Co drugi Polak zagrożony chorobą serca? Alarmujące wyniki nowego badania

Co drugi badany Polak miał podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i trójglicerydów – podała sieć laboratoriów Diagnostyka, która w ramach programu Profilaktyka 40 Plus przebadała ponad milion Polek i Polaków. Dane te są alarmujące i wskazują na konieczność wprowadzenia badania panelu lipidowego u osób, które nie przekroczyły jeszcze 40 roku życia.

Profilaktyka 40 plus - najczęstsze problemy zdrowotne Polaków

W ramach programu Profilaktyka 40 PLUS w laboratoriach Diagnostyki przebadało się 1,01 mln osób (stan na koniec października 2024): 580 tys. kobiet i 430 tys. mężczyzn. Jak podano, to ok. 25 proc. populacji, która wzięła udział w programie - do końca 2024 r. w ramach programu przebadało się 4,08 mln osób, a 4,98 mln osób odebrało e-skierowanie na badania. Wstępne wyniki badań podano 28 lutego. 

Średni wiek pacjenta to 55 lat, a dwie najbardziej reprezentowane grupy wiekowe to 40-45 lat oraz 60-70 lat.

Analiza wyników pokazała m.in. że: 

• Aż 61,47% badanych ma podwyższone stężenie trójglicerydów
• U ponad 60% wykryto zbyt wysoki poziom cholesterolu całkowitego.

Dane te są szczególnie istotne, ponieważ zaburzenia lipidowe są jednym z kluczowych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz incydentów wieńcowych, takich jak zawał serca.

• Dodatkowo, u 14,16% badanych wykryto podwyższone stężenie kwasu moczowego, co może predysponować do rozwoju dny moczanowej oraz insulinooporności.
• Istotnym wskaźnikiem obciążenia organizmu jest także enzym gamma-glutamylotranspeptydaza (GGT), którego podwyższona aktywność, stwierdzona u 13,95% uczestników programu, może wskazywać na zaburzenia wątroby, nadmierne spożycie alkoholu lub stan zapalny w organizmie.

Tak wysoki odsetek osób z nieprawidłowymi wynikami badań sugeruje, że problemy metaboliczne i kardiologiczne są w Polsce powszechne i często pozostają niezdiagnozowane przez długi czas.

Choroby sercowo-naczyniowe – cichy zabójca Polaków

Dane epidemiologiczne wskazują, że choroby układu sercowo-naczyniowego pozostają główną przyczyną zgonów w Polsce, odpowiadając za ponad 40% wszystkich zgonów rocznie. Największe zagrożenie stanowi miażdżyca tętnic, która rozwija się latami, prowadząc do niedokrwienia narządów, a w konsekwencji do zawału serca, udaru mózgu oraz niewydolności serca.

Podwyższony poziom cholesterolu LDL oraz trójglicerydów jest bezpośrednio skorelowany z przyspieszonym odkładaniem się blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych, co może prowadzić do zwężenia światła tętnic i ograniczenia przepływu krwi. Jednocześnie niski poziom cholesterolu HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”) pogarsza zdolność organizmu do usuwania nadmiaru lipidów z krwiobiegu.

Co istotne, rozwój chorób sercowo-naczyniowych często przebiega bezobjawowo przez wiele lat, co utrudnia ich wczesne wykrycie. Z tego względu profilaktyka lipidowa odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu poważnym powikłaniom zdrowotnym.

Czy badania przesiewowe powinny obejmować młodsze grupy wiekowe?

Dotychczasowe programy profilaktyczne były kierowane głównie do osób po 40. roku życia, jednak niepokojące wyniki badań sugerują konieczność wczesnej diagnostyki także w młodszych grupach wiekowych. Coraz więcej osób poniżej czterdziestki wykazuje cechy zespołu metabolicznego, który obejmuje m.in.:

• podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu,
• nadciśnienie tętnicze,
• insulinooporność i stan przedcukrzycowy,
• otyłość brzuszną,
• zwiększone stężenie kwasu moczowego.

Czynniki te istotnie zwiększają ryzyko cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów, co podkreśla znaczenie profilaktyki nie tylko wśród osób starszych, ale również w populacji osób młodych i w średnim wieku.

Eksperci wskazują, że wprowadzenie badań lipidowych jako standardowego elementu profilaktyki zdrowotnej już po 30. roku życia mogłoby przyczynić się do wcześniejszego wykrywania zaburzeń metabolicznych i wdrażania skutecznej interwencji dietetycznej oraz farmakologicznej.

Profilaktyka i zmiana stylu życia – klucz do zdrowia

Regularne badania laboratoryjne, obejmujące profil lipidowy (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy), poziom glukozy oraz kwasu moczowego, pozwalają na szybką identyfikację osób z grupy ryzyka i wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych.

Niezwykle istotną rolę w prewencji chorób sercowo-naczyniowych odgrywa modyfikacja stylu życia, która obejmuje:

• redukcję spożycia tłuszczów trans i nasyconych, które podnoszą poziom cholesterolu LDL,
• zwiększenie podaży błonnika, który wspomaga regulację poziomu lipidów,
• regularną aktywność fizyczną, poprawiającą wrażliwość insulinową i obniżającą ciśnienie krwi,
• kontrolę masy ciała, która zmniejsza ryzyko zespołu metabolicznego,
• zaprzestanie palenia tytoniu, które przyspiesza rozwój miażdżycy,
• redukcję spożycia alkoholu, aby uniknąć negatywnego wpływu na wątrobę i poziom trójglicerydów.

Dodatkowo, w przypadku osób z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym konieczna może być farmakoterapia, obejmująca statyny, fibraty, inhibitory PCSK9 lub leki hipotensyjne, które skutecznie obniżają poziom lipidów i ciśnienie tętnicze.

Romana Makówka