Nowa strategia walki z rakiem płuca

Specjaliści opracowali „Strategię Walki z Rakiem Płuca”, który stanowi wstęp do dyskusji i rozpoczęcia intensywnych działań budujących efektywny system opieki nad chorymi na raka płuca w Polsce. Opracowanie zostało przygotowane przez specjalistów z Polskiej Grupy Raka Płuca, Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie oraz Polskiej Ligi Walki z Rakiem.

- Rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych w Polsce u kobiet i mężczyzn. Co roku w naszym kraju z tego powodu umiera ok. 23 tys. osób. To tak, jakby odeszli wszyscy mieszkańcy niewielkiego miasta - mówi prof. prof. Jacek Jassem, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Ponadto 90 proc. pacjentów chorych na raka płuca umiera w ciągu 5 lat. Nowotwór płuc zazwyczaj rozpoznawalny jest późno, co uniemożliwia radykalne leczenie chirurgiczne, które daje realną szanse na wyleczenie. Wówczas taki pacjent może skorzystać już jedynie z leczenia paliatywnego. Medycyna jednak w ostatnich czasach dokonała ogromnych postępów – pojawiły się nowe metody diagnostyki obrazowej, bronchoskopowej i molekularnej. Dodatkowo dostępne są również nowoczesne formy rafioterapii i farmakoterapii (także leki ukierunkowane molekularnie i immunokompetentne, które są przeznaczone dla pacjentów z zaawansowaną postacią choroby).

Niedobory w systemie opieki nad pacjentem

Pierwsza część „Strategii Walki z Rakiem Płuca” zawiera szczegółową ocenę aktualnego stanu walki z rakiem płuca w Polsce. Obejmuje ona dane epidemiologiczne, demograficzne i ekonomiczne. Dane pozyskane z Narodowego Funduszu Zdrowia pozwoliły na drobiazgową identyfikację diagnostyczno-terapeutycznej ścieżki pacjenta w różnych regionach Polski, z uwzględnieniem wszystkich technik diagnostycznych i technologii medycznych. Pozwoliło to na zdefiniowanie najważniejszych niedoborów w systemie opieki nad pacjentem, do których należą w szczególności:

Liczba zgonów z powodu raka płuca przewyższa łączną liczbę zgonów z powodu raka piersi, raka gruczołu krokowego i raka jelita grubego.

• zbyt mały zakres i niewystarczające finansowanie działań zmniejszających narażenie na palenie tytoniu
• zbyt późne zdiagnozowanie raka płuc
• ograniczony dostęp do nowoczesnej diagnostyki obrazowej
• niewystarczająca dostępność kompleksowej diagnostyki patomorfologicznej i genetycznej
• brak kryteriów jakości i mechanizmów jej monitorowania w diagnostyce i terapii
• brak koordynacji, rozproszenie i przewlekłość procesu diagnostycznego i terapeutycznego
• utrudniony dostęp do innowacyjnych leków przeciwnowotworowych
• brak odpowiedniego doświadczenia i wyposażenia części jednostek prowadzących leczenie

Nowa strategia walki z rakiem płuca

Druga część „Strategii Walki z Rakiem Płuca” zawiera Plan wdrożeniowy, w tym 5 celów szczegółowych i 12 działań, które razem mają doprowadzić do osiągnięcia głównego celu „Strategii”, jakim jest zmniejszenie umieralności spowodowanej rakiem płuca i poprawa jakości życia chorych.

Zdaniem prof. Jassema, w celu zmniejszenia zachorowalności i umieralności z powodu raka płuca, konieczna jest odpowiednia profilaktyka, która powinna uwzględniać fakt, iż na liście czynników ryzyka palenie tytoniu jest absolutnie na pierwszym miejscu. W związku z tym pierwszym celem jest ograniczenie występowania i wpływu czynników ryzyka raka płuca (profilaktyka pierwotna). Działania, które przyczynią się do osiągnięcia tego celu to:

• wprowadzenie przepisów Dyrektywy w sprawie wyrobów tytoniowych (2014/40/UE) oraz Ramowej Konwencji WHO w ograniczeniu użycia tytoniu
• wypracowanie dobrych, skutecznych narzędzi, które utrzymają badania okresowe o wysokiej jakości
• ograniczenie narażenia na środowiskowe czynniki rakotwórcze, które wynikają z działalności człowieka
• objęcie pomocą i poradnictwem osób, u których występuje ryzyko zachorowania na raka płuc
• tworzenie i wspierani poradni, które udzielają pomocy nałogowym palaczom

Obecnie rak płuca jest rozpoznawany zbyt późno. - Proces diagnozy i rozpoczęcia leczenia trwa nawet ponad 400 dni. Na Zachodzie Europy jest zdecydowanie krócej, często trwa to nawet krócej niż rok  - mówi profesor Joanna Chorostowska-Wynimko. Dlatego kolejnym celem jest poprawa jakości i skuteczności diagnostyki raka płuc, tzn. stworzenie listy świadczeń należących do zakresu diagnostyki raka płuc i schematu postępowania, który byłby oparty na wytycznych postępowania przez odpowiednie towarzystwa. W tym także inwentaryzacja dostępności, wyposażenia i personelu pracowni diagnostycznych. Do sfinalizowania tego celu potrzebne są jeszcze wskaźniki jakości kontraktowania usług diagnostycznych i wycena świadczeń jednostkowych.

Kolejne cele wymienione w „Strategii” to:

• poprawa jakości i skuteczności leczenia raka płuc

Głównymi działaniami są: opracowanie i przetestowanie optymalnego modelu organizacji leczenia raka płuc (w formie pilotażu), wypracowanie i upowszechnienie wytycznych w zakresie leczenia raka płuc a także praca nad rozwojem opieki paliatywnej i hospicyjnej.

• rozwój wiedzy i kompetencji w zakresie zwalczania raka płuc

Dokładnie chodzi o rozwój wiedzy z zakresu epidemiologii raka płuc w Polsce i rozwój systemu rejestracji nowotworów.

W polityce zdrowotnej państwa rak płuc powinien być szczególnie traktowany, zwłaszcza, że jest możliwość zmniejszenia umieralności z powodu tego nowotworu, a także poprawić jakość życia chorujących. Przyczyni się do tego skuteczniejsza profilaktyka, wcześniejsze wykrywanie, usprawnienie diagnostyki oraz poprawa jakości i skuteczności leczenia.