Choroba Alzheimera nie jest chorobą mózgu? Naukowiec sugeruje, żeby przyjrzeć się odporności
Choroba Alzheimera stanowi jedno z największych wyzwań dla medycyny, jeśli chodzi o znalezienie skutecznych metod leczenia. Sednem skutecznego leczenia może być ustalenie, jaka jest przyczyna choroby Alzheimera, co do tej pory nie jest pewne. Zdaniem niektórych badaczy, postrzeganie choroby Alzheimera w kontekście odporności, może stanowić kierunek, który daje szanse na stworzenie leku i odpowiednią profilaktykę.
Spis treści
- Nieznane przyczyny choroby Alzheimera
- Czy za chorobę Alzheimera odpowiadają nieprawidłowości w białkach w mózgu?
- Choroba Alzheimera nie jest chorobą mózgu?
- Twoja pamięć się pogarsza? Oto 8 możliwych powodów
- Rola układu odpornościowego w chorobie Alzheimera – nowe kierunki badań
- Choroba Alzheimera jako schorzenie autoimmunologiczne – nowy kierunek badań
- Nowe teorie dotyczące choroby Alzheimera – czy znamy jej prawdziwą przyczynę?
Nieznane przyczyny choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera to jedno z większych zagrożeń – i dla jednostek, i dla całych społeczeństw. Jest rozpoznawana coraz częściej, ale skuteczne leczenie nadal jest nieznane. Wątpliwości budzi samo schorzenie – jak dotąd, nie do końca poznano mechanizm jego powstawania, choć istnieją pewne tropy mogące wskazywać na nieprawidłowości w organizmie, przyczyniające się do powstawania i nasilania objawów omawianego schorzenia.
W lipcu 2022 r. magazyn Science poinformował, że kluczowa praca badawcza z 2006 r., opublikowana w prestiżowym czasopiśmie Nature, w której zidentyfikowano podtyp białka mózgowego zwanego beta-amyloidem jako przyczynę choroby Alzheimera, mogła zostać oparta na sfabrykowanych danych.
Rok wcześniej, w czerwcu 2021 r., amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła aducanumab, przeciwciało skierowane przeciwko beta-amyloidowi, jako metodę leczenia choroby Alzheimera. Specjaliści zwracali wówczas uwagę, że dane uzasadniające stosowanie aducanumab były niekompletne, a niekiedy sprzeczne, przez co niektórzy lekarze sądzą, że preparat nie powinien zostać zatwierdzony.
Czy za chorobę Alzheimera odpowiadają nieprawidłowości w białkach w mózgu?
Przez lata naukowcy skupiali się na próbach opracowania nowych metod leczenia choroby Alzheimera, które zapobiegałyby tworzeniu się uszkadzających mózg skupisk tajemniczego białka, zwanego beta-amyloidem.
Blaszki starcze powstają w wyniku zalegania substancji białkowej, beta-amyloidu. Sam beta-amyloid jest częścią większego białka, wchodzącego w skład błony tłuszczowej otaczającej komórki nerwowe.
Substancja ta jest "lepka" z chemicznego punktu widzenia i stopniowo gromadzi się w formie blaszek.Najbardziej szkodliwą formą beta-amyloid są niewielkie kilkubiałkowe złoża, nie zaś występowanie samych blaszek.
Złoża te mogą blokować funkcjonowanie synaps, uniemożliwiając przekazywanie impulsów z jednej komórki nerwowej do drugiej. Mogą one również pobudzać komórki systemu immunologicznego, które wywołują stan zapalny i usuwają uszkodzone neurony.
Choroba Alzheimera nie jest chorobą mózgu?
Donald Weaver, profesor chemii i dyrektor Krembil Research Institute, University Health Network, Uniwersytet w Toronto, skomentował:
- My, naukowcy, zapewne popadliśmy w intelektualną rutynę, ponieważ skupiamy się niemal wyłącznie na tym podejściu, często zaniedbując lub wręcz ignorując inne możliwe wyjaśnienia. Niestety, poświęcenie się badaniu nieprawidłowych skupisk białek nie przełożyło się na użyteczny lek ani terapię. Potrzeba nowego, „niezwiązanego ze skupiskami” sposobu myślenia o chorobie Alzheimera staje się priorytetem w nauce o mózgu.
To dlatego w laboratorium w Krembil Brain Institute, będącym częścią University Health Network w Toronto, skupiono się na odpracowaniu nowych metod leczenia, co jest możliwe dzięki odmiennemu postrzeganiu choroby Alzheimera.
- Na podstawie naszych ostatnich 30 lat badań nie uważamy już, że choroba Alzheimera jest przede wszystkim chorobą mózgu. Uważamy raczej, że choroba Alzheimera jest przede wszystkim zaburzeniem układu odpornościowego w mózgu – wyjaśnił prof. Donald Weaver.
Twoja pamięć się pogarsza? Oto 8 możliwych powodów
Rola układu odpornościowego w chorobie Alzheimera – nowe kierunki badań
Układ odpornościowy funkcjonuje we wszystkich narządach ludzkiego organizmu. Jest to złożona sieć wyspecjalizowanych komórek i substancji biologicznych, które współpracują, by regenerować uszkodzone tkanki oraz chronić organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
Na przykład, gdy dochodzi do urazu – chociażby poprzez potknięcie i upadek – system immunologiczny aktywuje mechanizmy naprawcze, przywracając integralność tkanek. Podobnie w przypadku infekcji bakteryjnej czy wirusowej – uruchamia odpowiedź obronną, eliminując patogeny. Te same mechanizmy obronne działają również w mózgu.
