Jesteś w ciąży i boisz się zaszczepić przeciw COVID-19? Ekspert wyjaśnia, dlaczego warto to zrobić

Weryfikacja

Konsultacja: dr n. med. Tadeusz Oleszczuk

Szczepienia w ciąży to nic nowego, jednak szczepienie przeciwko COVID-19 budzi wątpliwości wielu kobiet. Rozmawialiśmy o tym z ekspertem dr n. med. Tadeuszem Oleszczukiem, który wyjaśnił m.in. czy szczepienia ciężarnych są bezpieczne, jaki preparat jest najlepszy dla kobiet w ciąży oraz co szczepienie zapewnia dziecku.

Patrycja Pupiec: Czy kobiety w ciąży chcą się szczepić przeciwko COVID-19?

dr n. med. Tadeusz Oleszczuk: Istnieje pewna luka w edukacji, którą ludzie starają się wypełnić czymkolwiek, często bzdurami, informacjami, które w żaden sposób nie znajdują potwierdzenia w dowodach naukowych, ale z tego, co obserwuję – wzrosły zapytania ciężarnych o szczepienie. Kiedyś tego tematu nie było praktycznie w ogóle. Jako lekarz oczywiście namawiałem do szczepień, ale to była jednostronna inicjatywa. Dziś jest inaczej. O szczepienia pytają kobiety w ciąży, ale także takie, które dopiero planują powiększenie rodziny.

Jakie powikłania może wyrządzić COVID-19 kobiecie w ciąży i jej dziecku?

Te skutki tak do końca nie są określone, bo wirus pojawił się stosunkowo niedawno, ciągle mutuje i stąd naukowcy odkrywają coraz to nowe warianty. Trzeba także pamiętać, że badania naukowe wymagają czasu, odpowiedniej ilości osób, obserwacji. Właściwie z miesiąca na miesiąc spływają nowe doniesienia, bo pewne badania się kończą, inne dopiero rozpoczynają. Każda mutacja może zmienić przebieg infekcji, dlatego trudno przewidzieć, jak zakażenie wpłynie na konkretne populacje, w tym także kobiety, które są w ciąży. Stąd trudno o konkretną odpowiedź, jednak już widać, że zakażenie SARS-CoV-2 może naprawdę siać spustoszenie w organizmie ciężarnej i może doprowadzić do śmierci, nawet matki i płodu. Nie da się od tego odciąć, bo na całym świecie wystąpiły przypadki śmierci w wyniku COVID u ciężarnych.

Co bardzo istotne to fakt, że pierwsze warianty COVID-19 w niewielkim stopniu dotyczyły dzieci i noworodków. Teraz jest jednak inaczej. Maluchy zaraz po urodzeniu trafiają na OIOM. Im dłużej trwa obecność wirusa, tym większe szanse na jego mutacje. Przebieg choroby u noworodka bywa naprawdę niebezpieczny. Może doprowadzić do zniszczenia płuc, których nie da się już naprawić, choć oczywiście w dużej mierze zachorowanie zależne jest od układu odpornościowego, jednak nie da się przejść obojętnie, wobec tego, że obecnie na Oddziałach Intensywnej Opieki Medycznej umiera około 80 proc. pacjentów.

To nie są tylko osoby starsze czy z chorobami współistniejącymi – umierają także osoby młode. Wiemy jedno – szczepienia chronią zarówno matkę, jak i płód. Są skuteczne oraz bezpieczne. Zakończono wymagane prawem badania dopuszczające szczepionkę. Jest to realnie najlepszy sposób na uniknięcie ciężkiego przebiegu infekcji zakończonego śmiercią.

Wiele kobiet twierdzi, że nie zaszczepi się ze względu na dobro dziecka, bo szczepionkisą nieprzebadane…

Jeszcze 3 miesiące temu zalecenia dotyczyły szczepień kobiet od II trymestru ciąży. Trwały badania i analizy naukowców nad wpływem szczepień, także na ciężarną i płód. Nigdy wcześniej nie przeprowadzono tak ogromnych analiz nad wpływem szczepienia na ludzki organizm – to ponad 8,5 miliarda przeanalizowanych przypadków na świecie. Natomiast w tej chwili wyniki badań wskazują na to, że dziewczyna w ciąży może szczepić się nawet wcześniej niż w II trymestrze. To jest także logiczne z punktu widzenia nauki, bo po zaszczepieniu w ciągu 2 tygodni nabiera się odporności, gdyż organizm zdąży już wytworzyć przeciwciała i odporność komórkową.

Naprawdę lepiej się zaszczepić, a nie ryzykować, czy przejdzie się zakażenie łagodnie, czy dziecku nic się nie stanie. Wirus może zaatakować w każdym momencie, a będąc zaszczepionym, posiadamy odporność. Jeśli nie jesteśmy zaszczepieni, ryzykujemy możliwość ciężkiego przebiegu infekcji na każdym etapie ciąży.

Czy przeciwciała wynikające ze szczepienia przenikają do mleka matki?

