Jak poznać, czy tętniak mózgu może pęknąć? Jest sposób, który pomoże to przewidzieć

Pęknięcie tętniaka w mózgu może mieć poważne konsekwencje takie jak trwała niepełnosprawność, a nawet zgon. Naukowcy opracowali metodę, dzięki której lekarz szybko będzie w stanie ocenić, czy tętniak może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla chorego.

Tętniak to patologia rozwijająca się na tętnicy - tworzy się, gdy któraś z warstw budujących tętnicę ulega osłabieniu. Krew, która płynie pod ciśnieniem, stopniowo wypycha osłabiony fragment tętnicy. Na naczyniu  tworzy się wówczas struktura przypominająca wzniesienie, która powiększa się wraz z upływem czasu powiększa się. Tętnica staje się w tym miejscu słabsza i może pęknąć.

Istnieją różne rodzaje tętniaków - w tym tętniak aorty brzusznej czy tętniaki mózgu. Te ostatnie określane są tako tętniaki wewnątrzczaszkowe lub tętniaki naczyń mózgowych.

Pęknięcie tętniaka może skończyć się śmiercią. Oto możliwe objawy

Tętniaki mózgu ma obecnie nawet od 5 do 8 proc. ludzi. Przez lata mogą nie dawać żadnych objawów - dopiero jeśli zaczynają się powiększać i uciskają nerw, może pojawić się np. pogorszenie ostrości wzroku, powiększenie jednej źrenicy czy opadanie powiek. Wiele osób o obecności tętniaka dowiaduje się dopiero, gdy ten pęka.

Oznaką pęknięcia tętniaka mózgu jest bardzo silny ból głowy (najsilniej odczuwany jest zazwyczaj na karku i w potylicy), a także nudności i wymioty, sztywność karku, światłowstręt, czasem zaburzenia świadomości.

Ponieważ po pęknięciu tętniaka krew wycieka bezpośrednio do mózgu, konsekwencje mogą być poważne - to udar krwotoczny mózgu mogący prowadzić do trwałej niepełnosprawności, a nawet śmierć, jeśli pomoc nie przyjdzie na czas.

Nową metodę oceny ryzyka pomogły opracować superkomputery 

Wiedza o tym, czy tętniak jest zagrożony pęknięciem, mogłaby co roku uratować życie wiele osobom. Tętniaki mózgu pękają bowiem średnio u 10 na 100 tys. osób rocznie. Ponad jedna czwarta osób, u których doszło do udaru krwotocznego, umiera nim pojawi się pomoc. Naukowcy od lat szukają sposobu, który pomoże przewidzieć, jak bardzo groźny jest tętniak.

Badacze z Instytutu Nauk Medycznych i Technologii Sree Chitra Tirunal, Trivandrum oraz Indyjskiego Instytutu Technologii Madras opracowali metodę, która pomoże ocenić, czy tętniak może pęknąć. Indywidualne ryzyko dla każdego pacjenta szacuje model matematyczny na podstawie określonych parametrów: współczynnika kształtu i współczynnika wielkości tętniaka.

Jak podkreślają badacze, ryzyko pęknięcia rośnie wraz ze wzrostem powyższych parametrów, rośnie bowiem wówczas także i nacisk, jaki płynąca w naczyniu krew wywiera na osłabione ścianki tętnicy. W opracowanym przez nich modelu wystarczy wprowadzić do specjalnego programu specyficzne dla danego pacjenta skany tomografii komputerowej.

Model odtwarza geometrię i przepływ krwi w tętniaku, a następnie wykorzystuje równania matematyczne, opisując przepływ krwi i podaje informację o wzorcach tego przepływu. Na ich podstawie można oszacować ryzyko pęknięcia.

Wyniki badania opublikowano w  Physics of Fluids. Badacze podkreślają, że przygotowanie tego modelu było możliwe wyłącznie dzięki dostępowi do superkomputerów, co pozwoliło przeprowadzić bardzo skomplikowane obliczenia i analizy. W jego stworzeniu badacze ściśle współpracowali z inżynierami.

Naukowcy mają nadzieję, że wkrótce uda się stworzyć proste oprogramowanie, pozwalające pozwoli neurochirurgom łatwo ocenić, który pacjent jest chorym wysokiego ryzyka, a także wykorzystać przygotowany model do oceny skuteczności różnych metod leczenia tętniaków mózgu.

Katarzyna Hubicz