Ten rak zabija nawet w kilka miesięcy od diagnozy. Witamina D może zapobiegać przerzutom

Spośród wszystkich nowotworów to właśnie rak jajnika ma jeden z najwyższych wskaźników śmiertelności, również w Polsce. Najnowsze badania sugerują, że można to zmienić dzięki witaminie D - badacze odkryli, że może ona skutecznie blokować jedną z kluczowych ścieżek, którą ten nowotwór wykorzystuje do przerzutów.

Rak jajnika to jeden z najgroźniejszych nowotworów, gdyż przez długi czas rozwija się praktycznie bezobjawowo, lub też jego objawy - takie jak wzdęcia czy pobolewanie brzucha - są lekceważone i przypisywane banalnym dolegliwościom układu pokarmowego. Do jego wykrycia dochodzi bardzo często zupełnie przypadkowo, w trakcie rutynowych badań lekarskich.

Witamina D może zapobiegać przerzutom nowotworowym

Rak jajnika rozprzestrzenia się, naciekając sąsiadujące z jajnikami narządy i tkanki - jajowody, jelita, macicę czy otrzewną, a gdy jest w zaawansowanym stadium, może również dawać przerzuty odległe i wtedy komórki nowotworowe za pomocą krwi i limfy mogą docierać nawet do odległych organów. Badaczy od lat interesuje, czy - i w jaki sposób - można te procesy spowolnić.

Wiadomo, że w trakcie przerzutów do otrzewnej komórki nowotworowe próbują zagnieździć się w ścianie otrzewnej, ona jednak się przed tym broni za pomocą bariery składającej się z komórek mezotelialnych (pokrywających nasze narządy wewnętrzne), które w pewnym stopniu zapobiegają inwazji nowotworu.

Rak jajnika jest jednak w stanie ominąć tę barierę i przekształcić zwykłe komórki mezotelium w takie, które współpracują z komórkami nowotworowymi i pomagają w przerzutach. 

Autorami najnowszej pracy w tym temacie są naukowcy z Uniwersytetu Nagoya, a wyniki opublikowano w Matrix Biology. Badacze dowiedli, że witamina D nie tylko jest w stanie zapobiec temu procesowi, ale także przywrócić komórki mezotelialne związane z rakiem do pierwotnego stanu, co wzmacnia ich działanie barierowe i ogranicza zdolność raka do dalszych przerzutów.

Wyniki badania sugerują, że terapia witaminą D może być uzupełnieniem leczenia raka jajnika. Jak wyjaśnił dr Kazuhisa Kitami, pierwszy autor badania: „Wykazaliśmy potencjał witaminy D w normalizacji komórek mezotelialnych związanych z rakiem, co jest pierwszym tego rodzaju badaniem. Najbardziej interesującą kwestią w tym badaniu jest to, że w sytuacjach, w których wczesne wykrycie raka jajnika jest nadal niezwykle trudne, wykazaliśmy, że środowisko otrzewnej można przywrócić do normalnego stanu, w którym zapobiega adhezji i wzrostowi komórek rakowych”.

Jak to jest możliwe?

Jak wyjaśniają badacze, takie działanie witaminy D jest możliwe dzięki temu, że sposób rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych jest, wbrew pozorom, bardzo skomplikowany. Wcześniejsze badania wykazały, że wydzielają one białko TGF-β1, związane z ich wzrastaniem.

To z kolei zwiększa ilość innego białka, , trombospondyny-1 - a ono od dawna interesuje onkologów zajmujących się tematem raka jajnika, gdyż w większych ilościach występuje w śmiertelnych stadiach tego nowotworu. Okazało się, że jest to białko, dzięki któremu komórki nowotworowe mogą się łączyć z komórkami na powierzchni otrzewnej.

Witamina D zakłóca szlak sygnałowy TGF-β/Smad, dzięki któremu jest to  możliwe - i w ten sposób zmniejsza ryzyko przerzutów. Jak podsumowuje dr Kitami: „Witamina D pomaga normalizować środowisko otrzewnej, a to z kolei sugeruje to, że połączenie tej witaminy i konwencjonalnego leczenia może zwiększyć skuteczność leczenia raka jajnika i pomóc zapobiegać nawrotom tej choroby".

Katarzyna Hubicz