Mało znany skutek wstrząśnienia mózgu. Konsekwencje do końca życia

Wstrząśnienie mózgu, potocznie znane pod nazwą wstrząs mózgu to stan, w którym dochodzi do uszkodzenia na skutek urazu głowy. Jest wynikiem uderzenia, na skutek którego pojawia się szereg objawów. Choć najczęściej mówi się o zawrotach głowy czy wymiotach, to jednak warto zwrócić uwagę na uszy.

Choć niektóre wstrząśnienia mózgu prowadzą do utraty przytomności, to jednak nie jest to wszechobecną zasadą. Osoba, która doświadcza łagodnej formy urazowego uszkodzenia mózgu, najczęściej zmaga się z bólem głowy, niewyraźnym widzeniem, czy zawrotami. Nie oznacza to jednak, że sygnałów nie może być więcej. Dlatego poniżej wyjaśniamy, na co zwrócić uwagę także w kontekście dzieci.

Czy wstrząs mózgu powoduje utratę słuchu?

Na skutek wstrząśnienia mózgu dochodzi do zmian, których część jest w stanie się zagoić, a niektóre stanowią trwały ślad. Powodów może być kilka, a w tym to jak rozległe są zmiany i jaki obszar obejmują. Poza tym nie ma co ukrywać, że istotny jest także wiek, u dzieci, zwłaszcza malutkich wstrząśnienie mózgu może narobić znacznie więcej szkód aniżeli u osoby dorosłej. 

Jednym z objawów i konsekwencji wstrząśnienia mózgu są zaburzenia słuchu. Pacjent może skarżyć się na nadwrażliwość na głośne dźwięki, uporczywe dzwonienie w uszach, czy trudności ze słuchem. Do takich sytuacji może dojść zarówno w przypadku dziecka jak i osoby dorosłej. Powodem mogą być takie zdarzenia jak:

• upadek,
• wypadek samochodowy,
• jazda na rowerze, deskorolce, rolkach bez kasku,
• jazda konna.

Przykładów może być znacznie więcej, a wśród nich nawet bliskie potkanie ze ścianą czy kuchenną szafką, łączy je jednak jedno, a mianowicie uderzenie w głowę. Choć nie każdy upadek i uderzenie musi kończyć się wstrząśnieniem mózgu, to jednak warto pamiętać, że uprawiając aktywności sportowe przede wszystkim, należy zadbać o bezpieczeństwo i założyć dobrze dobrany kask, który nie może być zbyt luźny, ponieważ wówczas nie spełnia swojej funkcji.

Jak uderzenie w głowę może uszkodzić słuch?

Żeby lepiej zrozumieć, w jaki sposób wstrząśnienie mózgu może uszkodzić słuch, należy przyjrzeć się dokładnie budowie uszu. Otóż wewnątrz znajdują się niewielkie komórki włoskowate. Ich zadaniem jest zmiana energii z wibracji błony bębenkowej i kosteczek ucha środkowego na energię elektryczną. Dzięki temu może być przesyłana przez układ nerwowy do mózgu, gdzie ulega przetworzeniu.

A teraz wyobraźmy sobie, że te małe komórki włosowate przypominają trawnik. Młode zielona źdźbła nagle tratuje niewielki człowiek, np. dziecko uczące się chodzić. Część z tej trawy podniesie się, ale część zostanie tuż przy ziemi, bo uległo uszkodzeniu, zostało połamane. 

Tak samo wygląda moment, w którym dochodzi do wstrząśnienia mózgu, komórki włoskowate obecne w uchu, które na skutek uderzenia w głowę uległy uszkodzeniu nie są w stanie się zregenerować. To z kolei sprawia, że nie są już w stanie wysyłać do mózgu określonych sygnałów.

Skutkiem tych zmian są zaburzenia słuchu, więc pacjent może uskarżać się na:

• szumy uszne,
• wrażliwość na hałas,
• trudności z rozumieniem czyjejś mowy zwłaszcza w głośniejszym otoczeniu. 

Tę ostatnią zależność potwierdzają badania opublikowane na łamach Seminars in Hearing, przeprowadzone na grupie sportowców, którzy doświadczyli wstrząśnienia mózgu. Początkowo uczestnicy słuchali prostego zdania takiego jak: Cukier jest słodki. Następnie tę samą frazę powtarzano w coraz bardziej hałaśliwym otoczeniu. Wyniki obserwacji wykazały, że im zastosowany szum tła był głośniejszy, tym uczestnicy mieli coraz większy problem z rozróżnieniem poszczególnych słów. 

Z kolei inne testy wykazały, że sportowcy, u których wystąpiło kiedyś wstrząśnienie mózgu byli także bardziej wrażliwi na dźwięki i mieli problem ze zrozumieniem zbyt szybkiej mowy.

Objawy wstrząśnienia mózgu u dzieci

Szczególnie trudne w ocenie mogą być wstrząśnienia mózgu wśród niemowląt i małych dzieci głównie ze względów komunikacyjnych. Ta grupa pacjentów często jeszcze nie może i nie potrafi opisać samopoczucia. Dlatego specjaliści z Mayo Clinic wskazują, na co należy zwrócić szczególną uwagę.

1. Oszołomienie.
2. Apatia i łatwe męczenie się.
3. Drażliwość i marudność.
4. Utrata równowagi i niestabilny chód.
5. Nadmierny płacz.
6. Zmiany w nawykach jedzenia lub snu.
7. Brak zainteresowania ulubionymi zabawkami.
8. Wymioty.

Poza tym jeżeli tylko doszło do urazu głowy, zarówno w przypadku dziecka jak i osoby dorosłej zaleca się konsultację z lekarzem w ciągu maksymalnie dwóch dni od zdarzenia. Natomiast jeżeli wystąpiły poniższe okoliczności, konieczna jest konsultacja w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (SOR) lub niezwłoczna wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. A oto objawy, których nie wolno lekceważyć:

• Powtarzające się wymioty lub nudności.
• Utrata przytomności trwająca dłużej niż 30 sekund.
• Ból głowy, który nasila się z czasem.
• Wyciek płynu lub krwi z nosa albo uszu.
• Zmiany widzenia lub wyglądu oczu (np. znacznie powiększone lub nierówne rozmiary źrenic).
• Dzwonienie w uszach, które nie ustępuje.
• Osłabienie rąk lub nóg.
• Zmiany w zachowaniu.
• Dezorientacja (osoba może nie rozpoznawać ludzi lub miejsc).
• Bełkotliwa mowa.
• Zmiany w koordynacji fizycznej (np. potykanie się, niezdarność).
• Napady padaczkowe.
• Drgawki.
• Zawroty głowy, które nie ustępują lub ustępują i powracają.
• Nasilenie objawów z czasem

Nie należy lekceważyć dużych siniaków i guzów na głowie, w okolicach oczu, czy za uszami. Pomocy należy szukać zwłaszcza kiedy uraz głowy dotyczy niemowląt poniżej 12. miesiąca życia.

Magdalena Siraga