Szczepionka przeciwko HIV. Badania nad pierwszym etapem skuteczności szczepionki zakończone sukcesem

Opracowanie szczepionki przeciwko HIV będzie ogromnym sukcesem i przełomowym wydarzeniem w medycynie. Badania nad przygotowaniem cudownej substancji trwają już od kilku lat. Obecnie naukowcy modyfikują szczepionkę w celu podniesienia ich skuteczności oraz długości trwania ochrony. Czy będzie skuteczna, ma się okazać za kilka lat.

Dysponujemy szczepionkami przeciwko wirusom, które wywołują żółtaczkę pokarmową i wszczepienną – choroby niszczące komórki wątroby. Nadal czekamy na broń do walki z wirusem HCV wywołującym jedną najpoważniejszych chorób zakaźnych – wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZWC), które bardzo trudno poddaje się leczeniu. Nosicielami wirusa HCV jest 170 mln ludzi.

Odporni na wirusy niszczące wątrobę

Niedawno naukowcy z uniwersytetu w Oksfordzie opublikowali wyniki badań, które dają dużą nadzieję na opracowanie szczepionki przeciw WZWC. Badacze podawali ochotnikom dwa wektory wirusowe: rzadki ludzki adenowirus i adenowirus szympansa, które miały być swoistymi przewodnikami dla szczepionki. Organizmy uczestników badania nie posiadały przeciwciał wymierzonych w oba adenowirusy, czyli osoby te nie miały kontaktu z wirusem. Podanie im szczepionki spowodowało wystąpienie wysokiego poziomu komórek układu odpornościowego skierowanych przeciwko WZWC, tzw. limfocytów T anty-HCV, który utrzymywał się we krwi uczestników badania jeszcze przez rok. Kolejne etapy eksperymentów będą obejmowały osoby z grupy największego ryzyka zakażeniem HCV.

Naukowcy są coraz bliżej wyeliminowania AIDS

Pierwsza faza badań klinicznych nad opracowaniem szczepionki przeciwko HIV zakończyła się sukcesem. HIV to ludzki wirus niedoboru odporności wywołujący chorobę AIDS. Badania prowadzone były przez naukowców ze szpitali klinicznych w Madrycie i Barcelonie. Uczeni podawali ochotnikom preparat o nazwie MVA-B – skrót MVA-B oznacza, że przy jego tworzeniu korzystano z wirusa krowianki Ankara o osłabionej wirulencji (ang. Modified Vaccinia Ankara Virus), tego samego, który służył badaczom opracowującym skład szczepionki na czarną ospę. Dodatkowe oznaczenie „B” informuje, że preparat został skierowany na najpowszechniej występującą w Europie odmianę wirusa HIV. Hiszpanie do materiału genetycznego wirusa krowianki wprowadzili cztery geny HIV, dzięki temu układ odpornościowy ochotników biorących udział w eksperymencie „nauczył się” rozpoznawać białka charakterystyczne dla wirusa HIV i wytwarzać skierowane przeciwko nim przeciwciała, które w razie ewentualnego ponownego kontaktu z wirusem umożliwiłyby szybką odpowiedź układu immunologicznego i skuteczną walkę z tym śmiercionośnym patogenem.

Grupę ochotników uczestniczących w eksperymencie stanowiło 30 zdrowych osób – 24 otrzymały 3 dawki szczepionki, pozostałe – placebo. Po przyjęciu MVA-B stwierdzono pożądany rozwój pełnej odpowiedzi immunologicznej skierowanej przeciwko HIV aż u 90 proc. uczestników badania! Wszystkim regularnie badano krew; analizując wyniki badań, naukowcy stwierdzili, że 24 ochotników, którzy przyjęli właściwy specyfik, jest gotowych na walkę z HIV – ich organizm wytworzył skierowane przeciwko niemu przeciwciała oraz wiele innych substancji, które biorą udział w zwalczaniu zakażenia tym wirusem. Co więcej, badania wykazały, że owa odpowiedź układu odpornościowego przeciwko wirusowi u 85 proc. ochotników utrzymywała się minimum przez następny rok. Oczywiście satysfakcjonujących wyników nie uzyskano wśród osób przyjmujących jedynie placebo. Choć efekty badań wyglądały bardzo optymistyczne, nie można było mówić o prawdziwym przełomie w walce z epidemią AIDS. Głównie dlatego, że doniesienia hiszpańskich naukowców stanowiły podsumowanie jedynie początkowej fazy badań, która polegały przede wszystkim na sprawdzeniu bezpieczeństwa zastosowania nowego specyfiku. Poza tym opracowany preparat był skierowany przeciwko odmianie B HIV, a ten typ wirusa atakuje przede wszystkim Europejczyków, mieszkańców Australii i Ameryki Północnej, prawdziwym przełomem stanie się zaś odkrycie szczepionki przeciwko odmianie wirusa atakującej mieszkańców Afryki, gdzie liczba nosicieli HIV i osób chorych na AIDS rośnie w zastraszającym tempie.

Jak wygląda test na HIV? Sprawdź! [WIDEO]

Skuteczna szczepionka na HIV być może w 2020 roku

Nad szczepionką dostosowaną do podtypu wirusa HIV, który dominuje w południowej Afryce, pracują obecnie naukowcy z Republiki Południowej Afryki, wspierani przez National Institute of Health. Badanie, zwane HVTN 702, ma objąć 5 400 aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn w wieku od 18. do 35. roku życia pochodzących z 15 miejsc w całej Afryce Południowej. Badani zostaną podzieleni na dwie grupy. Osoby z pierwszej grupy otrzymają właściwa szczepionkę, zaś członkom drugiej zostanie zaaplikowane placebo. Schemat szczepienia zakłada podanie 5 dawek w przeciągu roku. Jeżeli dojdzie do zakażenia, zostaną przekazani pod opiekę państwowych szpitali w kraju. Czy preparaty okażą się skuteczne dowiemy się już w 2020 roku. Naukowcy liczą na to, że jeśli szczepionka okaże się skuteczna w Południowej Afryce, pomoże ona zmienić przebieg pandemii HIV.

W tekście wykorzystano fragmenty artykułu Marty Izdebskiej-Książek z miesięcznika "Zdrowie".

Monika Majewska