Pijawki wracają do łask. Czy są bezpieczne i skuteczne w leczeniu?

Współcześnie obserwuje się wzrost zainteresowania medycyną tradycyjną i ludową. Opinie w kwestii skuteczności są podzielone. Dotyczy to również hirudoterapii, czyli... leczenia pijawkami. Czy pomagają, a jeśli tak, to na co? Czy mogą zaszkodzić? Sprawdzamy.

Leczenie pijawkami - hirudoterapia

Pijawki lekarskie, hirudo medicinalis, stosowano już od starożytności. Z biegiem lat zostały wyparte przez nowoczesne metody leczenia. Współcześnie pijawki przeżywają swój renesans. Wiele osób upatruje w nich remedium na dolegliwości.

Zdarzają się lekarze, którzy zalecają tę formę terapii, ale i tacy, którzy są takiemu leczeniu przeciwni. Faktem jest, że hirudoterapia znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych ICD-9, pod numerem 99.991 jako "Terapia pijawkowa". W większości przypadków terapia pijawkowa nie jest w Polsce opłacana przez NFZ, choć w niektórych przypadkach może się zdarzyć możliwość refundacji. 

Pijawki znane jako lekarskie, hirudo medicinalis, mają ok. 6-15 cm. Mogą żyć do 30 lat. Współcześnie są gatunkiem chronionym w Polsce, z uwagi na ryzyko ich wyginięcia. Czy leczenie pijawkami jest skuteczne, a przede wszystkim – bezpieczne?

Leczenie pijawkami - na co pomaga

Pijawki bywają polecane w leczeniu chorób skóry i układu krążenia. Zdaniem niektórych, mogą pomóc nawet osobom w depresji. Pijawki „działają” poprzez wbijanie się w skórę ofiar. Wydzielają wówczas substancje, które działają przeciwzakrzepowo, rozszerzają naczynia krwionośne, a także znieczulają. To dlatego samo wbijanie się pijawki w ciało nie boli.

Upuszczanie krwi za pomocą pijawek to metoda znana już w starożytności. W późniejszych wiekach również chętnie upuszczano krwi za pomocą pijawek lub, według niektórych, w ten sposób „wypędzano z krwi demony”.

Dziś znowu niektórzy praktykują hirudoterapię. Według zwolenników tej metody, sytuacje, w których miałyby pomagać to m.in.

• wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy,
• nadciśnienie, miażdżyca i żylaki, w tym żylaki odbytu (hemoroidy)
• bóle głowy, obniżony nastrój
• choroby płuc, alergie
• choroby skóry, w tym trudno gojące się rany, ale również zmarszczki i oznaki starzenia

Zdaniem zwolenników tej metody, pijawki mają szereg zalet i korzystnych właściwości, jak działanie przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe, rozszerzające naczynia krwionośne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne. Niektórzy przypisują nawet wpływ na neuroprzekaźniki jak dopamina, serotonina, acetylocholina.

Hirudoterapia - na czym polega, przebieg zabiegu

Podczas zabiegu pijawki wypijają do 15 ml krwi, ale krwawienie może utrzymać się już po odjęciu pijawki. Wówczas z rany może wypływać kilkadziesiąt kolejnych mililitrów krwi. Pijawki rozmieszczane są na ciele w różnych miejscach, w zależności od tego, jakie dolegliwości miałyby leczyć.

Zabiegi trwają od 1 do 3 godzin, gdyż wymagają konsultacji, dezynfekcji przed zabiegiem, oraz opatrzenia ran po zabiegu. Sama pijawka na ciele pacjenta pozostaje 20 – 60 minut. Uważa się, że realne korzyści przynosi dopiero seria zabiegów.

Leczenie pijawkami - opinie, bezpieczeństwo, przeciwwskazania

Jednak jak zwracają uwagę przeciwnicy, pijawki mogą przenosić pasożyty, bakterie i wirusy. Jeśli nawet zdecydujemy się, aby z nich skorzystać, powinny być to pijawki z czystych, sprawdzonych źródeł. Każda pijawka może „pracować” w celach leczniczych tylko raz i po zabiegu powinna zostać uśmiercona, żeby nie przenosić chorób między pacjentami.

Pijawki wykorzystywane do zabiegów muszą pochodzić z legalnych hodowli w laboratoriach, gdzie znajdują się pod kontrolą lekarza weterynarii. Źródło pochodzenia pijawek musi być certyfikowane. Po zabiegu pijawki powinny zostać zutylizowane, przez uśpienie w roztworze alkoholu. Ciała pijawek należy przekazać firmie, która zabiera odpady medyczne.

Przeciwskazania do stosowania pijawek, to hemofilia, anemia, nowotwory, niektóre choroby serca i układu krążenia, choroby wątroby, ciąża, miesiączka. Chociaż są medycy popierający tę metodę leczenia, wielu lekarzy jest przeciwnych hirudoterapii.

Warto przed skorzystaniem z tej terapii porozmawiać z lekarzem prowadzącym, rozważyć za i przeciw. Jeśli koniecznie chcemy się leczyć pijawkami, róbmy to w sprawdzonym miejscu i pod okiem doświadczonego specjalisty, a nie domorosłego uzdrowiciela.

Katarzyna Głuszak