Masz to w łazience lub kuchni. Czy wiesz, że w UE to już zakazany składnik?

Niektóre związki obecne w produktach spożywczych, kosmetykach i opakowaniach mogą mieć poważny wpływ na zdrowie - zaburzają pracę tarczycy, uszkadzają wątrobę i nerki. W Danii i Francji już ich zakazano. Czy wiesz, że w Polsce wciąż są legalne i używasz ich każdego dnia?

Unia Europejska przyspiesza działania

Unia Europejska kończy prace legislacyjne nad rozporządzeniem, które może diametralnie zmienić rynek konsumencki. Nowe przepisy mają dotyczyć zakazu stosowania związków chemicznych z grupy PFAS - substancji określanych mianem „wiecznych chemikaliów”.

Ich nazwa nie jest przypadkowa, charakteryzują się bowiem niezwykłą trwałością oraz odpornością na rozkład. PFAS, czyli per- i polifluoroalkilowe związki chemiczne, są obecne w setkach tysięcy artykułów, które trafiają do naszych domów.

Używane są m.in. do produkcji odzieży wodoodpornej, nieprzywierających naczyń kuchennych, kosmetyków, elektroniki, materiałów budowlanych, opakowań żywności oraz wielu innych przedmiotów codziennego użytku.

Ich popularność wynika z unikalnych właściwości - odporności na wodę, tłuszcz i ciepło. Największym problemem związanym z PFAS jest ich niezniszczalność. Substancje te nie ulegają biodegradacji - ani w glebie, ani w wodzie, ani w organizmach żywych. Gdy raz dostaną się do środowiska, pozostają w nim przez dziesiątki, a nawet setki lat.

Co więcej, związki te odkładają się w ludzkim organizmie. Ich działanie powiązano z uszkodzeniami wątroby i nerek, zaburzeniami hormonalnymi, obniżoną odpornością organizmu, problemami z płodnością, a nawet nowotworami.

Początkowo sądzono, że regulacje wejdą w życie dopiero po 2026 roku. Jednak pod koniec 2024 roku komisarz Unii Europejskiej ds. środowiska, Jessika Roswall, zapowiedziała przyspieszenie procedury legislacyjnej.

Zgodnie z jej zapowiedziami, Bruksela uznała problem za jeden z priorytetów polityki zdrowotnej i środowiskowej, dlatego propozycje nowych przepisów zostały przekazane państwom członkowskim do konsultacji.

Niektóre kraje postanowiły o samodzielnym podjęciu działań ograniczających stosowanie PFAS. Francja w lutym tego roku zakazała wykorzystywania tych związków w wielu produktach konsumenckich.

Dania natomiast już w 2020 roku zabroniła stosowania PFAS w papierowych i kartonowych opakowaniach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Co więcej, od lipca 2026 roku kraj ten planuje rozszerzenie ograniczeń na kolejne grupy produktów, w tym odzież, obuwie oraz przedmioty o właściwościach wodoodpornych.

Jakie produkty zawierają PFAS?

Te szkodliwe substancje chemiczne występują w wielu produktach, z którymi mamy do czynienia na co dzień, takich jak:

• antyperspiranty i pianki do golenia,
• części samochodowe odporne na wysoką temperaturę i chemikalia,
• formy do pieczenia z nieprzywierającą powłoką,
• kremy ochronne z filtrem UV,
• kurtki przeciwdeszczowe i odzież sportowa z membraną DWR,
• materiały uszczelniające i powłoki antykorozyjne,
• butelki PET,
• folie spożywcze,
• kleje i taśmy montażowe,
• opakowania "na wynos",
• papierowe opakowania na żywność,
• patelnie i garnki z powłoką teflonową (PTFE),
• plamoodporne obrusy, firany i dywany,
• podkłady i pudry do twarzy,
• pomadki i balsamy do ust,
• produkty do impregnacji tkanin i obuwia,
• tacki i papiery do pieczenia odporne na tłuszcz,
• silikonowe akcesoria kuchenne,
• tkaniny techniczne i odzież robocza,
• torebki na popcorn do mikrofalówki,
• wodoodporne tusze do rzęs i eyelinery.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Paula Komendarczuk