Objawy chorych nerek, które widać na skórze. Jak je rozpoznać?

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Wiele chorób w swoim początkowym stadium nie daje widocznych objawów. Może opóźniać to rozpoznanie. Cennym wskaźnikiem zaburzeń naszego organizmu mogą być zmiany widoczne na skórze. Szczególnie pomocne okazują się w podejrzeniu chorób nerek, które pełnią wiele ważnych funkcji w naszym ciele. W tym artykule dowiesz się, które objawy chorych nerek możesz zauważyć na swojej skórze.

Spis treści

1. W jakim zaburzeniu nerek występują objawy skórne?
2. Nieswoiste objawy skórne w Przewlekłej chorobie nerek
3. Swoiste objawy skórne dla Przewlekłej choroby nerek

W jakim zaburzeniu nerek występują objawy skórne?

Przewlekła choroba nerek to zaburzenie budowy lub czynności nerek, które utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Jest dość częstym zaburzeniem, które dzieli się na pięć stadiów. Objawy skórne w przewlekłej chorobie nerek dotyczą głównie jej końcowych stadiów. Mogą być one nieswoiste, czyli takie, które towarzyszą również innym chorobom, ale znane są również objawy swoiste dla tego zaburzenia.

Nieswoiste objawy skórne w Przewlekłej chorobie nerek

• Suchość skóry - dotyczyć może wszystkich jej obszarów, a szczególnie wyprostnych powierzchni stawów kończyn dolnych. Przyczyny jej występowania w przewlekłej chorobie nerek upatruje się m.in. w zmniejszeniu wydzielania potu i łoju z powodu zaników gruczołów je wydzielających oraz odwodnieniu warstwy rogowej naskórka. Bardzo pomocne w łagodzeniu tego objawu są emolienty, które umożliwiają utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia skóry.
• Świąd - to bardzo uciążliwy objaw dotyczący znacznej części osób z przewlekłą chorobą nerek. Mówi się, że może dotyczyć ok. 50 proc. chorych. Wpływa negatywnie na jakość życia. Wspomniana suchość skóry jest tylko jednym z wielu czynników doprowadzających do świądu skóry. Najczęstsza lokalizacja świądu to skóra pleców, tułowia i twarzy. Może prowadzić on do uporczywego drapania, tym samym wikłać inne zmiany skórne.
• Bladość skóry - może dotyczyć nawet 40 proc. osób z przewlekłą chorobą nerek. Jedną z funkcji nerek jest wydzielanie erytropoetyny - hormonu, który pobudza szpik kostny do produkcji erytrocytów. Zaburzona funkcja nerek może więc prowadzić do nieefektywnej produkcji krwinek czerwonych. Co więcej może dochodzić również do niszczenia krwinek czerwonych - tak zwanej hemolizy. To wszystko prowadzi do niedokrwistości, czyli anemii, która często manifestuje się bladym zabarwieniem skóry.
• Hiperpigmentacja skóry - ciemnobrązowe zabarwienie może mieć miejsce w przypadku nagromadzenia hormonu - tzw. melanotropiny, który stymuluje komórki skóry do produkcji barwnika - melaniny. Nagromadzenie melanotropiny wynika z upośledzenia wydalania tego hormonu przez nerki.
• Szaroziemiste zabarwienie skóry - może być rezultatem odkładania w niej złogów związku zwanego hemosyderyną.
• Żółte zabarwienie skóry - związane może być z nagromadzenia barwników zwanych karotenoidami.
• Wybroczyny, siniaki - pojawiające się samoistnie, lub pod wpływem niewielkich urazów mogą być wynikiem zaburzonej funkcji płytek krwi, odpowiadających za prawidłowy przebieg krzepnięcia krwi.
• Nieprawidłowości w obrębie płytek paznokciowych - wśród nich wyróżnia się tzw. zmiany „pół na pół” (ang. half-and-half nails) określane jako paznokcie Lindsaya - bliższa część paznokci ma jasne zabarwienie, natomiast dalsza prawidłowe lub brunatne. Związane są z podwyższonym poziomem mocznika w surowicy krwi. Jest to substancja, która powstaje jako efekt metabolizmu białka, a przy chorobach nerek można zaobserwować jej podwyższone wartości.
• Nadmierne wypadanie włosów - w przewlekłej chorobie nerek zauważa się zwiększone wypadanie włosów, szczególnie w obrębie kończy dolnych.
• Szron mocznicowy - to biały osad na skórze, który występuje u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek. Związany jest z nadmiernym wydzielaniem przez gruczoły potowe mocznika.

