Leki na depresję otępiają emocjonalnie? Są najnowsze badania

W Polsce na depresję choruje ok. 1,2 mln osób według najnowszych szacunków NFZ. Depresja jest chorobą przewlekłą, która wymaga leczenia. Grupą leków, które często stosuje się w leczeniu tego schorzenia są SSRI. Badacze postanowili bliżej się przyjrzeć ich wpływowi na zdrowie i doszli do wniosku, że zmniejszanie emocjonalnego bólu to niejedyna ich funkcja.

Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) należą do grupy najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych. Działają na zasadzie stymulacji serotoniny, potocznej nazywanej hormonem szczęścia, która jest neuroprzekaźnikiem mózgowym odpowiedzialnym za kontrolę nastroju, emocji, koncentracji i problemów z zasypianiem.

Leki te wykazują się dużą skutecznością, jednak dotychczas nie zbadano dokładnie, w jaki sposób mogą wpływać na funkcje poznawcze. Dlatego też naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge wraz z badaczami z Uniwersytetu w Kopenhadze przeprowadzili badanie, które pokazało, jak SSRI wpływają na zdolność uczenia się, funkcje wykonawcze, zachowania wzmacniające i podejmowanie decyzji. Ocena wpływu tych leków odbyła się na przykładzie działania escitalopramu.

Leki z grupy SSRI a otępienie emocjonalne

Badanie polegało na podzieleniu 66 ochotników na dwie grupy. 32 uczestników badania otrzymało escitalopram, a 34 - placebo. Uczestnikom badania podawano leki przez minimum 21 dni. Następnie ochotnicy mieli za zadanie wypełnić kwestionariusze samoopisowe oraz przeszli serię testów oceniających funkcje poznawcze.

Analiza danych wykazała, że funkcje poznawcze takie jak uwaga, pamięć i kontrola emocji nie różniły się w dużym stopniu między ochotnikami przyjmującymi escitalopramu a osobami przyjmującymi placebo.

Istotną różnicą było natomiast zmniejszenie wrażliwości na "wzmacnianie" wśród osób przyjmujących lek z grupy SSRI. Oznacza to, że osoby przyjmujące escitalopram w mniejszym stopniu wykorzystywały pozytywne i negatywne informacje zwrotne z otoczenia do wykonywania przydzielonych im zadań. Taka zależność sugeruje, że escitalopram negatywnie wpłynął na zdolność do odpowiedniego reagowania i wzmożenie otępienia emocjonalnego. Otępienie emocjonalne polega na zmniejszeniu intensywności odczuwania emocji (zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych) oraz wzmaga uczucie wyobcowania i oderwania od rzeczywistości. Otępienie emocjonalne może dotyczyć nawet 60 proc. pacjentów stosujących leki z grupy SSRI.

"Odkrycia te pokazują, że hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny jest zaangażowane w uczenie wzmacniające u zdrowych osób. Niższa wrażliwość na wzmocnienie w odpowiedzi na przewlekłe podawanie SSRI może odzwierciedlać efekt „otępienia” często zgłaszany przez pacjentów" - czytamy w opisie badania.

U osób przyjmujących placebo nie zauważono żadnych zmian w tym zakresie.

- Otępienie emocjonalne jest powszechnym działaniem niepożądanym leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI. Częściowo wynika to z mechanizmu ich działania: mają przecież usuwać ból emocjonalny towarzyszący depresji. Niestety wydaje się, że równocześnie odbierają też część radości. Z naszych badań wynika, że dzieje się tak dlatego, że osoby przyjmujące SSRI stają się mniej wrażliwe na nagrody, co jest ważnym mechanizmem w odbieraniu informacji zwrotnych ze środowiska - tłumaczy prof. Barbara Sahakian z Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu Cambridge, kierująca badaniem.

Weronika Rumińska