Islamska medycyna była najlepsza i nadzwyczaj skuteczna. Dzisiejsi lekarze mogliby się od niej uczyć

Już ponad tysiąc lat temu, islamski świat stanowił ośrodek nie tylko dla rozwoju naukowych osiągnięć, ale także dla postawienia człowieka w centrum medycyny, a nie samej choroby. Dziedzictwo starożytnych medyków nadal może być źródłem inspiracji dla współczesnej medycyny, a współcześni lekarze mogliby się wiele od niej nauczyć.

Okres Złotej Ery Islamu, trwający od połowy VIII do połowy XIII wieku, przyniósł dynamiczny rozwój arabskiej medycyny. W tym okresie narodziło się wiele terapii i leków, które mimo upływu czasu są nadal wykorzystywane w unowocześnionych formach. Islam przeszedł znaczącą ewolucję w podejściu do medycyny, począwszy od medycyny profetycznej, która rozwijała się pod wpływem nauk Proroka Mahometa, aż do bardziej świeckiej i wolnej od religijnych nakazów medycyny.

Kiedy i gdzie powstały pierwsze szpitale?

Chociaż Prorok zachęcał do badań naukowych, stosowania leków i profilaktyki, nakazy religijne ograniczały rozwijanie dziedziny medycyny. Ze względu na zakaz sekcji zwłok, lekarze byli zmuszeni polegać na własnych obserwacjach i praktyce klinicznej. Jednak powstanie bimaristanów, czyli szpitali, które stały się prototypem współczesnych placówek medycznych, było przełomowe. Szpitale te dzieliły pacjentów według rodzaju choroby, a nawet miały oddziały dla kobiet. Wszyscy pacjenci mieli dostęp do bieżącej wody i opieki medycznej, niezależnie od swojego statusu społecznego czy majątku. W szpitalach tych pacjenci pozostawali do momentu całkowitego wyzdrowienia, a nawet dostawali wsparcie finansowe po wyjściu, aby uniknąć ciężkiej pracy. Co istotne, islam traktował również pacjentów cierpiących na choroby psychiczne z szacunkiem i otoczeniem opieką lekarską.

Pierwszy szpital psychiatryczny

Pierwszy szpital dla chorych umysłowo powstał już w roku 770 w Bagdadzie, a kolejny, Ibn Tulun, w Kairze, około sto lat później. Awicenna, znany także jako Ibn Sina, był jednym z czołowych medyków i filozofów swojej epoki. Był wszechstronny i angażował się w różnorodne dziedziny nauki, od medycyny po astronomię, alchemię i matematykę. Jego podejście do pacjentów cierpiących na niewytłumaczalne choroby było nowatorskie, skupiał się bowiem na aspektach psychologicznych i fizycznych zdrowia. Awicenna stał się symbolem Złotej Ery Islamu, inspirując kolejne pokolenia lekarzy.

Awicenna nie tylko rozwinął teorię medycyny, ale również dokonał licznych praktycznych odkryć. Był znany jako pionier w dziedzinie chirurgii, stosując skomplikowane operacje, takie jak trepanacja czaszki. Wprowadził także innowacje w dziedzinie narzędzi chirurgicznych i opatrunków. Jego najważniejszym dziełem było "Kanon medycyny", które stało się kluczowym kompendium wiedzy medycznej, znane i używane na Zachodzie Europy aż do XVII wieku. W dziele tym Awicenna opisał różne choroby, anatomię ciała ludzkiego oraz zastosowanie leków i terapii.

Badania nad ludzkim okiem w średniowieczu

Kolejnym znaczącym postępem w medycynie były badania nad ludzkim okiem. Ibn al-Hajsam, optyk z Basry, dokonał pierwszego opisu budowy anatomicznej oka i wprowadził koncepcję okularów. Chirurg Abulcasis przyczynił się do rozwoju technik operacyjnych oka i wynalazł narzędzia do usuwania katarakty. Wszystko to stanowiło istotny wkład w rozwój medycyny, a także przyczyniło się do rozwoju innych dziedzin, takich jak fizyka, astronomia i botanika.

Warto również podkreślić, że dzieła arabskich medyków były tłumaczone przez mnichów z klasztoru Monte Cassino, co przyczyniło się do przekazywania tej cennej wiedzy dalej w Europie. To dzięki tym przekładom, Europa mogła skorzystać z osiągnięć islamskiej medycyny, które stały się podstawą dla dalszych postępów w dziedzinie medycyny na Zachodzie.

Złota Era Islamu była okresem dynamicznego rozwoju medycyny, który przyniósł wiele innowacji i przełomów w tej dziedzinie. Dziedzictwo islamskich medyków, takich jak Awicenna i Abulcasis, jest nadal inspiracją dla współczesnej medycyny, która wciąż może czerpać z ich wiedzy i podejścia do pacjentów. To dowodzi, że historia medycyny jest pełna cennych naukowych osiągnięć, które wpłynęły na rozwój całej ludzkości.

Romana Makówka