Jak możesz sprawdzić, czy uzyskałeś odporność po szczepionce przeciw COVID-19?

Zaszczepieni mogą sprawdzić, czy faktycznie nabyli pełną odporność przeciw COVID-19. Eksperci medyczni inicjatywy Nauka przeciw Pandemii podpowiadają, że pomocne są w tym testy określające poziom IgG. Warto je przeprowadzić po otrzymaniu drugiej dawki.

Eksperci medyczni z inicjatywy Nauka przeciw Pandemii zauważyli, że coraz więcej osób interesuje się testami serologicznymi, które pozwalają częściowo ocenić odpowiedź układu odpornościowego na podany preparat. Aby uzyskać taką informację, warto wiedzieć, jakiego typu test wybrać i w którym momencie go przeprowadzić.

Jak wyjaśnił dr hab. Piotr Rzymski z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, po podaniu szczepionki przeciw COVID-19 dochodzi do stymulacji kilku różnych procesów układu odpornościowego. Tylko jeden z nich polega na produkcji specyficznych przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi SARS-CoV-2.

Można więc zweryfikować, czy rozwinęła się u nas prawidłowa odpowiedź? - Tak, chociaż należy pamiętać o pewnych ograniczeniach. Po pierwsze, że testy różnią się wiarygodnością. Znaczenie ma też rodzaj testu. W przypadku, kiedy chodzi o sprawdzenie długotrwałej ochrony, ważne będą przeciwciała klasy IgG, które pojawiają się dosyć późno po chorobie, ale też najdłużej utrzymują się w organizmie – powiedział dr hab. Piotr Rzymski.

Dostępne na rynku testy immunologiczne pozwalają ocenić obecność w surowicy różnych klas przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2: IgA, IgM oraz IgG. Dopuszczone do użytku szczepionki pobudzają produkcję przeciwciał wszystkich trzech klas. Jednak w praktyce, podkreślił prof. Krzysztof Pyrć z Uniwersytetu Jagiellońskiego, dla weryfikacji odpowiedzi układu odporności po podaniu szczepionki zastosowanie mają testy określające poziom IgG, które nazywane są przeciwciałami później fazy, i których podwyższony poziom utrzymuje się dłużej niż IgM. Do tego celu należy wybierać tylko i wyłącznie testy ilościowe, które cechują się wysoką wiarygodnością uzyskanych wyników. Ekspert zaznaczył też, by takie badania przeprowadzać w certyfikowanych laboratoriach.

U pacjentów, którzy przeszli zakażenie SARS-CoV-2, przeciwciała IgG mogą być skierowane przeciw różnym elementom wirusa, m.in. białka nukleokapsydu (N). U osób zaszczepionych pobudzana jest tylko produkcja tych skierowanych przeciwko białku S. W związku z tym, chcąc ocenić efekt działania szczepionki, można wybrać jeden z kilku testów.

Ilościowy test anty-SARS-CoV-2 IgG

Jeden z nich to ilościowy test oceniający pomiar stężenia przeciwciał IgG skierowanych przeciwko podjednostce S1 oraz białku nukleokapsydu (N). Pozwala to na rozróżnienie szczepionych, którzy nie przeszli w przeszłości zakażenia SARS-CoV-2 (IgG antyN - negatywne, IgG S1 - pozytywne) od osób tych, którzy mieli kontakt z wirusem (IgG antyN - pozytywne, IgG S1 - pozytywne). Drugi rodzaj testu umożliwia ilościowy pomiar stężenia przeciwciał IgG specyficznych dla podjednostek S1 i S2 białka S koronawirusa. Trzeci pozwala na ilościowy pomiar stężenia przeciwciał IgM i IgG rozpoznających domenę wiążącą receptor (RBD) znajdującą się w podjednostce S1 białka S koronawirusa.

Przystąpienie do badania nie wymaga specjalnego przygotowania, nie trzeba być na czczo. Pobieranym materiałem jest krew żylna.

Kiedy wykonać test anty-SARS-CoV-2 IgG?