Tak, wytworzone przez matkę przeciwciała krążą we krwi matki. Niemowlę do około pół roku po urodzeniu ma przeciwciała od matki, która karmiąc go piersią, przekazuje je także w pokarmie. To znaczy, że daje mu odporność. Od 3. miesiąca życia dziecko zaczyna kształtować własną odporność. Dzięki zaszczepieniu jest chronione przez przeciwciała matki w tym okresie. Szczepienie zapewnia niemowlakowi ochronę przeciwciałami, które wytworzył organizm matki. Dlatego tym bardziej należy się szczepić. Jesteśmy w trakcie kolejnej fali, walczymy z nowym wariantem koronawirusa, który okazał się jeszcze bardziej zakaźny niż poprzednie.

Która szczepionka jest najlepsza dla kobiet w ciąży?

Najlepszymi szczepionkami dla kobiet w ciąży są preparaty oparte na technologii mRNA. To preparaty najbardziej przebadane, wykorzystujące nowsze metody tworzenia szczepionek. To już nie są szczepionki wektorowe, tylko oparte na technologii, która może okazać się pomocna także w leczeniu innych schorzeń. Szczepienia są skutecznie stosowane od wielu dziesięcioleci na całym świecie. Jako dziecko każdy otrzymywał szczepionki. Obecnie technologia biomedyczna wykorzystuje najnowocześniejsze metody. Postęp medycyny jest niesamowity i praktycznie w ciągu kilku lat pojawiają się coraz skuteczniejsze metody walki z chorobami.

W ciąży zalecane są także inne szczepienia, np. przeciw krztuścowi i grypie. Czy łączenie tych szczepień ze szczepionką przeciw COVID-19 jest dobre, czy lepiej odczekać?

Można się szczepić i w całej Europie kobiety ciężarne przyjmują szczepienia nie tylko przeciw COVID-19. Szczepienia są bezpieczne także dla kobiet w ciąży, dlatego nie trzeba czekać i można spokojnie łączyć ze sobą te szczepionki. Przecież jeśli się nie szczepimy, to ryzykujemy, że dana infekcja i tak może się pojawić, a wtedy organizm będzie musiał walczyć z aktywnym wirusem. Szczególnie w ciąży nie jest to sytuacja bezpieczna.

Gdy kobieta w ciąży nie zdążyła przyjąć dawki przypominającej, czy w połogu może przyjąć kolejną dawkę, czy lepiej zaczekać?

Decyduje lekarz. Powinna ją przyjąć jak najszybciej, ponieważ brakiem szczepienia ryzykuje spadek odporności. Ludzie myślą, że odporność dają tylko przeciwciała, a ona jest zbudowana z dwóch szlaków. Jednym z nich jest odpowiedź komórkowa – mamy komórki, które rozpoznają daną infekcję. Jednak to szczepienia są uzupełnieniem odporności w obu tych szlakach. Można sobie wykonać badanie poziomu przeciwciał i sprawdzić, jak to wygląda w naszym przypadku. Jednak niestety często odporność komórkowa nie wystarczy, dlatego potrzebne są szczepienia.

Co dzieje się, kiedy trafia do szpitala kobieta w ciąży, która jest zakażona COVID-19? Nawet jeśli dziecko okaże się zdrowe, to jednak jest odseparowane do matki, prawda?

Tak, oczywiście – dziecko nie musi być zarażone, jednak to jest ogromne ryzyko. Kobiety zakażone są odseparowywane od swoich dzieci. Często oboje wymagają hospitalizacji. To jest traumatyczne przeżycie zarówno dla noworodka, jak i dla kobiety w połogu. Czasem separacja trwa kilka tygodni. Taka kwarantanna przede wszystkim uniemożliwia karmienie piersią i kontakt z noworodkiem. To także negatywnie wpływa na jego odporność.

Kobieta chce rozpocząć starania się o dziecko – czy lepiej, żeby się zaszczepiła przed ciążą, czyw trakcie?

Zawsze lepiej wcześniej, ponieważ wtedy już ma przeciwciała i odporność komórkową, które chronią ją przed ciężkim zachorowaniem. To jest bardzo mądre podejście, odpowiedzialne. Niestety, mamy teraz pandemiczną rzeczywistość, która jest nowa dla każdego z nas, a brak edukacji pozostawia pole dla strachu. Obecnie mamy preparaty, które chronią nas przed ciężkim zachorowaniem. Dziś już wiadomo, że SARS-CoV-2 może okazać się niebezpieczny nie tylko dla grupy seniorów czy osób z chorobami współistniejącymi.

Zakażenie może doprowadzić do ciężkiego przebiegu, a nawet śmierci pozornie zdrowej osoby, dziecka, kobiety w ciąży – każdego. Na ten moment mamy szczepienia, które zabezpieczają nas przed ciężkim zachorowaniem, więc z nich korzystajmy. Ogranicza to też transmisję wirusa i przyspieszy zakończenie pandemii w jej obecnym kształcie.

Niestety, Polska przoduje we wszystkich analizach dt. śmiertelności w wyniku COVID-19.

