Leki na astmę i alergię mogą sprawiać, że twój mózg się "skurczy". Ale naukowcy uspokajają

Glikokortykoidy są jednymi z najczęściej przepisywanych leków przeciwzapalnych ze względu na ich powszechne stosowanie w wielu schorzeniach. Okazuje się jednak, że ich przewlekłe stosowanie może powodować pewne zmiany w mózgu. Na czym one polegają?

Glikokortykosteroidy najczęściej stosowane są w przypadku astmy. Zarówno doustne jak i wziewne glikokortykosteroidy mogą być stosowane także w leczeniu alergii, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), choroby Leśniowskiego-Crohna i innych rodzajów nieswoistych zapaleń jelit, egzemy i innych chorób skóry, tocznia, zapalenia ścięgien, stwardnienia rozsianego, choroby zwyrodnieniowej stawów, i reumatoidalne zapalenie stawów.

Badacze postanowili sprawdzić, przyjmowanie doustnych lub wziewnych glikokortykosteroidów, rodzaju steroidu stosowanego w celu ograniczenia stanu zapalnego w astmie i innych zaburzeniach autoimmunologicznych, może wiązać się z uszkadzającymi zmianami w istocie białej mózgu.

Wpływ sterydów na istotę białą

„Badanie to pokazuje, że zarówno glikokortykosteroidy ogólnoustrojowe, jak i wziewne są związane z najwyraźniej powszechnym zmniejszeniem integralności istoty białej” – napisał autor badania Merel van der Meulen, doktorant w Leiden University Medical Center w Holandii, w badaniu opublikowanym we wtorek przez czasopismo BMJ Open.

Istota biała to tkanka, która tworzy połączenia między komórkami mózgowymi a resztą układu nerwowego. Mniejsza ilość istoty białej może spowolnić zdolność mózgu do przetwarzania informacji, koncentracji i zapamiętywania. Niższe poziomy istoty białej są również związane z problemami psychiatrycznymi, takimi jak depresja, lęk i drażliwość.

„To nowe badanie jest szczególnie interesujące, ponieważ pokazuje, w jakim stopniu istota biała, wymagana do łączenia się ze sobą neuronów, jest uzależniona od stosowania leków” – powiedział Thomas Ritz, profesor psychologii na Southern Methodist University.

Lekarze od dawna wiedzieli, że jeśli podaje się pacjentom sterydy, „mózg kurczy się, ale po odstawieniu sterydów wraca do swych rozmiarów” - powiedział neuroimmunolog dr Avindra Nath, dyrektor kliniczny Narodowego Instytutu Zaburzeń Neurologicznych i Udaru.

Dzięki dużej plastyczności mózgu i jego zdolności do regeneracji, skutki stosowania steroidów zazwyczaj są tylko tymczasowe, gdyż istota biała ma zdolność samonaprawy.

Które sterydy najbardziej ingerują w istotę białą?

Badacze postanowili porównać, jaki wpływ na mózg mają kortykosteroidy doustne i wziewne. Wykorzystując dane BioBanku, przeanalizowali dane 222 osób przyjmujących glikokortykosteroidy doustne i 557 osób, przyjmujących glikokortykosteroidy wziewne. Zarówno u pierwszej, jak i u drugiej grupy osób nie zdiagnozowano wcześniej żadnego zaburzenia neurologicznego, hormonalnego lub psychicznego.

Osoby te przeszły testy zdrowia poznawczego i psychicznego oraz dyfuzyjny rezonans magnetyczny mózgu. Naukowcy porównali otrzymane wyniki z danymi 24 000 osób, które nie przyjmowały sterydów.

„Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą jest to największe jak dotąd badanie oceniające związek między stosowaniem glikokortykoidów a strukturą mózgu i pierwsze, w którym zbadano te powiązania u osób stosujących wziewne glikokortykosteroidy” – napisali autorzy badania.

Badanie wykazało największą ilość uszkodzeń istoty białej u osób, które regularnie stosują doustne sterydy przez długi czas. Szybkość przetwarzania umysłowego u osób przyjmujących sterydy doustne przewlekle była niższa niż w przypadku osób, które wcale nie przyjmują tych leków. Osoby przyjmujące doustnie sterydy wykazywały się częstszym występowaniem apatii, depresji, zmęczenia i niepokoju niż osoby niestosujące sterydów.

Natomiast najmniejszy wpływ na istotę białą wystąpił u osób stosujących sterydy wziewne.

„Nie widzimy tak często skutków ubocznych w przypadku wziewnych glikokortykoidów” – powiedział pulmonolog dr Raj Dasgupta, adiunkt medycyny klinicznej w Keck School of Medicine na Uniwersytecie Południowej Kalifornii.

Weronika Rumińska