Od tego badania może zależeć twoje życie. Jak bezpłatnie zrobić mammografię?

Polki badają się rzadziej niż Europejki, jeśli chodzi o korzystanie z profilaktycznej mammografii. Polki umierają częściej niż Europejki na raka piersi. Co zrobić, żeby to zmienić? Anna Kupiecka, prezeska Zarządu Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej, wyjaśnia, jak systemowo można to zmienić, aby ratować życie i zdrowie kobiet.

Za mało Polek korzysta z mammografii

Mniej niż co 3. uprawniona do mammografii w ramach programu profilaktyki raka piersi osoba realnie z tego programu korzysta – pokazują aktualne dane statystyczne.

To mało, a w kontekście liczby osób chorujących i umierających z powodu raka piersi, wciąż o wiele za mało. Dopiero próg 70 proc. mógłby zmniejszyć umieralność. A do tego progu wciąż nam daleko.

Jak zachęcić Polki do mammografii? 

To dlatego trwają prace nad rozwiązaniami systemowymi, które zachęcą Polki do wykonywania mammografii.Gdy zapraszano kobiety na mammografię w wiadomościach SMS – aż 73 proc. zaproszonych z owego zaproszenia skorzystało, co oznacza, że można zachęcić do badań – wynika z badania opinii zainicjowanego przez Fundację OnkoCafe – Razem Lepiej. Tylko że od 2017 r. nikt już takich zaproszeń nie wysyła.

A sami pacjenci i pacjentki przyznają, że skorzystaliby z badań profilaktycznych, gdyby byli zachęcani i zachęcane przez medyków: przy okazji badań w POZ lub medycynie pracy. Bo za niewykonywaniem badań zwykle kryje się niewiedza: jak, gdzie, kiedy je wykonać? Ile kosztują?

A mammografia nie kosztuje. Nie wymaga skierowania. Nie wymaga oczekiwania w kolejce. W programie profilaktyki uwzględniane są kobiety w przedziale wiekowym 45-72 lata. Zatem dlaczego 2/3 uprawnionych do mammografii z niej nie korzysta? A skorzystanie mogłoby zmniejszyć liczbę zgonów z powodu raka piersi nawet o 30 proc.

Świadomość Polek w zakresie istoty profilaktyki rośnie, dlatego warto zastanowić się nad przyczynami tak niskiego odsetka kobiet wykonujących mammografię. Winny jest nie tylko brak wiedzy czy strach przed diagnozą – jak argumentowano przez lata – ale także organizacja systemu. Od 2007 roku, kiedy rozpoczęto w Polsce realizację programu przesiewowego w kierunku raka piersi, nigdy nie osiągnęliśmy docelowego wskaźnika 70 proc., choć w 2014 roku – z 60 proc. poziomem zgłaszalności – byliśmy blisko. Co się wówczas zdarzyło? Po 10 latach zaprzestano wysyłania do kobiet zaproszeń na wykonanie mammografii. Ta decyzja jest o tyle niezrozumiała, że na całym świecie badania przesiewowe są realizowane właśnie przy wsparciu indywidualnych zaproszeń. Jestem przekonany, że powrót do tego rozwiązania spowoduje skokowy wzrost udziału kobiet w badaniach przesiewowych

- tłumaczy prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem, wieloletni kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Badania naukowe i analizy udowadniają wysoką skuteczność zaproszeń w zwiększaniu uczestnictwa w mammografii – w szczególności w przypadku ich personalizacji i systemowego wprowadzenia. (...) Mając na uwadze systematyczny wzrost zachorowalności na raka piersi, jak również wysokie wskaźniki umieralności wśród kobiet na ten rodzaj nowotworu w Polsce, bezdyskusyjnie należy podejmować działania, które realnie mogą zwiększyć udział w mammografii. Personalizowane zaproszenia, wysyłane w formie SMS, powiadomień z aplikacji IKP, uzupełniane o listowne zaproszenia – obok włączenia mammografii do pakietu badań medycyny pracy – wydają się być jednym z takich rozwiązań. Na pewno istotnym, sprawdzającym się w innych krajach podejściem w tym kontekście, jest wysyłanie zaproszeń przede wszystkim do kobiet, które nie zgłaszają się na badania

- stwierdził dr hab. n. med. Paweł Koczkodaj, EMBA, prof. Instytutu, Zakład Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie - Państwowy Instytut Badawczy.

Bardzo ważne jest to, aby zaproszenia SMS czy powiadomienia z aplikacji IKP były odpowiednio przygotowane i wskazywały kobiecie kolejne kroki. Tak, aby zapisanie się na mammografię było proste i intuicyjne. Rozwiązaniem zachęcającym do skorzystania z zaproszenia jest umieszczenie w nim linku do e-rejestracji na mammografię lub wykazu placówek realizujących program

– podkreśliła Anna Kupiecka, prezeska Zarządu Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej.

Łagodne zmiany w piersiach

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Rak piersi w Polsce - statystyki

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. W 2021 roku na raka piersi w Polsce zachorowało ponad 21 tys. Polek, a blisko 6,5 tys. umarło. Polska ma jeden z najwyższych wskaźników umieralności z powodu raka piersi wśród krajów OECD.

Rak piersi należy do tych nowotworów, w których diagnostyce i leczeniu mamy najwięcej do nadrobienia – wynika z raportu „Health at a Glance 2021”.  Według danych z lat 2010-2014, w krajach OECD 51,5 proc. kobiet z rakiem piersi zostało zdiagnozowanych we wczesnym stadium choroby.

W Polsce wskaźnik wczesnych wykryć raka piersi wynosi 41,3 proc., czyli ponad 10 pkt proc. poniżej średniej dla OECD.

Dziś rak piersi może być całkowicie wyleczalny. Warunkiem jest jak najwcześniejsze wykrycie choroby.

Anna Kupiecka, prezeska Zarządu Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej zwróciła uwagę na fakt, że lekarz POZ - odwiedzany najczęściej, znany przez pacjentki i znający je z wzajemnością, mógłby odgrywać ogromną rolę w promowaniu profilaktyki onkologicznej. 

Wystarczy, że przy rutynowej wizycie poinformuje pacjentkę o możliwości wykonania bezpłatnej mammografii. Idąc dalej – kolejnym lekarzem, do którego udajemy się bez względu na stan zdrowia, jest lekarz medycyny pracy. Słusznym kierunkiem wydaje się więc być wyposażenie go w odpowiednie mechanizmy, dzięki którym będzie mógł po pierwsze sprawdzić, czy i kiedy pacjentka wykonała mammografię, po drugie zarekomendować pacjentce jej wykonanie, po trzecie ułatwić zapis na badanie.

Doktórka

Śląsk. 1974 rok. Doktor Jolanta Wadowska-Król odkrywa u dzieci ołowicę, niebezpieczną chorobę wywołującą szereg poważnych dolegliwości. Skala problemu okazała się ogromna. Przebadała blisko 5 tys. najmłodszych i kierowała na dalsze leczenie. Sama wiele ryzykowała. Historię „Doktórki od familoków” poznacie w kolejnym odcinku podcastu „Polska na ucho”. Autorką reportażu jest Natalia Czarnuch.

Natalia Czarnuch, Michał Poklękowski

Polska na ucho || Natalia Czarnuch, Michał Poklękowski

Katarzyna Głuszak