Na tę chorobę cierpi w Polsce prawie 11 mln osób. Są nowe wytyczne

Nadciśnienie tętnicze to ogromny problem - z najnowszych danych wynika, że w Polsce dotyka ono już 35 proc. dorosłych. Nowe wytyczne dotyczące leczenia tej choroby w przychodniach POZ opublikowało właśnie Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej. Znalazły się w nich m.in. informacje na temat prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego, wartości granicznych, a także tego, jak mierzyć ciśnienie i jak interpretować wyniki.

Nadciśnienie tętnicze, co podkreślają autorzy nowych wytycznych - konsultanci krajowi w dziedzinie medycyny rodzinnej, hipertensjologii i kardiologii - przez wiele lat może nie dawać objawów, a jeśli te już się pojawią, to zazwyczaj nie są charakterystyczne.

To przede wszystkim zaburzenia snu, bóle głowy i szybkie  męczenie się. W Polsce aż 3,1 mln. osób nie wie, że choruje. Z kolei tylko 2,6 mln osób jest skutecznie leczonych.

Tymczasem nadciśnienie może dawać groźne powikłania - to przede wszystkim zawał serca, udar niedokrwienny i krwotoczny mózgu, niewydolność serca, choroby tętnic obwodowych, demencja, migotanie przedsionków, przewlekła choroba nerek, a także nagły zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Dlatego już w pierwszym zdaniu nowych wytycznych ich autorzy podkreślają, że "z uwagi na rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego (NT), każdej osobie bez rozpoznania NT należy zalecać, by raz w roku wykonywała pomiar ciśnienia tętniczego".

Jak mierzyć ciśnienie?

W wytycznych dokładnie określono, jak mierzyć ciśnienie krwi. Pomiar w gabinecie powinien być wykonany za pomocą sfigmomanometru sprężynowego, techniką osłuchową lub walidowanym aparatem automatycznym.

Należy wykonać co najmniej dwa, a najlepiej trzy pomiary na tym samym ramieniu w odstępie minuty, i zapisywać ich wyniki. Ostateczny wynik powinien być średnią z dwóch ostatnich pomiarów.

W przypadku gdy pomiar wykonywany jest w domu, eksperci zalecają, by używać automatycznego ciśnieniomierza z walidacją i odpowiednio dopasowanym mankietem. Każdy wynik trzeba zapisywać. Tu podobnie - zawsze należy wykonywać dwa pomiary, jeden po drugim, na tym samym ramieniu, zapisując wyniki obu pomiarów.

Jeśli ciśnienie mierzymy na wyraźne zalecenie lekarza, np. w celu rozpoznania nadciśnienia lub kontroli skuteczności jego leczenia (po jego modyfikacji) i przed każdą wizytą, pomiary trzeba wykonywać przez siedem dni w schemacie 2x2, to znaczy dwa pomiary rano i dwa wieczorem (przed posiłkiem i przed przyjęciem leków).

Trzeba też z lekarzem ustalić, jak często mierzyć ciśnienie poza okresami siedmiodniowymi - zwykle trzeba to robić kilka razy w miesiącu o różnych porach dnia.

Kiedy rozpoznaje się nadciśnienie? To kluczowe wartości

W nowych wytycznych zawarto również interpretacje wyników. Zgodnie z nimi wartości graniczne dla rozpoznania nadciśnienia tętniczego to ≥135/85 mm Hg.

Jak podano w wytycznych "rozpoznanie NT należy oprzeć na co najmniej dwóch pomiarach ciśnienia tętniczego, wykonanych podczas wizyty oraz — w celu wykluczenia tzw. NT białego fartucha - po potwierdzeniu w pomiarach pozagabinetowych, a w przypadku ich niedostępności w oparciu o pomiary wykonane podczas co najmniej dwóch wizyt".

W przypadku chorych z bardzo podwyższonym ciśnieniem krwi (≥180 i/lub ≥110 mm Hg), po wykluczeniu innych przyczyn nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego (takich jak ból, czy lęk) rozpoznanie można ustalić w trakcie pierwszej wizyty.

U takich osób termin kolejnych pomiarów ciśnienia zależy od jego wyjściowych wartości i powinien być umówiony w ciągu kilku kolejnych dni lub tygodni.

Profilaktyka ma ogromne znaczenie

Eksperci apelują w wytycznych by - związku z niską wykrywalnością nadciśnienia w Polsce - każdy dorosły miał zmierzone ciśnienie przynajmniej raz w roku.

Ryzyko rozwoju tej choroby jest najwyższe u osób, które mają wysokie - ale wciąż prawidłowe - ciśnienie tętnicze - przypominają konsultanci krajowi. Tym pacjentom, których ciśnienie (w trakcie pomiaru w gabinecie) mieści się w przedziale wysokiego prawidłowego ciśnienia tętniczego zalecają zaś 7-dniowe pomiary domowe po to, by wykluczyć tzw. "ukryte" nadciśnienie tętnicze, a jeśli spełnią oni określone kryteria, również całodobową rejestrację ciśnienia tętniczego krwi. 

Katarzyna Hubicz