Niewielka cząsteczka pomoże w leczeniu 3 chorób. Regeneruje jelita i zmniejsza wzrost guza

Badania opublikowane na łamach Nature rzucają nowe światło na leczenie zapalnej choroby jelit oraz raka jelita grubego. Naukowcy odkryli niewielką cząsteczkę, która pomaga goić się jelitom oraz hamuje rozrost guza. To ważna informacja dla szerokiej grupy chorych, którzy borykają się m.in. z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Leczenie chorób zapalnych jelit nie jest prostą sprawą. Wielu pacjentów nie reaguje na wprowadzone leczenie i często wymaga wizyt w szpitalu i modyfikacji terapii. Dlatego naukowcy wciąż szukają nowych metod. Badacze z Karolinska Institutet odkryli, że istnieje niewielka cząsteczka, która wspomaga gojenie jelit i może zmniejszać guza jelita grubego.

Receptor X pomoże w leczeniu jelit? Może skorzystać duża grupa

Choroby zapalne jelit to m.in. choroba Leśniewskiego-Crohna, czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ich wspólną cechą jest stan zapalny. Poza tym żadnej z nich nie da się wyleczyć do końca. Dlatego tak ważna jest stała opieka gastroenterologiczna, stosowanie właściwej diety oraz leczenie.

Niestety zarówno w przypadku pacjentów z chorobą Leśniewskiego Crohna jak i u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego dość częstym problemem jest nieskuteczność leczenia. Autorzy najnowszych badań sugerują, że skupienie się na gojeniu błony śluzowej poprzez regenerację tkanek może stanowić ważną i potrzebną alternatywę dla leków immunosupresyjnych stosowanych obecnie.

Główny autor badań, dr Srustidhar Das, specjalista ds. badań w grupie badawczej Eduardo Villablanca w Katedrze Medycyny Karolinska Institutet wyjaśnia, że niemal niemożliwe jest przyczynianie się do regeneracji tkanek, bez ryzyka, że na skutek tych działań dojdzie do wzrostu guza. 

Komórki nowotworowe mogą przejąć kontrolę nad naturalnymi procesami gojenia organizmu i zacząć rosnąć

 - tłujmaczy dr Das.

Ostatecznie jednak w trakcie poszukiwania nowego rozwiązania badacze znaleźli kilka cząsteczek, które w przyszłości mogłyby stać się formą leczenia. Okazuje się, że receptor wątroby X, a ściślej aktywacja tego rodzaju białka może przyczyniać się do regeneracji błony śluzowej i jednocześnie hamować wzrost guza w raku jelita grubego.

- Odkrycie obu tych funkcji było zdumiewające. Teraz musimy dokładniej zbadać, w jaki sposób LXR kontroluje powstawanie guza - dodał ostatni autor, Eduardo J. Villablanca, docent w Karolinska Institutet.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Jak odkryto cząsteczkę X? 

Szwedzcy naukowcy wskazują, że tylko w ich kraju każdego roku na diagnozę raka jelita grubego słyszy ponad 7 tys. kolejnych osób. W Polsce sytuacja wygląda jeszcze gorzej, ze statystyk wynika, że tylko w 2022 roku raka jelita grubego zdiagnozowano i niemal 2 mln ludzi. Rocznie z powodu tej choroby umiera w ok. 12 tys. Polaków. Dlatego tak ważne jest to, aby poza zmianą dotychczasowego stylu życia medycyna dysponowała szerszą ofertą leczenia.

Nowa terapeutyczna cząsteczka ma potencjał leczenia nie tylko chorych na zapalenie jelit, ale także pacjentów onkologicznych, aby zapobiegać przewlekłym zaburzeniom jelit po radioterapii i/lub chemioterapii

— mówi Eduardo J. Villablanca.

Autorzy najnowszego odkrycia wyjaśniają, że aby uzyskać wiedzę na temat regeneracji komórek, konieczne było wykorzystanie zaawansowanych technologii takich jak mapowanie transkryptomu komórek jelitowych, czy hodowla niewielkich trójwymiarowych struktur komórkowych określanych mianem organoidów 3D.

Organoidy te naśladowały funkcję i strukturę narządów, choć były w miniaturowej postaci. Na kolejnym etapie wykorzystano technikę opracowaną przez naukowców z Królewskiego Instytutu Technologii (KTH) i Karolinska Institutet w Szwecji. A mianowicie  transkryptomikę przestrzenną do mapowania ekspresji genów w poszczególnych tkankach.

Choroby zapalne jelit - różnice i podobieństwa

Choroby zapalne jelit spowodowane są przewlekłym stanem zapalnym w tkankach przewodu pokarmowego. Specjaliści z Mayo Clinic wyszczególniają dwa typy chorzeń, a mianowicie:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• choroba Leśniewskiego-Crohna.

Pierwszy rodzaj choroby charakteryzuje się obecnością stanu zapalnego oraz występowaniem owrzodzeń wzdłuż wyściółki okrężnicy i odbytnicy.

Natomiast w przypadku choroby Leśniewskiego-Crohna stan zapalny obejmuje wyściółkę przewodu pokarmowego. Najczęściej schorzenie atakuje jelito cienkie, niemniej z czasem choroba może obejmować także odcinek jelita grubego, a u niektórych pacjentów również górny odcinek przewodu pokarmowego.

Zarówno w przypadku jednej jak i drugiej choroby występują podobne objawy takie jak:

• krwawa biegunka,
• krwawienie z odbytu,
• bóle brzucha,
• zmęczenie,
• niezamierzona utrata masy ciała.

Warto także podkreślić, że obie choroby zwiększają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Stąd najnowsze odkrycie cząsteczki X może być pomocne nie tylko w regeneracji tkanek dotkniętych stanem zapalnym, ale również tym samym zredukować ryzyko raka. 

Magdalena Siraga