Ta herbata miała być "złotym lekiem", a jednak może zwiększać ryzyko raka. Kto powinien uważać?

Jeśli pijesz yerba mate, miej się na baczności - ostrzegają naukowcy. Ta popularna ziołowa herbata ma wiele zalet, ale może mieć też wady: w określonych sytuacjach może bowiem zwiększać ryzyko zachorowania na pewne rodzaje raka, w tym raka przełyku, żołądka i pęcherza moczowego. Dlaczego? I kto może być narażony?

Yerba mate to ziołowa herbata, która pochodzi z Ameryki Południowej. Wytwarzana jest z gałązek i suszonych liści rośliny Ilex paraguariensis. Tradycyjnie podaje się ją w tykwie, pijąc przez metalową słomkę ze specjalnym filtrem na dole, który odcedza pozostałości liści.

Ta herbata może mieć wiele korzyści zdrowotnych

O właściwościach zdrowotnych yerba mate jej zwolennicy mówią od lat. Te, które potwierdzono naukowo, wynikają z obecności w liściach i gałązkach rośliny określonych składników, znanych z działania pobudzającego i przeciwzapalnego. A są to m.in. ksantyny, polifenole, saponiny, pochodne kofeoilu, a także niemal wszystkie witaminy i minerały (w niewielkich dawkach) oraz kofeina. Dlatego yerba mate:

• dodaje energii i poprawia koncentrację
• może poprawić wyniki sportowe
• korzystnie wpływa na odporność
• może poprawić metabolizm i zmniejszać apetyt
• może pomóc obniżyć nadmiar cukru we krwi
• zmniejsza ryzyko chorób serca.

Gorąca yerba mate może zwiększać ryzyko niektórych nowotworów

Picie yerba mate może być dla organizmu potencjalnie korzystne. Niektóre badania epidemiologiczne wiążą ją jednak ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na pewne rodzaje nowotworów, wśród których wymienia się głównie raka przełyku, raka jamy ustnej i raka krtani, ale także inne nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego, a nawet raka pęcherza moczowego i raka płuca.

Herbata ta zawiera bowiem znany czynnik rakotwórczy WWA - wielopierścieniowy węglowodór aromatyczny. Badania dowodzą, że czynnik ten (znajdujący się również m.in. w dymie papierosowym oraz w grillowanym mięsie) może niekorzystnie wpływać na układ odpornościowy, neurologiczny i rozrodczy, a także zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwory. Z większym ryzykiem zachorowania wiążę się picie bardzo gorącej yerba mate - o temperaturze 64 st C lub wyższej - co ma związek z uszkodzeniem błony śluzowej dróg oddechowych i przewodu pokarmowego pod wpływem wysokiej temperatury.

Ryzyko to może dodatkowo zwiększyć palenie papierosów i picie alkoholu, co ma związek z procesami metabolicznymi, jakie wówczas zachodzą. W części badań dużą rolę odgrywały również niedobory żywieniowe i niewłaściwa higiena jamy ustnej.

Co ciekawe, naukowcy nie stwierdzili zwiększonego ryzyka nowotworów związanego z piciem napojów cold mate.

Badacze są zdania, że - by w pełni potwierdzić ryzyko raka związane z yerba mate - konieczne są dalsze badania, w tym populacyjne. 

Kto nie powinien pić yerba mate?

Warto wiedzieć, że mimo potencjalnych korzyści zdrowotnych picie yerba mate może dawać też poważne skutki uboczne. Jej nadmiar powoduje bóle głowy, nerwowość, problemy żołądkowe, w tym biegunki, nudności i wymioty, a także  nieregularne bicie serca, uczucie dzwonienia w uszach i lęk. Pewne osoby w ogóle nie powinny jej pić. Są to:

• kobiety w ciąży lub karmiące piersią (z powodu wysokich dawek kofeiny)
• osoby z zaburzeniami lękowymi - herbata ta może u takich osób pogorszyć samopoczucie, zwiększyć nerwowość i lęk
• osoby z zespołem jelita drażliwego - picie yerba mate może nasilać objawy IBS
• palacze i osoby regularnie pijące alkohol - w obu przypadkach yerba mate powiązana jest z wyższym ryzykiem zachorowania na raka.

Katarzyna Hubicz