Masz celiakię? Wątroba może zachorować nawet po 25 latach

Najnowsze badania opublikowane 9 stycznia 2025 roku na łamach The Lancet Regional Health - Europe wskazują, że chorzy na celiakię powinni obserwować swoją wątrobę. Okazuje się, że zwiększone ryzyko chorób tego narządu może utrzymywać się nawet 25 lat od momentu zdiagnozowania celiakii.

Celiakia to nie jest alergia na gluten, ale choroba trzewna o podłożu autoimmunologicznym. Osoby z tą przypadłością muszą do końca życia przestrzegać diety, która jest dla nich jedynym lekarstwem. Choć przypadłość tę kojarzymy głównie z jelitami, to naukowcy kolejny raz wskazują, że pacjenci muszą obserwować także inne narządy. Tym razem chodzi o wątrobę.

Czy celiakia uszkadza wątrobę?

Podczas ogólnokrajowego badania kohortowego w Szwecji zidentyfikowano 48 027 osób z celiakią. Mediana obserwacji wynosiła 16 lat. Okazało się, że chorzy na celiakię mieli dwukrotnie wyższe ryzyko rozwoju jakiejkolwiek przewlekłej choroby wątroby w porównaniu do dopasowanych osób referencyjnych (grupy odniesienia) z populacji ogólnej.

Pod uwagę wzięto takie schorzenia jak:

• wirusowe zapalenie wątroby,
• stłuszczeniowa choroba wątroby związana z dysfunkcją metaboliczną (MAFLD),
• alkoholowa choroba wątroby,
• autoimmunologiczna choroba wątroby,
• skompensowana/nieskompensowana marskość wątroby,
• rak wątrobowokomórkowy,
• konieczność przeszczepu wątroby,
• zgon związany z wątrobą.

Autorzy badań zaznaczają, że mowa o trwałym ryzyku. A zatem zarówno pacjenci jak i lekarze powinni mieć świadomość tego, że celiakia może powodować choroby wątroby. Nawet jeżeli autoimmunologiczna przypadłość została zdiagnozowana ponad 20 lat temu.

Bezwzględna różnica ryzyka wystąpienia jakiejkolwiek przewlekłej choroby wątroby między pacjentami z celiakią a osobami referencyjnymi była niewielka. Jednak względne ryzyko wystąpienia autoimmunologicznej choroby wątroby i stłuszczeniowej choroby wątroby związanej z dysfunkcją metaboliczną wyróżniało się wśród badanych przewlekłych chorób wątroby, z szacunkami punktowymi wynoszącymi odpowiednio 4,86 i 2,54

 - wyjaśniła pierwsza autorka badania Jialu Yao, doktorantka na Wydziale Epidemiologii Medycznej i Biostatystyki, Karolinska Institutet.

A zatem należy brać pod uwagę fakt, że chorując na celiakię jesteśmy bardziej narażeni na metaboliczną stłuszczeniową chorobę wątroby lub autoimmunologiczną chorobę narządu.

Masz celiakię? Badaj wątrobę

Autorka badań wyjaśnia, że wyniki wskazują jasno, iż osoby z celiakią powinny monitorować pracę wątroby. W tym celu niezbędne jest pobieranie krwi oceniająca próby wątrobowe. Naukowczyni dodaje, że świadomość ryzyka powinni znać nie tylko pacjenci, ale także lekarze. 

Oprócz zwracania uwagi na oznaki postępującej choroby wątroby, lekarze pracujący z pacjentami z celiakią powinni informować ich o czynnikach ryzyka przewlekłej choroby wątroby i zwracać uwagę na parametry metaboliczne, gdy rozpoczynają dietę bezglutenową

- dodał starszy autor Jonas F. Ludvigsson, profesor w Katedrze Epidemiologii Medycznej i Biostatystyki, Karolinska Institutet i pediatra w Szpitalu Uniwersyteckim w Örebro.

Dr  Jialu Yao dodaje, że korelacja pomiędzy przewlekłą chorobą wątroby a celiakią może być zdeterminowany genetycznie, ale także immunologicznie. Nie wyklucza także faktu, że w grę wchodzą także skutki uboczne diety bezglutenowej, która prowadzona niewłaściwie może skutkować niezrównoważoną zawartością składników odżywczych. 

- Dalsze badania powinny skupić się na podstawowych mechanizmach i wpływie diety bezglutenowej na wątrobę, aby zapewnić lepszą opiekę kliniczną - podsumowała.

Metaboliczna stłuszczeniowa choroba wątroby. Czym jest MAFLD?

Metaboliczna stłuczeniowa choroba wątroby, inaczej określana jako niealkoholowe stłuszczenie wątroby to schorzenie, którego źródła upatruje się u innych chorób współistniejących. W uproszczeniu chodzi o to, że gastrolodzy uważają, że tego rodzaju problemy z wątrobą są pokłosiem schorzeń natury metabolicznej, takich jak:

• cukrzyca typu 2,
• nadciśnienie tętnicze,
• otyłość,
• hipercholesterolemia.

Natomiast jak ukazują powyższe badania, do tej grupy może dołączyć także celiakia, więc trzeba zachować czujność. Niestety MAFLD może nie dawać żadnych objawów lub niektóre z nich łatwo przeoczyć. Natomiast jeżeli chorujesz na jakieś z wymienionych schorzeń, to zwróć uwagę na takie dolegliwości jak:

• uczucie zmęczenia,
• osłabienie,
• ucisk lub ból po prawej stronie pod żebrami,
• podwyższona glikemia na czczo,
• wyczuwalne powiększenie wątroby.

Kolejnym krokiem jest konsultacja lekarska i wykonanie następujących badań krwi:

• próby wątrobowe (ALT, AST, ALP, BIL, GGTP),
• lipidogram (cholesterol całkowity, cholesterol LDL, HDL, trójglicerydy).

Należy także wykonać USG wątroby, aby ocenić ewentualny poziom stłuszczenia narządu, a w niektórych przypadkach także biopsję jeżeli lekarz podejrzewa patologię.

Magdalena Siraga