Rak jelita grubego coraz częściej przed 50-tką. Zwróć uwagę na 2 czynniki ryzyka

Każdego roku prawie 2 mln ludzi dowiaduje się, że ma raka jelita grubego. Choroba ta jest także uznawana za trzeci najczęściej występujący nowotwór. I choć do tej pory problem dotyczył w dużej mierze osób po 50. roku życia, to ostatnie lata pokazują, że granica ta zaczyna się przesuwać w kierunku młodszych osób. Naukowcy wyjaśniają, co może stać za tą zmianą.

Rak jelita grubego przed 50. rokiem życia. Skąd taka zmiana trendu?

Od lat naukowcy wiedzą, że ryzyko zachorowania na raka jelita grubego ma silny związek ze stylem życia i środowiskiem danej osoby. Przykładem jest choćby przełomowe badanie jeszcze z 1968 roku, które wykazało, że u etnicznych Japończyków mieszkających w USA ryzyko zachorowania na raka jelita grubego było znacznie w porównaniu do populacji w samej Japonii. 

Powodem tego trendu była zmiana stylu życia na zachodni. A mianowicie niski poziom aktywności fizycznej, dietę ubogą w błonnik i pełną w niezdrowe tłuszcze, a także zwiększone spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa. W grę wchodzi również nadwaga, otyłość, picie alkoholu i palenie papierosów. 

Okazuje się, że obecnie Japonia, która cieszy się szybkim rozwojem gospodarczym, przyjęła bardziej zachodni styl życia, a to przełożyło się na poziom zachorowań na raka jelita grubego. Z danych wynika, że dziś w tym kraju odnotowuje się jeden z najwyższych wskaźników zachorowań na raka jelita grubego na świecie.

Na przestrzeni lat ustalono, że istnieją dwa modyfikowalne czynniki ryzyka zachorowania na raka jelita grubego. A mianowicie:

• siedzący tryb życia,
• dieta bogata w wysokokaloryczne posiłki i uboga w składniki odżywcze.

Naukowcy są zdania, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że te dwa czynniki odgrywają ważną rolę pod kątem zmian pokoleniowych pod względem zapadalności na raka jelita grubego. To właśnie w latach 70. w niektórych częściach Europy, ale i w USA, zdaniem specjalistów to efekt uboczny rozwoju gospodarczego.

Kryzys otyłości i ryzyko raka jelita grubego. Zmień codzienne nawyki

Otyłość to choroba przewlekła, która ma mocno zróżnicowane podłoża. Dlatego sama zmiana diety często nie wystarcza i konieczne jest holistyczne podejście do problemu. Dlatego takie osoby poza gastrologiem powinny być również pod opieką dietetyków, psychodietetyków, psychologów, psychiatrów oraz chirurgów specjalizujących się w zabiegach bariatrycznych. 

W obecnych czasach mamy światowy kryzys otyłościowy. Szacuje się, że 2,2 mld ludzi boryka się z nadwagą, a 890 z nich przekroczyło już próg otyłości. Niestety kolejnym niepokojącym faktem jest to, że problem ten coraz częściej dotyka młodych ludzi, a także i dzieci. Dziś otyłość diagnozuje się 10 razy częściej u dzieci 5-14 lat niż miało to miejsce jeszcze w połowie lat 70. ubiegłego wieku.

Choć otyłość to choroba i każdy pacjent powinien być diagnozowany w sposób indywidualny, by znaleźć przyczynę problemu, bo czasem powodów jest kilka lub nawet kilkanaście. Natomiast dużą rolę odgrywają czynniki środowiskowe, a zatem mowa o stylu życia, który nie tylko przyczynia się do otyłości, ale także drastycznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. 

Najnowsze badanie opublikowane w styczniu 2025 roku na łamach The Lancet Oncology wykazało, że wskaźniki zapadalności na raka jelita grubego o wczesnym początku rosną w 27 z 50 badanych krajów i terytoriów. 

Wzrost dotyczy wyłącznie choroby o wczesnym początku i jest szybszy niż wzrost liczby osób starszych w 20 z 27 krajów. Autorzy badań wskazują, że istnieje ogromna potrzeba wzmożonych działań w celu zidentyfikowania czynników napędzających te trendy i zwiększenia świadomości, aby ułatwić wczesne wykrywanie.

Jak chronić się przed rakiem jelita grubego? Badaj się, gdy czujesz się dobrze

Popularnym błędem jest podejście wielu osób, które uważają, że skoro nic im nie dolega, to nie ma potrzeby panikować i chodzić po lekarzach. Prawda jest jednak taka, że ogromną rolę odgrywa profilaktyka, czyli wykonywanie badań w celu sprawdzenia, czy w organizmie nie rozwija się nowotwór. 

Rak jelita grubego rozwija się przez długi czas bez żadnych objawów. A to oznacza, że nie mając pojęcia o chorobie, pozwalamy się jej pogłębiać. Im później zdiagnozowany jest problem, tym mniejsze szanse na wyleczenie. Dlatego nie zwlekaj i zrób kolonoskopię, możesz wykonać ją w znieczuleniu ogólnym na NFZ. To nic nie boli, nie kosztuje i może uratować życie.

Zadbaj także o codzienne nawyki. Ogranicz spożycie czerwonego mięsa i przetworzonej żywności. Zjadaj więcej błonnika, wybierz dietę śródziemnomorską pełną warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów oraz ryb. Nie zapominaj o oliwie z oliwek i pij dużo wody. Zrezygnuj z palenia papierosów i ogranicz picie alkoholu. Nie zapominaj o ruchu. Już 30 minut codziennej aktywności wpływa korzystnie na układ pokarmowy i zmniejsza ryzyko raka jelita grubego. 

Magdalena Siraga