Mogą mieć demencję nawet 6 lat wcześniej niż inni. “Te rozmowy są trudne, ludzie chcą je odbyć”

Mówiąc o demencji i związanej z nią zaburzeniach funkcji poznawczych skupiamy się często na czynnikach środowiskowych. Choć niewątpliwie odgrywają ważną rolę, to jednak tym razem zespół międzynarodowych naukowców opublikował badania, z których wynika, że dbając o zdrowie mózgu, musimy częściej zwracać uwagę na choroby serca.

Najnowsze ustalenia ukazujące korelację pomiędzy pracą serca w szybszym rozwojem zaburzeń funkcji poznawczych opublikowało American Heart Association's na łamach Circulation: Heart Failure. Badacze wskazali typowe czynniki ryzyka upośledzenia wspomnianych funkcji, zaznaczając, że kluczową rolę w procesie odgrywa niewydolność serca.

Niewydolność serca a demencja. Co łączy te dwie choroby?

Zespół badaczy pod przewodnictwem University of Michigan Hospital zbadał zdolności poznawcze niemal 30 tys. dorosłych na przestrzeni upływającego czasu. Pod uwagę wzięto również to, czy u danej osoby rozwinęła się niewydolność serca, czy pacjent był jednak wolny od tego schorzenia. 

Na skutek prowadzonych analiz zauważono, że ogólne funkcje poznawcze i wykonawcze znacznie szybciej ulegały pogorszeniu na kilka lat po postawieniu diagnozy niewydolności serca. Jak wskazują autorzy badań, osoby te w ciągu siedmiu lat starzały się o równowartość lat 10. To Badanie sugeruje zatem, że pacjenci z niewydolnością serca są bardziej narażeni na demencję na wcześniejszym etapie życia.

Obserwacja tego pogorszenia funkcji poznawczych u pacjentów i tego, jak pogarsza się ono z czasem po zdiagnozowaniu niewydolności serca, powinna być ostrzeżeniem dla lekarzy, aby wcześnie ocenili zdolności poznawcze pacjenta i uwzględnili je w planie opieki

 - Supriya Shore, MBBS, MSCS, pierwsza autorka i adiunkt kliniczny medycyny wewnętrznej i kardiologii w University of Michigan Medical School.

Badacze dodają, że znane i typowe czynniki ryzyka upośledzenie funkcji poznawczych, a mianowicie nadciśnienie tętnicze, czy zawał nie wyjaśniają przyspieszonego spadku obserwowanego u uczestników z niewydolnością serca.

Narażeni na demencję 6 lat wcześniej niż reszta?

Jak wskazują autorzy publikacji naukowej największy spadek ogólnych funkcji poznawczych, w tym tych skupiających się na procesach uwagowych i rozwiązywaniu problemów zaobserwowano u osób starszych, kobiet oraz uczestnikach badania białej rasy.

Natomiast co ciekawe, dzięki nowym badaniom zauważono, że osoby dorosłe z niewydolnością serca osiągnęłyby próg znaczącego spadku globalnego poznania (ogólnych funkcji poznawczych) niemal sześć lat wcześniej, aniżeli ci, u których nie zdiagnozowano tego problemu natury kardiologicznej.

Odkrycia te dodatkowo sugerują, że z kolei funkcje wykonawcze, do których zaliczamy m.in. planowanie, kontrolowanie zachowań, planowanie czy celowe działanie uległyby pogorszeniu ok. 4,5 roku wcześniej u osób z niewydolnością. Sumując te fakty, można dostrzec, że ryzyko wcześniejszej demencji nie dotyczy już wyłącznie osób obciążonych genetycznie.

Regularne monitorowanie funkcji poznawczych osób starszych z niewydolnością serca pomogłoby zidentyfikować osoby z najwcześniejszymi objawami pogorszenia funkcji poznawczych, które wymagają opieki wspomagającej. Musimy lepiej zrozumieć mechanizmy napędzające przyspieszony spadek funkcji poznawczych po niewydolności serca, aby opracować interwencje, które zatrzymają lub spowolnią ten spadek

- wskazała starsza autorka dr n. med Deborah A. Levine, dr n. med. specjalistka ds. zdrowia publicznego oraz profesor medycyny wewnętrznej i neurologii w U-M Medical School.

Autorzy badań dodają, że nowe ustalenia mogą wyjaśniać wyniki badania jakościowego z 2024 roku. Wówczas wykazało ono, że większość pacjentów z niewydolnością serca miało problem ze zrozumieniem i oceną swojej sytuacji. Z kolei to opiekunowie dostrzegali pogarszający się stan chorego. Niektórzy uczestnicy tamtych badań wskazywali, że to lekarze nie podejmowali rozmowy lub unikali tematu, inni zaś, że nie potrafili zrozumieć tego co próbował przekazać specjalista. 

- Większość osób z niewydolnością serca, a także ich opiekunowie, chcą, aby dyskusje na temat prognozy rozpoczynały się wcześnie w przebiegu choroby i były powtarzane rutynowo, przy użyciu języka skoncentrowanego na pacjencie. Chcą szczerze mówić o jakości życia i ocenie wskaźników przeżycia. Chociaż te rozmowy są trudne, ludzie chcą je odbyć. Biorąc pod uwagę to, co wiemy o tempie pogorszenia funkcji poznawczych u tej populacji pacjentów, istnieje pilna potrzeba spotkania się z pacjentami tam, gdzie są, z jasnością i współczuciem, aby poprawić ogólną opiekę nad pacjentami z niewydolnością serca - podkreśliła główna autorka badań Supriya Shore, MD, MSCS Division of Cardiovascular Disease, Department of Internal Medicine.

Funkcje poznawcze - jak to rozumieć?

W żargonie medycznym czy psychologicznym mówi się o zaburzeniu funkcji poznawczych, ale co to tak naprawdę oznacza i jak problem ma postrzegać pacjent, który do tej pory nigdy o tym nie słyszał? Postaram się wyjaśnić wszystko w kilku prostych krokach.

O funkcjach poznawczych mówimy, kiedy chcemy opisać umiejętności umysłowe. A zatem obejmują takie obszary jak:

• pamięć,
• umiejętności uczenia się,
• uwaga,
• podejmowanie decyzji,
• zdolności językowych.

A zatem kiedy w badaniach pojawia się sformułowanie, że pacjent doświadcza zaburzeń funkcji poznawczych, problemy mogą być bardzo złożone. Wiele zależy od tego, w jakim obszarze mózgu dojdzie do zmian neurodegeneracyjnych, czyli problemów z przesyłaniem informacji pomiędzy neuronami. 

Przykładowo kiedy mówimy o tym, że chory ma problemy z decyzyjnością, to zaburzeń upatruje się w płacie czołowym i korze przedczołowej. Z kolei problemy z przyswajaniem nowych informacji, uczeniem się mogą być sygnałem zmian w hipokampie, ośrodkach Broki i Wernickiego, czy również korze przedczołowej.

Zaburzenia pamięci również są konsekwencją zmian w wielu obszarach mózgu takich jak płaty skroniowe, kora mózgowa, hipokamp, czy kora przedczołowa. Podsumowując zaburzenia funkcji poznawczych to inaczej objawy demencji, które mogą obejmować bardzo szerokie spektrum.

Magdalena Siraga