Codzienne czynności mogą pomóc w zapobieganiu demencji. Jedną z nich jest sprzątanie

Niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu są to czynniki, które mogą doprowadzić do demencji w podeszłym wieku. Według brytyjskich naukowców codzienne czynności są możliwym sposobem na jej zmniejszenie, niezależnie od predyspozycji genetycznych. Nawet stworzyli listę – znajduje się na niej m.in. sprzątanie.

Demencja starcza, nazywana inaczej otępieniem starczym, jest powszechnym problemem, któremu towarzyszy szereg niezwykle niepokojących objawów. Prowadzi ona do stopniowego upośledzenia funkcji poznawczych, takich jak: myślenie, mowa, pamięć i kontrola emocji. Wśród najczęstszych symptomów demencji wymienia, m.in. nasilone zaburzenia pamięci i uczenia się, orientacji, myślenia i radzenia sobie w wielu sytuacjach społecznych, częste stany depresyjne, apatię czy ogólne złe samopoczucie.

Tak naprawdę pod pojęciem demencji kryje się wiele różnych jednostek chorobowych, takich jak: Alzheimer, Parkinson czy choroba Picka. Choć geny odgrywają sporę rolę w demencji, to duży wpływ mają też inne czynniki, np. otyłość, cukrzyca, brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta, palenie tytoniu, spożywanie dużych ilości alkoholu, niski poziom edukacji czy podeszły wiek.

Aktywność fizyczna a demencja

Wiele publikacji naukowcy dowodzi, że utrzymywanie aktywności fizycznej może w wieku średnim i późniejszym zapobiec pogorszeniu funkcji poznawczych. Brytyjscy naukowcy z University of Sussex przeanalizowali ten związek i napisali na łamach czasopisma "Neurology", że codzienne, niewymagające dużego zaangażowania czynności pozwalają ograniczyć ryzyko rozwoju demencji. Mają tu na uwadze regularne wykonywanie aktywności fizycznych i psychicznych, a nie tylko intensywny wysiłek.

W ramach 10-letniej analizy uczeni pobrali z brytyjskiego Biobanku dane dotyczące opieki zdrowotnej 501 376 osób. Średni wiek pacjentów wynosił 56 lat. Na początku obserwacji każdy uczestnik musiał wypełnić ankietę, w której określił poziom swojej aktywności umysłowej (np. korzystanie z urządzeń elektronicznych, utrzymywanie kontaktów społecznych, uczenie się nowych rzeczy) i fizycznej z uwzględnieniem prac domowych. Uczeni prześledzili również genetyczne czynniki ryzyka rozwoju demencji.

Jak pokazują wyniki, systematycznie podejmowanie aktywności fizycznej i umysłowej ma związek z niższymi wskaźnikami demencji. Uczestnicy, którzy byli aktywni, czyli regularnie wykonywali ćwiczenia fizyczne, prace domowe (np. sprzątanie, zmywanie naczyń, oporządzanie roślinnych grządek) oraz spotykali się z bliskimi i ze znajomymi, byli o 35 proc., 21 proc. i 15 proc. mniej narażeni na rozwój demencji. Uczeni zwrócili szczególną uwagę, że zarówno aktywność fizyczna, jak i psychiczna chroniła uczestników przed demencją bez względu na geny lub rodzinną historię choroby.

Podczas tej kilkuletniej obserwacji wśród uczestników odnotowali jedynie 5185 przypadków zachorowań. Byli to głównie mężczyźni w podeszłym wieku z historią nadciśnienia tętniczego lub hipercholesterolemią, wyższym wskaźnikiem masy ciała (BMI) lub o niższym statusie społeczno-ekonomicznym.

Czynności, które warto wykonywać regularnie. Wskazują naukowcy

Badacze stworzyli listę codziennych czynności, które pomagają utrzymać w formie ciało i umysł:

• codzienne obowiązki domowe - gotowanie, sprzątanie, odkurzanie, prasowanie, zmywanie naczyń,
• aktywność ruchowa na świeżym powietrzu - codzienne spacery, jazda na rowerze, pływanie, marsz z kijkami,
• wysiłek psychiczny – uczęszczanie na zajęcia dla osób w wieku poprodukcyjnym, zwanym trzecim wiekiem, na spotkania w klubie książki czy w wycieczkach krajoznawczych,
• spotkania z bliskimi i ze znajomymi,
• uczestnictwo w kulturze, np. w spektaklach, koncertach.

Chodzi o to, jak podkreśliła, główna autorka badania, dr Dorina Cadar, o regularne "karmienie" mózgu nowymi informacjami i o ich przechowywanie. – Może to być po prostu czytanie książek, czasopism lub słuchanie podcastu. W ten sposób dodajemy warstwy wiedzy i emocji. Teraz wiemy, że te komórki można ćwiczyć i utrzymywać zajęte, niezależnie od tego, czy masz 40, 60, 70 czy więcej lat – dodała. Tak samo utrzymywanie kontaktów interpersonalnych znacznie poprawia samopoczucie i odporność psychiczną.

Te nawyki warto jednak ograniczyć 

Według naukowców są też czynności, które niekorzystnie wpływają na funkcjonowanie seniorów i wiążą się z wyższym ryzykiem demencji. Zaliczają do nich m.in. zbyt częste wyjścia do baru lub klubu nocnego oraz nadmierne oglądanie telewizji.

Mimo że wyniki tej analizy są obiecujące, jak zaznaczają badacze, należy do nich podchodzić z pewnym dystansem. Jak wytłumaczyli, uczestnicy nie byli zróżnicowani pod względem wieku i statusu społecznego. Poza tym nie prześledzono dokładnie wszystkich podtypów demencji.

Anna Tłustochowicz