą medytacji u mężczyzn, co wskazuje, że mężczyźni polegają na endogennych opioidach w celu łagodzenia bólu.

Nalokson natomiast zwiększył skuteczność medytacji w łagodzeniu bólu u kobiet, co wskazuje, że w celu łagodzenia bólu kobiety polegają na mechanizmach nieopioidowych.

Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, osoby cierpiące na przewlekły ból odczuły większą ulgę w wyniku medytacji niż osoby zdrowe. Jak podsumował prof. Zeidan, wyniki pozwolą lepiej dobrać terapie dla poszczególnych pacjentów i uniknąć ryzyka uzależnienia od środków przeciwbólowych.

Istnieją wyraźne różnice w sposobie radzenia sobie z bólem u mężczyzn i kobiet, ale do tej pory nie widzieliśmy wyraźnej biologicznej różnicy w korzystaniu z ich endogennych systemów. To badanie dostarcza pierwszych wyraźnych dowodów na to, że różnice w przetwarzaniu bólu u kobiet i mężczyzn są rzeczywiste i należy je traktować poważniej podczas opracowywania i przepisywania leczenia bólu.

Katarzyna Głuszak