Demofobia – jedna z najczęstszych fobii XXI wieku. Sprawdź, czy cię dotyczy

Demofobia, czyli lęk przed tłumem, może zrujnować codzienne funkcjonowanie i prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych. Objawy demofobii, z którą zmagała się m.in. znana polska aktorka Jadwiga Jankowska-Cieślak, u dorosłych często mylone są z atakami paniki. Sprawdź, jakie są przyczyny, skuteczne metody leczenia i kiedy warto udać się do specjalisty.

Demofobia, choć rzadko omawiana w przestrzeni publicznej, może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby, która się z nią zmaga. Jadwiga Jankowska-Cieślak – wybitna aktorka i ikona polskiego teatru – otwarcie przyznała, że przez całe życie cierpiała na lęk przed tłumem. Jej historia zwraca uwagę na to, jak poważne i niedoceniane potrafią być zaburzenia lękowe, nawet u osób występujących publicznie. Czym dokładnie jest demofobia, jakie daje objawy i czy można ją skutecznie leczyć?

Demofobia – czym jest lęk przed tłumem i kto jest narażony?

Demofobia to jedno z tych zaburzeń lękowych, które przez długi czas mogą pozostawać niezauważone lub błędnie diagnozowane. To paniczny strach przed obecnością w dużej grupie ludzi – na koncertach, demonstracjach, w zatłoczonych autobusach, a nawet w kościele. To nie tylko niepokój – to paraliżująca panika, której towarzyszą duszności, przyspieszone bicie serca, zawroty głowy czy uczucie odrealnienia. Co ważne, demofobia nie musi mieć jednej konkretnej przyczyny. Często rozwija się w wyniku traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa lub silnych bodźców emocjonalnych, a czasem pojawia się nagle, bez wyraźnego powodu.

Objawy demofobii – jak rozpoznać, że to coś więcej niż stres?

Objawy demofobii u dorosłych mogą przypominać inne zaburzenia lękowe. Zwykle pojawiają się w sytuacjach, które dla większości ludzi są neutralne lub przyjemne. Chodzi np. o udział w wydarzeniach publicznych, wizytę w galerii handlowej czy podróż komunikacją miejską. Osoba cierpiąca na demofobię doświadcza wówczas intensywnych reakcji somatycznych: przyspieszonego oddechu, ucisku w klatce piersiowej, drżenia rąk, nudności, a w skrajnych przypadkach nawet omdleń. W efekcie – zaczyna unikać wszelkich sytuacji, które mogą wywołać niepokój. To prowadzi do izolacji społecznej i znacznego pogorszenia jakości życia.

Jadwiga Jankowska-Cieślak i jej zmagania z demofobią

W 2021 roku wybitna polska aktorka Jadwiga Jankowska-Cieślak opowiedziała o swojej demofobii w rozmowie z Katarzyną Surmiak-Domańską dla "Wysokich Obcasów Extra". Wyjaśniła, dlaczego – mimo silnych poglądów – nie brała udziału w protestach społecznych:

„Nie, nie chodziłam. Z jednego powodu: nie mogę być w tłumie. Natychmiast dostaję duszności i jestem na granicy zemdlenia” – powiedziała.Wspomniała też o dzieciństwie: „W kościele dostawałam ataków paniki. Aż się rozchorowałam. Normalnie fizycznie coś mi się porobiło na tle reumatycznym. Po trzech miesiącach w szpitalu przestałam chodzić na msze.”

To wyznanie pokazuje, jak bardzo demofobia może wpływać na codzienne życie – nawet osób znanych, odważnych i funkcjonujących publicznie.

Demofobia – przyczyny i czynniki ryzyka

Demofobia może rozwijać się na różnych etapach życia, ale jej źródła często sięgają dzieciństwa. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się traumatyczne wydarzenia, brak poczucia bezpieczeństwa w młodym wieku, a także predyspozycje genetyczne. Do czynników ryzyka należą również inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, nerwica lękowa czy PTSD. U części osób pojawia się nagle, np. po jednej silnej reakcji lękowej w tłumie, która „zakotwicza” się w umyśle jako niebezpieczne doświadczenie.

Demofobia – leczenie, które działa. Terapia poznawczo-behawioralna na pierwszym miejscu

Leczenie demofobii jest możliwe i często przynosi bardzo dobre efekty. Najbardziej skuteczną metodą jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pozwala przepracować źródła lęku i nauczyć się nowych, zdrowszych sposobów reagowania w stresujących sytuacjach. W cięższych przypadkach może być konieczne wsparcie farmakologiczne – leki przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne. Kluczowa jest też psychoedukacja i wsparcie bliskich. Demofobia nie powinna być bagatelizowana – im wcześniej zostanie zdiagnozowana i poddana leczeniu, tym większe szanse na odzyskanie pełnej kontroli nad życiem społecznym.

Jak radzić sobie z demofobią na co dzień – praktyczne wskazówki

Osoby zmagające się z demofobią powinny przede wszystkim szukać bezpiecznych przestrzeni i sytuacji, które nie wywołują lęku. Warto prowadzić dziennik emocji, monitorować objawy i ćwiczyć techniki relaksacyjne, takie jak oddychanie przeponowe czy medytacja mindfulness. Pomocne mogą być również grupy wsparcia oraz udział w terapii grupowej. W miarę postępów terapii możliwe staje się stopniowe „oswajanie” tłumu – zaczynając od małych grup i krótkich sytuacji ekspozycyjnych.

Romana Makówka