To prawda, ale przyczyn jest wiele. Największą jest brak edukacji, ale winę ponoszą także decydenci, którzy chowają głowę w piasek, bo wyborcy są ważniejsi niż ludzkie zdrowie. Warto, żeby ludzie mieli świadomość tego, jak poważnie ryzykują, nie badając się, nie szczepiąc, traktując siebie i swoje zdrowie jako coś niezniszczalnego. Coraz częściej też słyszę od osób, które się nie zaszczepiły i ciężko zachorowały, że żałują. Obiecują sobie i szczepią się, jeśli uda im się przeżyć infekcję. Wcześniej byli sceptykami, ale dopiero własne doświadczenie ich przekonało.

No właśnie – jeśli kobieta w ciąży obawia się szczepienia, ma wątpliwości, to najlepszym rozwiązaniem jest rozmowa z lekarzem, prawda?

Oczywiście. Coraz więcej pacjentek pyta o szczepienia. Niektórym z nich już strach zajrzał w oczy, bo ktoś w ich rodzinie zachorował i okazało się, że COVID-19 to jednak nie jest grypa. Umierają osoby młode, powyżej 30. roku życia. Podobne reakcje obserwuje też w przypadku chorób nowotworowych. Jeśli na raka szyjki macicy umiera koleżanka z pracy, to w ciągu tygodnia przychodzi bardzo dużo kobiet zrobić cytologię.

Dopiero to zmusza jej koleżanki do tego, żeby pójść do ginekologa i zrobić badania. Sprawdzić, czy wszystko jest dobrze. Umierają coraz młodsze osoby i na raka, ale także przez COVID-19. Szkoda tylko, że dopiero śmiertelne przykłady i własne doświadczenie otarcia się o śmierć, uświadamiają ludziom zagrożenie.

Dla wielu nawet statystyki nie robią wrażenia.

Tak i jeszcze pewnie dużo czasu minie, zanim zmienią myślenie. Jednak nawet z tego, co słyszę, to wiele osób, które mówiły, że pandemia to bzdura, że to żadna choroba, że to sprawa polityczna zachorowało i teraz żałuje swoich słów. Niestety większość osób niezaszczepionych, które wymagają oddechu wspomaganego, nie wraca już do pełnego zdrowia. Zagrożenie jest ogromne, dlatego naukowcy już pracują nad dopuszczeniem szczepionek coraz młodszym dzieciom. Obecnie są szczepione dzieci od 5. roku życia, ale niedługo prawdopodobnie dostępne będą preparaty dla dzieci w wieku 6 miesięcy. Badania już trwają, ale tak jak już wspominałem – to jeszcze musi potrwać.

Jednak już wiemy, że szczepienia są bezpieczne, są jedynym możliwym zabezpieczeniem przed ciężkim zachorowaniem, szczególnie dla kobiet w ciąży. Zaszczepienie się przeciwko SARS-CoV-2 to naprawdę skuteczna metoda ochrony, szczególnie dla matki i noworodka.

ginekolog-położnik Tadeusz Oleszczuk

Lekarz ginekolog-położnik z ponad 30-letnim stażem. Autor książek „Czego ginekolog ci nie powie", "Uspokój swoje hormony", "Facet jak młody bóg" i "O Menopauzie. Czego ginekolog Ci nie powie".

www.tadeuszoleszczuk.pl

fb.com/drtadeusz

Przeczytaj inne artykuły z cyklu #StrefaKobiety:

• Pierwsza wizyta u ginekologa: czego możesz się spodziewać?
• Ignorancja a może niewiedza? Dlaczego kobiety umierają na raka?
• 20 proc. par mierzy się z niepłodnością. W większości nie z winy kobiety
• Ostatnia miesiączka i menopauza. Jak się do niej przygotować?
• Zanim kobieta zacznie stosować antykoncepcję, musi być zdrowa
• Jak dbać o higienę intymną, by unikać infekcji?
• Alergie – skąd się biorą? Uczulenie na nasienie i prezerwatywy
• Ginekolog o zakazie aborcji: Nie skazujmy kobiet na cierpienie okupione ryzykiem utraty zdrowia i życia
• Ból okolic intymnych. Czy to normalne, że odczuwam ból?
• Choroby przenoszone drogą płciową. Jak zadbać o swoje bezpieczeństwo?
• Zespół policystycznych jajników (PCOS), czyli kiedy cierpi ciało i umysł
• Wizyta ginekologiczna podczas pandemii. Co się zmieniło?
• Piersi. Co w ich wyglądzie powinno nas zaniepokoić?
• Dlaczego tak długo diagnozuje się endometriozę?
• Rak endometrium, czyli nowotwór, w którym istotny jest styl życia
• Dlaczego mięśniaki macicy są najczęściej poddawane jedynie obserwacji?
• Ginekolog: Ludzie boją się nazywać podstawowe elementy układu rozrodczego, nie mówiąc o wiedzy, jak wygląda fizjologia cyklu

Patrycja Pupiec

Konsultacja: dr n. med. Tadeusz Oleszczuk