Mrówki ogniste zagrożeniem dla zdrowia. Coraz więcej poszkodowanych
Inwazyjne mrówki ogniste rozprzestrzeniają się w Australii i na świecie, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Ich bolesne użądlenia mogą wywołać wstrząs anafilaktyczny, a obecność tego gatunku wykryto już na Sycylii. Sprawdź, jak wyglądają objawy ugryzienia i jak reagować.
Inwazyjne mrówki ogniste (Solenopsis invicta) rozprzestrzeniają się na świecie, stając się realnym zagrożeniem dla zdrowia ludzi, zwierząt i ekosystemów. Ich bolesne użądlenia mogą prowadzić do reakcji alergicznych, a nawet wstrząsu anafilaktycznego, co potwierdzają przypadki hospitalizacji i zgony. Szczególne zagrożenie dotyczy osób uczulonych na jad, dzieci oraz zwierząt. Mrówki ogniste z łatwością przystosowują się do nowych warunków, a globalne ocieplenie oraz intensywny handel sprzyjają ich migracji.
Mrówki ogniste zagrażają zdrowiu. Jak rozpoznać użądlenie i co robić?
W marcu 2025 roku w południowo-wschodnim Queensland po przejściu cyklonu Alfred odnotowano gwałtowny wzrost liczby ataków przez inwazyjne mrówki ogniste (Solenopsis invicta). W wyniku użądleń pomoc medyczna była potrzebna aż 60 osobom, z czego 23 trafiły do szpitali. W jednym z gniazd znaleziono martwego szczeniaka, a zagrożone są także zwierzęta gospodarskie.
Rząd Australii przeznaczył kolejne 24 miliony dolarów australijskich na walkę z owadami. Mimo to sytuacja budzi ogromny niepokój społeczny. Jak relacjonował Scott Rider dla ABC Rural: „Są wszędzie. Pełzają po tarasach, wchodzą do naszych domów, wpadają na kosiarkę, na traktor”.
Mrówki ogniste – jak wyglądają i gdzie występują?
Mrówki ogniste mają 2,4–6 mm długości, czerwono-brązowe ciało i czarny odwłok. Żyją w rozbudowanych gniazdach, które mogą osiągać 60 cm wysokości i mieć nawet 200 osobników. Pochodzą z Ameryki Południowej, ale rozprzestrzeniły się na całym świecie – przez USA, Chiny, aż po Sycylię.
Ich zdolność do przetrwania powodzi i susz sprawia, że potrafią przemieścić się nawet o 200 km rocznie. W Europie po raz pierwszy wykryto je na Sycylii w 2023 roku. Naukowcy ostrzegają, że kolejne miasta – w tym Londyn i Amsterdam – są w zasięgu inwazji. Polska na razie jest poza obszarem zagrożenia, ale zmiany klimatyczne mogą to zmienić.
Objawy ugryzienia przez mrówkę ognistą
Ugryzienie mrówki ognistej jest bardzo bolesne. Owady nacierają skórę szczękami i wstrzykują toksyczny jad zawierający m.in. solenopsynę. Efekt? Pieczenie przypominające oparzenie i miejscowy obrzęk. Według entomologa Justina Schmidta ból po ukąszeniu jest „ostry, nagły i ciągły, niczym po dotknięciu naelektryzowanego przedmiotu”.
Objawy po użądleniu mogą obejmować: zawroty głowy, bóle w klatce piersiowej, nudności, spadek ciśnienia krwi, problemy z oddychaniem, wysypkę, a w skrajnych przypadkach – wstrząs anafilaktyczny. U około 0,6–6% osób dochodzi do ciężkich reakcji alergicznych. Na świecie odnotowano już ponad 80 zgonów z tego powodu.
Jak wygląda pierwsza pomoc po ugryzieniu mrówki ognistej?
W przypadku ugryzienia przez mrówkę ognistą należy natychmiast przemyć ranę wodą z mydłem i obserwować reakcję organizmu. Jeśli pojawią się objawy ogólnoustrojowe (duszność, spadek ciśnienia, zawroty głowy), konieczne jest niezwłoczne wezwanie pomocy medycznej. Osoby z alergią powinny mieć przy sobie adrenalinę w ampułkostrzykawce.
Ogniste mrówki - zagrożenie dla zdrowia i przyrody
Obecność mrówek ognistych ma dramatyczny wpływ na środowisko. W Australii ten gatunek odpowiada za spadek liczebności 95% populacji żab, 69% gadów, 45% ptaków i 38% ssaków. Ekonomiści szacują, że mrówki mogą kosztować gospodarkę nawet 2 miliardy dolarów rocznie.
Australijski rząd wydał już 61 milionów AUD na opryski i przynęty, które mają ograniczyć liczbę kolonii nawet o 80%. Plan zakłada całkowite wyeliminowanie gatunku do 2032 roku, ale sukces zależy również od współpracy mieszkańców z władzami.
Mrówki ogniste w Europie – czy są w Polsce?
Rozwój handlu morskiego, wzrost temperatury i coraz łagodniejsze zimy to czynniki sprzyjające dalszej ekspansji mrówek ognistych w Europie. Eksperci ostrzegają, że ich obecność we Włoszech to dopiero początek, a kolejne kraje mogą znaleźć się w zasięgu zagrożenia.
Na razie Polska nie odnotowała przypadków pojawienia się mrówek ognistych, ale przy ocieplającym się klimacie i rosnącym imporcie z krajów azjatyckich i południowych scenariusz inwazji jest prawdopodobny. To sygnał ostrzegawczy dla służb sanitarnych i środowiskowych.
Podcasty
Playlisty tematyczne
