Ten rak to lider czarnych statystyk w Polsce. Trwa program wczesnego wykrywania, ale nie każdy może skorzystać

We wczesnym stadium rak płuca zwykle nie daje objawów, dlatego najczęściej wykrywany jest zbyt późno - wtedy, kiedy leczenie nie przynosi efektów. Badania mogą go jednak wykryć nawet w I stadium a więc wówczas, kiedy możliwe jest całkowite wyleczenie. W Polsce prowadzony jest program, który pozwala na taką diagnozę. Sprawdź, czy kwalifikujesz się na bezpłatne badanie niskodawkową tomografią komputerową.

Rak płuca to w Polsce zdecydowany lider czarnych statystyk onkologicznych - jest najczęściej obecnie wykrywanym nowotworem, gdyż każdego roku diagnozuje się ok. 22 tys. nowych przypadków. Mniej więcej tyle samo osób co roku z jego powodu umiera. 

Zaledwie 20 proc. jego przypadków wykrywanych jest we wczesnych stadiach - wówczas aż 75 proc. pacjentów przeżywa co najmniej pięć lat po diagnozie (co w onkologii traktowane jest jako pełne wyleczenie). Zazwyczaj wykrywa się go dopiero w stadium III lub IV, kiedy szanse na skuteczne leczenie są dużo niższe. 

Niskodawkowa tomografia komputerowa może pomóc

We wczesnym stadium rozwoju rak płuca nie daje zazwyczaj wyraźnych objawów, a guzek często jest też niewidoczny na kliszy RTG. Na tym etapie można go jednak wykryć za pomocą innego badania - niskodawkowej tomografii komputerowej (NDTK).

Badanie jest krótkie i bezpieczne, pozwala na ocenę miąższu płuca pod kątem niewielkich zmian przy wykorzystaniu niewielkiej dawki promieniowania, nieco niższej od tej, jaką stosuje się w badaniach RTG w dwóch projekcjach. Jest więc mniej obciążające dla organizmu, a jednocześnie pozwala wykryć nawet te odchylenia od normy, których nie widać na zwykłym badaniu RTG, gdyż rozdzielczość obrazu uzyskanego w ten sposób jest znacznie wyższa.

Badanie przebiega podobnie, jak standardowa tomografia komputerowa, trwa jednak znacznie krócej, bo zaledwie kilka minut. Pacjent leży w otworze aparatu do TK, a ten wykonuje serię zdjęć, przesyłanych bezpośrednio do komputera. Niekiedy konieczne jest podanie kontrastu.

Kto może wziąć udział w programie NDTK?

 W Polsce istnieje program, który pozwala kwalifikować część osób do takiego badania. To Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Realizowany jest we wszystkich polskich województwach.

Nie każdy jednak może się do niego zgłosić. Na takie badanie - zgodnie z założeniami programu, dofinansowanego przez Ministerstwo Zdrowia - zgłaszać się mogą osoby, które spełniają następujące kryteria: są w przedziale wiekowym 55 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat (paczkolata oblicza się przez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu), okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat lub są w przedziale wiekowym 50 -74 lat z konsumpcją tytoniu większą lub równą 20 paczkolat, okresem abstynencji tytoniowej nie dłuższym niż 15 lat - u których stwierdza się jeden z dodatkowych czynników ryzyka. A te czynniki to:

• ekspozycja zawodowa (czyli narażenie pracownika na kontakt z materiałem zakaźnym w związku z wykonywaną pracą) na krzemionkę, beryl, nikiel, chrom, kadm, azbest, związki arsenu, spaliny silników diesla, dym ze spalania węgla kamiennego, sadza;
• ekspozycja na radon;
• indywidualna historia zachorowania na raka: przebyty rak płuca (lung cancer survivor), w wywiadzie chłoniak, rak głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego;
• rak płuca w wywiadzie u krewnych pierwszego stopnia;
• historia chorób płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub włóknienie płuc (IPF).

Program jest realizowany we wszystkich województwach Polski i będzie trwał do 2023 r i są jeszcze wolne miejsca. To, w jaki sposób z niego skorzystać, opisane jest na stronie programu pod adresem www.lungcheck.pl. Pacjent, który spełnia kryteria włączenia do programu (na stronie jest specjalny test, który można wykonać, by się upewnić), powinien zadzwonić do najbliższego ośrodka wskazanego na liście.

Tam zostanie zapisany na wizytę kwalifikującą do NDTK, i najczęściej w jej trakcie zostanie wykonane mu badanie. Następnym krokiem jest wizyta, w trakcie której lekarz omówi wyniki badania i w razie wykrycia zmian zostanie skierowany na leczenie.

Katarzyna Hubicz