Jak wynika z badań klinicznych szczepionek przeciw COVID-19, które dopuszczone zostały do użycia na terenie UE, przeciwciała IgG powinny być wykrywalne nie wcześniej niż 14 dni po podaniu pierwszej dawki. Wykonanie testu immunologicznego wcześniej nie ma sensu. W przypadku dostępnych szczepień przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, co do zasady, dla uzyskania odporności poszczepiennej potrzebne są dwie dawki szczepionki. Ponadto szereg cech danej osoby, w tym wiek, może wpływać na późniejsze pojawienie się przeciwciał IgG. W związku z tym zalecane jest, by test przeprowadzić 7-14 dni po otrzymaniu drugiej dawki – wtedy powinniśmy uzyskać pełną odporność - powiedział prof. Krzysztof Simon, specjalista w dziedzinie chorób zakaźnych.

Jak interpretować wyniki testu anty-SARS-CoV-2 IgG ?

Jak dodał prof. Krzysztof Simon, należy pamiętać, że nie ma określonej górnej granicy normy dotyczącej poziomu przeciwciał IgG przeciwko SARS-CoV-2. - W powyżej wymienionych testach ustalony jest tylko próg, powyżej którego wynik uznaje się za pozytywny. W przypadku uzyskania wyniku pozytywnego należy przyjąć, że podanie szczepionki skutecznie pobudziło układ odporności – zaznaczył.

Prof. Andrzej Fal z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie uświadamia, iż nie oznacza to, że jesteśmy całkowicie chronieni przed zakażeniem SARS-CoV-2. Pełną ochronę przed COVID-19 uzyskuje się 1-2 tygodnie po podaniu drugiej dawki. Po drugie, nie jest obecnie wiadome, czy zaszczepienie chroni przed zakażeniem. W badaniach klinicznych szczepionek nie tylko przeciwko COVID-19, punktem końcowym dla oceny skuteczności jest wystąpienie zakażenie objawowego. W związku z tym zarówno między podaniem pierwszej i drugiej dawki, jak i po zakończonym cyklu szczepień, wciąż należy stosować się do zaleceń sanitarnych.

Ekspert zwrócił uwagę, iż wynik uzyskany w tym samym czasie i przy pomocy tego samego testu może się różnić pomiędzy różnymi osobami. Niekoniecznie oznacza to różny poziom ochrony. Wyniki uzyskane w trzech wyżej wymienionych testach nie są ze sobą porównywalne, bo określają przeciwciała skierowane wobec różnych regionów białka S.

Jak przekazał prof. Andrzej Fal podanie szczepionki przeciwko COVID-19 pobudza różne procesy w obrębie układu odpornościowego, nie tylko związane z produkcją przeciwciał. Z tego powodu nie należy wysuwać zbyt daleko idących wniosków na podstawie samych wyników testu serologicznego.

- Odrębnie inicjowana odpowiedź ma charakter komórkowy, związany z limfocytami T cytotoksycznymi – tłumaczy prof. Krzysztof Simon. Wydzielają one szereg antywirusowych cytokin, a także mają zdolność identyfikowania zakażonych wirusem komórek i niszczenia ich, co uniemożliwia wirusowi namnażanie i upowszechnianie się w organizmie. Odpowiedź typu komórkowego ma szczególnie istotne znaczenie w hamowaniu rozwoju choroby do postaci ciężkiej. Ponadto, u osób zaszczepionych tworzą się komórki B pamięci, które przechowują informację o białku S koronawirusa. Dzięki nim możliwe jest natychmiastowe wznowienie produkcji przeciwciał w sytuacji, gdy organizm osoby zaszczepionej ma kontakt z SARS-CoV-2. Z tego powodu ewentualne stwierdzenie spadku surowiczego poziomu IgG po pewnych czasie od zaszczepienia nie jest równoznaczne ze spadkiem odporności.

Prof. Krzysztof Pyrć podkreślił, że „komercyjne testy serologiczne nie są w stanie ocenić działania komórek T i B - wymaga to specjalistycznych badań niedostępnych powszechnie”. W związku z tym oznaczenie poziomu przeciwciał po szczepieniu jakkolwiek istotne pozwala jedynie częściowo ocenić wytworzoną odporność. 

Źródło: PAP