Swoiste objawy skórne dla Przewlekłej choroby nerek

• Nabyta dermatoza perforująca - objaw ten często obserwuje się w schyłkowej niewydolności nerek. Wyglądem przypomina czerwone lub brązowe grudki z łuszczącym się na środku wgłębieniem. Lokalizuje się najczęściej na częściach wyprostnych ramion i kończyn dolnych. Czynnikiem, który doprowadza do powstania może być drapanie, na skutek wspomnianego świądu z powodu wydzielanych toksyn mocznicowych.
• Porfiria skórna późna - jest spowodowana nagromadzeniem w skórze światłoczułych substancji. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego dochodzi do tworzenia napiętych pęcherzy na odsłoniętych okolicach skóry jak dłonie, przedramiona, czasem twarz. Powstają dodatkowo ciemniejsze zabarwienie skóry, nadżerki i strupki.
• Pseudoporfiria - w tej nieprawidłowości podobnie jak w porfirii skórnej późnej również dochodzi do tworzenia pęcherzy. W obu zaburzeniach należy unikać światła słonecznego.
• Zwapnienie skóry - w wyniku nieprawidłowej funkcji nerek może dochodzić do zwiększenia poziomu fosforu w surowicy krwi, a to prowadzić może do wtórnej nadczynności przytarczyc. Narząd ten jest odpowiedzialny za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej poprzez wydzielanie hormonu zwiększającego poziom wapnia we krwi- zwanego parathormonem. Jego nadczynność wtórna do zaburzenia pracy nerek doprowadzić może do nadmiernego odkładania wapnia w tkankach pod postacią białych guzków i grudek na skórze, która pokrywa stawy i dłoniową powierzchnię palców. Ten objaw skórny może ulec ograniczeniu po zmniejszeniu poziomu fosforanów w surowicy krwi.
• Kalcyfilaksja – czyli odkładanie wapnia w naczyniach krwionośnych, najczęściej skóry. To rzadki i niebezpieczny objaw skórny występujący w schyłkowej niewydolności nerek. Na początku przybiera postać tkliwych wykwitów czerwonofioletowych przypominających siateczkę. Później dochodzi do tworzenia symetrycznych, obustronnych bolesnych guzków otoczonych fioletową obwódką, które lokalizują się głównie na kończynach dolnych, brzuchu i pośladkach. W kolejnych etapach może dojść do owrzodzeń i martwicy skóry.
• Nerkopochodne zwłóknienie układowe - dotyczy ono wyłącznie pacjentów, u których wskaźnik oceniający funkcję nerek tzw. eGFR wynosi < 30 ml/min. Dochodzi do nadmiernego odkładania kolagenu w tkankach, pogrubienia i stwardnienia skóry.  Zmiany skórne lokalizują się głównie na kończynach dolnych.

Reasumując, objawów skórnych chorych nerek jest wiele. Możliwe jest ich łagodzenie poprzez stosowanie emolientów w suchości skóry, czy też stosowanie filtrów przeciwsłonecznych w porfirii skórnej później. Należy jednak pamiętać, że każdy niepokojący nas objaw skórny powinien być skonsultowany ze specjalistą. W przypadku, gdy okazałoby się, że jest objawem chorych nerek umożliwiłoby to szybszą diagnozę i włączenie odpowiedniego leczenia.

lek. Patryk Jasielski