Mleko może nasilać objawy stwardnienia rozsianego. Czy zwiększa też ryzyko choroby?

Nowe badania wskazują, że obecne w mleku krowim białka u osób chorujących na stwardnienie rozsiane wywołują reakcje autoimmunologiczne, prowadzące do uszkodzenia osłonki mielinowej, a tym samym – do zaostrzenia objawów choroby. Ale to nie koniec złych wiadomości: badacze przypuszczają, że picie mleka może być również jedną z przyczyn zwiększających ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane wśród osób zdrowych.

Stwardnienie rozsiane to choroba, w której układ immunologiczny niszczy osłonkę mielinową włókien nerwowych – rodzaj tłuszczopodobnej warstwy izolacyjnej skupionej wokół włókien, która przyspiesza przewodzenie bodźców i pełni rolę izolacji elektrycznej.

W efekcie tego procesu dochodzi do różnych objawów neurologicznych – w tym zaburzenia czucia, parestezji, problemów ze wzrokiem czy w końcu zaburzeń ruchu: wielu pacjentów chorujących na stwardnienie rozsiane potrzebuje w pewnym momencie wózka inwalidzkiego.

Naukowcy ze Szpitala Uniwersyteckiego w Bonn wykazali, że osłonka mielinowa włókien nerwowych u myszy ulega uszkodzeniu po podaniu im kazeiny – jednego z białek zawartych w krowim mleku.

Nasilenie objawów SM po mleku i jego przetworach

Autorami badania są naukowcy z Instytutu Anatomii Szpitala Uniwersyteckiego w Bonn. Jak wyjaśniła w wypowiedzi dla portalu neurosciencenews.com prof. neuroanatomii Stefanie Kürten z tegoż instytutu, do zajęcia się tym tematem badaczy skłonili sami pacjenci. - Ciągle słyszymy od chorych, że czują się gorzej, gdy spożywają mleko, twarożek lub jogurt. Zainteresowała nas przyczyna tej korelacji. - powiedziała. - Wstrzyknęliśmy więc myszom różne białka z mleka krowiego, aby dowiedzieć się, czy istnieje składnik, na który reagują one objawami choroby.

Gdy badacze podali myszom kazeinę mleka krowiego, u gryzoni rozwinęły się zaburzenia neurologiczne. Badania za pomocą mikroskopu elektronowego wykazały, że uszkodzeniu uległa mielina.

- Podejrzewaliśmy, że doszło do tego na skutek niewłaściwej odpowiedzi immunologicznej, podobnej do tej obserwowanej u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym – wyjaśniła inna z autorek badania, Rittika Chunder, doktorantka w grupie badawczej prof. Kürten.

Jak dodaje, dalsze badania pokazały, że układ odpornościowy faktycznie atakuje kazeinę, a w trakcie tego procesu niszczone są również białka tworzące mielinę. Taka krzyżowa reaktywność ma miejsce, kiedy dwie cząsteczki są do siebie przynajmniej częściowo podobne – układ odpornościowy może je wtedy pomylić.

- Porównaliśmy kazeinę z różnymi cząsteczkami, które są ważne dla produkcji mieliny – powiedziała Chunder. - W trakcie tego procesu natknęliśmy się na białko o nazwie MAG. Pod pewnymi względami jest ono bardzo podobne do kazeiny – tak bardzo, że przeciwciała przeciwko kazeinie u zwierząt laboratoryjnych były również aktywne przeciwko MAG.

U myszy, którym podawano kazeinę, układ odpornościowy również atakował białka MAG, destabilizując mielinę.

Czy wyniki badania można przenieść na osoby ze stwardnieniem rozsianym? By to sprawdzić, badacze dodali pobrane od myszy przeciwciała przeciwko kazeinie do ludzkiej tkanki mózgowej. Okazało się, że przeciwciała te zaczęły gromadzić się w komórkach odpowiedzialnych za produkcję mieliny w mózgu.

Autotest na przeciwciała przeciw kazeinie

Za produkcję tych przeciwciał odpowiadają limfocyty B (rodzaj białych krwinek). Badanie dowiodło, że limfocyty B obecne we krwi osób chorujących na stwardnienie rozsiane szczególnie silnie reagują na kazeinę. Prawdopodobnie niektóre osoby dotknięte SM w pewnym momencie, w wyniku spożywania mleka, rozwinęły alergię na kazeinę.

Gdy spożywają produkty mleczne, układ immunologiczny zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciw kazeinie, Na skutek reakcji krzyżowej z białkami MAG przeciwciała te uszkadzają również osłonkę mielinową. Dlatego, jak wyjaśniała prof. Kürten, naukowcy obecnie pracują nad autotestem, który pomoże sprawdzić osobom z SM, czy mają przeciwciała. One, jak zaznacza badaczka, powinny zdecydowanie powstrzymać się od picia mleka i jego przetworów.

Mleko może zwiększać ryzyko SM

Naukowcy sądzą, że picie krowiego mleka może zwiększać ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane również u osób dotychczas zdrowych – ma to związek z alergią na kazeinę. Po wystąpieniu takiej reakcji immunologicznej – przynajmniej w teorii – może bowiem dojść do reakcji krzyżowej, a w konsekwencji do uszkodzenia osłonki mielinowej.

Prof. Kürten podkreśliła jednak, że to odkrycie nie oznacza, że nadwrażliwość czy alergia na kazeinę prowadzi do rozwoju stwardnienia rozsianego – prawdopodobnie kluczowe jest wystąpienie również i innych czynników ryzyka.

Jednak jej zdaniem sama możliwość takiego związku jest niepokojąca, zwłaszcza, że – jak wskazała ekspertka – badania potwierdzają, że w populacjach, w których spożywa się dużo mleka krowiego, stwardnienie rozsiane występuje częściej.

Katarzyna Hubicz