Nieoczekiwany "skutek uboczny" popularnych leków. Mogą chronić przed demencją

Ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera i inne rodzaje demencji rośnie wraz z wiekiem, a dodatkowo zwiększa je posiadanie określonego genu, którego nosicielkami są miliony kobiet. Jak jednak sugerują wyniki najnowszych badań, nie jest to już wyrok: ryzyko to może bowiem zmniejszyć za pomocą hormonalnej terapii zastępczej.

Demencja to obecnie jeden z największych problemów zdrowotnych. Eksperci oceniają, że w ciągu najbliższych 22 lat liczba chorych potroi się i wyniesie ponad 150 milionów osób. To ogromne obciążenie zarówno dla najbliższych chorego, jak i dla systemów opieki zdrowotnej.

Zdecydowaną większość, bo aż dwie trzecie chorych na najczęstszą postać demencji, czyli chorobę Alzheimera stanowią kobiety. Ryzyko zachorowania jest wyższe u kobiet, które są nosicielkami genu APOE4 (gen najsilniejszego czynnika ryzyka rozwoju choroby). Tylko w Wielkiej Brytanii gen ten ma mniej więcej jedna czwarta mieszkanek wspólnoty.

Dziedziczenie tego genu nie oznacza jednak, że choroba na pewno się pojawi. Ryzyko to u kobiet będących nosicielkami tego genu dodatkowo można zmniejszyć dzięki stosowaniu leków z grupy hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).

HTZ poprawia pamięć i odmładza mózg

Potencjalne dowody na takie działanie leków, które przepisywane są kobietom w okresie menopauzy, znalazł zespół badaczy z dwóch brytyjskich uczelni - University of East Anglia i University of Edinburgh. Wyniki opublikowano w czasopiśmie Alzheimer's Research & Therapy. Badacze odkryli, że stosowanie HTZ u nosicielek genu APOE4 wiąże się z lepszą pamięcią, lepszymi funkcjami poznawczymi i z większą objętością mózgu.

Zespół przeanalizował dane 1178 kobiet uczestniczących w innym dużym badaniu dotyczącym zapobieganiu chorobie Alzheimera, w którym biorą udział uczestnicy z 10 krajów. Badacze przyjrzeli się m.in. wynikom testów poznawczych i objętości mózgu zarejestrowanej w skanach rezonansu magnetycznego.

Wyniki badania pokazały, że nosicielki APOE4 stosujące HTZ miały lepsze funkcje poznawcze i większą objętość mózgu niż osoby, które miały ten gen, ale nie stosowały HTZ.

Naukowcy zauważyli, że HTZ była najskuteczniejsza, gdy była podawana w okresie okołomenopauzalnym – kiedy objawy narastają miesiące lub lata przed ustaniem miesiączek - i dzięki niej mózgi wydawały się w badaniach na kilka lat młodsze.

Wyniki są obiecujące, ale potrzeba dalszych badań

Jak wyjaśnił jeden z autorów badania, prof. Michael Hornberger, jeszcze nie można z całą pewnością stwierdzić, że HTZ zmniejsza ryzyko demencji u kobiet, jednak wyniki badań podkreślają potencjalne znaczenie tej terapii, a także spersonalizowanej medycyny, w zmniejszaniu ryzyka choroby Alzheimera.

Dodał, że kolejnym etapem badań będą próby potwierdzające wpływ wczesnego rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej na zdrowie mózgu i na funkcje poznawcze.

Katarzyna Hubicz