Osocze ozdrowieńców: co to jest? Jak oddać osocze po COVID-19?

Osocze ozdrowieńców pomaga w leczeniu pacjentów chorych na COVID-19, dlatego szpitale apelują, by je oddawać. Jednak nie każdy, kto przeszedł zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 może oddać osocze. Dlaczego osocze ozdrowieńców leczy z COVID-19, kto może być dawcą osocza po COVID-19, gdzie i w jaki sposób można je oddać?

Osocze ozdrowieńców to termin, z którym ostatnio stykamy się coraz częściej. Coraz więcej jest bowiem apeli o to, by je oddawać. O osocze osób, które wyzdrowiały z COVID-19 proszą przede wszystkim szpitale, ale jest ono również wykorzystywane do produkcji pierwszego polskiego leku na COVID-19, który obecnie znajduje się w fazie testów. 

Dlaczego osocze ozdrowieńców leczy? Kto może oddać osocze po koronawirusie i jak wygląda sam proces oddawania osocza?  

Spis treści

1. Dlaczego osocze ozdrowieńców leczy?
2. Kto może oddać osocze po COVID-19?
3. Kto nie może oddawać osocza?
4. Jak wygląda pobieranie osocza ozdrowieńców?
5. Jak się przygotować do oddania osocza po koronawirusie?

Dlaczego osocze ozdrowieńców leczy?

W osoczu ozdrowieńców, czyli płynnej części krwi osób, które wyzdrowiały z COVID-19 znajduje się wiele przeciwciał, zwalczających koronawirusa - podanie osocza osobie, której organizm nie wytworzył jeszcze przeciwciał (lub wytworzył ich zbyt mało) może pomóc szybciej wrócić jej do zdrowia.

Jak wykazały badania, prowadzone pod kierunkiem dr. Erica Salazara z Houston Methodist Hospital (Teksas, USA) podanie osocza ozdrowieńców, bogatego w przeciwciała, skierowane przeciwko domenie wiążącej receptor (RBD) białka szczytowego wirusa SARS-CoV-2, znacznie obniżyło śmiertelność chorych w ciągu 28 dni w porównaniu z grupą, która nie otrzymała osocza.

Kto może oddać osocze po COVID-19?

Osocze ozdrowieńca może oddać niemal każdy ozdrowieniec, czyli osoba, która wyzdrowiała z COVID-19. Za ozdrowieńca uznaje się osobę, u której wykryto materiał genetyczny wirusa SARS-CoV-2, i która przechodziła zakażenie bądź bezobjawowo, bądź objawowo, a obecnie wymaz z nosogardzieli nie wykrywa już u niej obecności wirusa, a także osobę, która nie miała stwierdzonego testem zakażenia, ale w jej krwi obecne są przeciwciała przeciwko wirusowi SARs-CoV-2, a ich obecność potwierdzono testem. Dawcą osocza mogą być wszystkie osoby, spełniające kryteria określone w rozporządzeniu w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi (Dz.U.2017 poz. 1741, jakie opublikowało Ministerstwo Zdrowia.

Zgodnie z nim dawcą osocza może być osoba, która:

1. ma 18-60 lat
2. chorowała na COVID-19 (lub zakażenie przeszła bezobjawowo), została uznana za wyleczoną i dobrze się czuje.
3. obecnie jest uznana za zdrową, czyli: od chwili ostatniego wymazu z nosogardzieli metodą RT PCR i uzyskania ujemnego wyniku upłynęło 14 dni; w przypadku osób, które chorowały na COVID-19 i nie miały badań kontrolnych metodą PCR minęło co najmniej 28 dni od ustąpienia objawów lub zakończenia izolacji; miała stwierdzone przeciwciała anty-SARS-CoV-2  bez objawów COVID-19, a od dodatniego testu na obecność przeciwciał minęło co najmniej 14 dni (bez testu kontrolnego metodą PCR).
4. w przeszłości nie miała transfuzji krwi lub jej składników
5. w jej przypadku nie istnieją przeciwwskazania do oddawania krwi 
6. wyrazi pisemną zgodę na wykorzystanie osocza.

Więcej na temat osocza dowiesz się także dziś w Super Expresie:

Kto nie może oddawać osocza?

Osocza dla osób chorych dla COVID-19 nie mogą oddawać kobiety, które kiedykolwiek były w ciąży.

Nie mogą go również oddać osoby, które z różnych powodów - przede wszystkim zdrowotnych - nie mogą zostać dawcami krwi. Wszystkie przeciwwskazania dokładnie opisuje rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia.

Z oddawania osocza na stałe dyskwalifikują m.in.:

• choroby zakaźne, takie jak żółtaczka zakaźna, przebycie w przeszłości żółtaczki o niejasnej przyczynie, babeszjoza, tularemia i inne.
• choroby układu krążenia, takie jak wady serca, choroba wieńcowa, zaawansowana miażdżyca, stan po zawale serca
• choroby układu nerwowego, oddechowego, pokarmowego, immunologicznego, moczowego, układu endokrynnego (w tym cukrzyca, choroby tarczycy), choroby skóry, nowotwory złośliwe.
• Z bycia dawcą osocza wyklucza również alkoholizm i lekomania, AIDS i nosicielstwo wirusa HIV oraz przebyte przeszczepy. 

Jak wygląda pobieranie osocza ozdrowieńców?

Pobieranie osocza ozdrowieńców nie boli i jest bezpieczne. Osocze ozdrowieńców pobierane jest tzw. metodą plazmaferezy: krew pobrana od pacjenta rozdzielana jest w specjalnym separatorze na osocze i pozostałe składniki - te ostatnie wracają do tej samej żyły, z której zostały pobrane. 

Jednorazowo pobierane jest 600 ml osocza, co trwa zwykle od 30 do 40 minut. Jeśli z jakiegoś powodu jest to niemożliwe, od pacjenta pobierane jest 450 ml krwi pełnej, z której następnie separowane jest osocze już bez konieczności obecności dawcy. Najkorzystniejsze jest trzykrotne pobranie po 600 ml osocza w cotygodniowych odstępach.

Jak się przygotować do oddania osocza po koronawirusie?

Osocze można oddać w każdym punkcie krwiodawstwa - w wielu z nich trzeba się jednak umawiać na konkretną godzinę. W dniu oddawania osocza trzeba zjeść lekkie śniadanie i wypić około litra płynów bezalkoholowych. Po przybyciu do punktu krwiodawstwa trzeba się zarejestrować (konieczny jest ważny dokument tożsamości ze zdjęciem) i wypełnić kwestionariusz.

Następnym etapem jest pobranie niewielkiej ilości krwi do analizy oraz wywiad lekarski (wraz z badaniem) kwalifikujący do pobrania osocza. Po jego oddaniu jeszcze przez jakiś czas wskazane jest pozostanie w punkcie pobrań celem regeneracji sił.

Katarzyna Hubicz