Co trzeba zrobić po ugryzieniu kleszcza? Ministerstwo Zdrowia odpowiada

Kleszcze stanowią nieodłączny element polskiego lata i ciepłych dni. Wobec tego musimy być świadomi, jak się z nimi obchodzić, zwłaszcza że ugryzienie przez kleszcze może stwarzać poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Co zrobić gdy ugryzie nas kleszcz?

Kleszcz pospolity, będący pajęczakiem, przechodzi trzy etapy rozwoju - od larwy przez nimfę, aż do postaci dorosłej, co zajmuje mu około 2-3 lata. Aby przejść do kolejnego stadium, musi on podpiąć się do krwi żywiciela, czy to zwierzęcia, czy człowieka.

Jakie konsekwencje niesie pogryzienie przez kleszcza?

Dorosły kleszcz ma wielkość główki od szpilki, ale po nasyceniu się krwią jego rozmiar znacznie wzrasta. Kleszcze czekają na swojego żywiciela na krzewach, wysokich trawach i w wilgotnych miejscach. Są najbardziej aktywne od wiosny do wczesnej jesieni. Jeśli więc udasz się na spacer do lasu, parku, łąki lub spędzasz wakacje na działce, istnieje ryzyko ugryzienia. Sam ukąszenie nie jest bolesne, ale może być niebezpieczne, ponieważ kleszcz może przenosić patogeny, które mogą nas zarazić. W Polsce najczęściej przenoszone przez kleszcze choroby to borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.

Borelioza objawia się pojawieniem się tzw. rumienia wędrującego w miejscu ukłucia. Jest to zmiana o owalnym kształcie, która stopniowo powiększa się w czasie. Zwykle ma ona postać pierścienia, choć czasami może przybrać inne kształty lub w ogóle nie występować. Wraz z rumieniem mogą pojawić się objawy podobne do grypy, takie jak gorączka, zmęczenie, bóle głowy i ogólne osłabienie.

Uwaga na boreliozę

Rumień zwykle pojawia się po kilku dniach (najczęściej około 7. dnia), ale nie występuje u wszystkich osób. Wcześniejsze zmiany mogą być wynikiem alergicznej reakcji na ukąszenie kleszcza lub stanu zapalnego. Dlatego ważne jest uważne obserwowanie samopoczucia i wyglądu skóry po ukąszeniu.

Jeśli nie zostanie podjęte leczenie, borelioza może rozwinąć się w ciągu miesięcy lub lat, prowadząc do poważnych powikłań neurologicznych, zaburzeń serca i chorób stawów. Dlatego ważne jest uważne monitorowanie miejsca ukąszenia oraz w razie potrzeby wykonanie badania na obecność przeciwciał.

W leczeniu boreliozy stosuje się antybiotyki. Ważne jest, aby rozpocząć leczenie jak najwcześniej, zanim infekcja rozprzestrzeni się po organizmie.

Kleszczowe zapalenie mózgu. Czym jest?

Kleszczowe zapalenie mózgu objawia się po około dwóch tygodniach od ukąszenia i przypomina objawy przeziębienia, takie jak gorączka, bóle głowy, mięśni i stawów, nudności oraz zapalenie górnych dróg oddechowych. Jeśli wirus dostanie się do ośrodkowego układu nerwowego, po krótkim okresie ustąpienia objawów może rozwinąć się druga faza choroby, charakteryzująca się zapaleniem rdzenia kręgowego i opon mózgowo-rdzeniowych lub zapaleniem mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. W większości przypadków kleszczowe zapalenie mózgu przebiega łagodnie, ale mogą wystąpić powikłania powodujące trwałe uszkodzenia.

Gdzie szukać pomocy gdy pogryzie cię kleszcz?

Jeśli znajdziesz kleszcza na swojej skórze (u siebie lub u dziecka), istnieje kilka miejsc, gdzie można szukać pomocy. Możesz spróbować samodzielnie usunąć kleszcza, ale jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz fachowej opieki, warto udać się do przychodni podstawowej opieki zdrowotnej lub ambulatorium nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Tam personel medyczny jest wyposażony w podstawowe narzędzia umożliwiające usunięcie pasożyta i zdezynfekowanie miejsca ukąszenia. Zarówno lekarz, jak i pielęgniarka mogą zająć się tym zabiegiem.

Ważne jest, aby przychodnia lub ambulatorium podstawowej opieki zdrowotnej nie odsyłało pacjentów, którzy potrzebują usunięcia kleszcza, do SOR (Szpitalnego Oddziału Ratunkowego) - oddziału przeznaczonego dla pacjentów z urazami lub w stanie zagrożenia życia.

Jeśli kleszcz jest trudny do usunięcia, a lekarz uzna, że stan po ukąszeniu wymaga interwencji chirurga, powinien wystawić skierowanie do poradni chirurgicznej z dopiskiem "pilne", aby ułatwić pacjentowi uzyskanie natychmiastowej pomocy specjalisty.

Romana Makówka