W sytuacji urazu głowy aktywuje się miejscowa odpowiedź immunologiczna, która wspiera proces regeneracji neuronów. Jeśli w układzie nerwowym pojawią się bakterie lub inne zagrożenia, komórki odpornościowe podejmują walkę, by zabezpieczyć delikatne struktury mózgu.
Coraz więcej badań sugeruje, że w chorobie Alzheimera układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę. Naukowcy badają, czy nadmierna aktywacja komórek mikrogleju – strażników układu nerwowego – może przyczyniać się do uszkodzenia neuronów i przyspieszać proces neurodegeneracji.
Odkrycia te otwierają nowe perspektywy w poszukiwaniu skutecznych metod leczenia, które mogłyby regulować odpowiedź immunologiczną i spowolnić rozwój choroby.
Choroba Alzheimera jako schorzenie autoimmunologiczne – nowy kierunek badań
Coraz więcej dowodów sugeruje, że choroba Alzheimera może mieć podłoże autoimmunologiczne. Dotychczas sądzono, że beta-amyloid jest patologicznie gromadzącym się białkiem, prowadzącym do neurodegeneracji.
Jednak nowe hipotezy wskazują, że ta substancja pełni naturalną funkcję w układzie odpornościowym mózgu i jest niezbędna do jego prawidłowego działania. W przypadku urazu mózgu lub obecności patogenów beta-amyloid bierze udział w odpowiedzi immunologicznej, wspomagając eliminację zagrożeń.
Problem pojawia się jednak w momencie, gdy nie jest on w stanie odróżnić własnych komórek od patogenów. Ze względu na strukturalne podobieństwo między lipidami budującymi błony komórkowe bakterii a tymi, które tworzą komórki nerwowe, beta-amyloid może omyłkowo atakować własne neurony zamiast intruzów.
W konsekwencji prowadzi to do przewlekłego procesu neurozapalnego, stopniowej degeneracji komórek nerwowych i postępującej utraty funkcji mózgu, co ostatecznie skutkuje demencją.
Jeśli zatem choroba Alzheimera wynika z błędnie ukierunkowanej reakcji immunologicznej przeciwko własnym tkankom, można ją rozważać w kontekście chorób autoimmunologicznych. W przypadku schorzeń takich jak reumatoidalne zapalenie stawów kluczową rolę odgrywają autoprzeciwciała, a leczenie sterydowe bywa skuteczne.
Niestety, w chorobie Alzheimera takie podejście nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Wynika to z unikalnej budowy i funkcji mózgu.
Naukowcy intensywnie poszukują metod terapeutycznych, które mogłyby regulować układ odpornościowy mózgu, zapobiegając destrukcyjnej aktywacji beta-amyloidu i spowalniając rozwój choroby Alzheimera. Czy nowoczesne terapie immunomodulacyjne mogą w przyszłości okazać się skutecznym rozwiązaniem? Badania wciąż trwają.
- W naszym modelu choroby Alzheimera beta-amyloid pomaga chronić i wzmacniać nasz układ odpornościowy, ale niestety odgrywa również kluczową rolę w procesie autoimmunologicznym, który, jak sądzimy, może prowadzić do rozwoju choroby Alzheimera
- dodał Donald Weaver, profesor chemii i dyrektor Krembil Research Institute, University Health Network, Uniwersytet w Toronto, dodając, że chociaż leki powszechnie stosowane w leczeniu chorób autoimmunologicznych mogą nie być skuteczne w przypadku choroby Alzheimera, są szanse, że ukierunkowanie działań na inne szlaki regulujące odpowiedź immunologiczną w mózgu doprowadzi do nowych i skutecznych metod leczenia tej choroby.
Nowe teorie dotyczące choroby Alzheimera – czy znamy jej prawdziwą przyczynę?
Oprócz hipotezy autoimmunologicznej pojawia się coraz więcej teorii próbujących wyjaśnić mechanizmy prowadzące do rozwoju choroby Alzheimera. Niektórzy naukowcy sugerują, że kluczową rolę odgrywają mitochondria – mikroskopijne struktury w komórkach mózgowych, które odpowiadają za produkcję energii.
Mitochondria przekształcają tlen dostarczany przez oddech oraz glukozę z pożywienia w energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania mózgu, w tym procesów pamięciowych i myślowych. Jeśli ich działanie zostaje zaburzone, może to prowadzić do stopniowego zaniku funkcji neuronów.
Inna teoria wskazuje na potencjalny udział infekcji mózgu, przy czym szczególną uwagę zwraca się na bakterie bytujące w jamie ustnej, które mogą przedostawać się do układu nerwowego i wywoływać przewlekły stan zapalny.
Jeszcze inne badania sugerują, że choroba Alzheimera może być związana z zaburzeniami metabolizmu metali w mózgu, takich jak cynk, miedź czy żelazo, co prowadzi do powstawania szkodliwych złogów i degeneracji komórek nerwowych.
Choć wciąż brakuje jednoznacznych odpowiedzi, rosnąca liczba nowych hipotez daje nadzieję na przełom w badaniach nad tą wyniszczającą chorobą. Obecnie demencja dotyka ponad 50 milionów ludzi na całym świecie, a co trzy sekundy diagnozowany jest nowy przypadek.
Dla wielu pacjentów choroba Alzheimera oznacza stopniową utratę zdolności poznawczych do tego stopnia, że przestają rozpoznawać swoich najbliższych – własne dzieci czy współmałżonka, z którym przeżyli kilkadziesiąt lat.
Choroba Alzheimera to nie tylko wyzwanie medyczne, ale także globalny kryzys zdrowotny, który wymaga innowacyjnych rozwiązań. Ze względu na ogromne obciążenie społeczne i ekonomiczne konieczne jest lepsze zrozumienie mechanizmów jej powstawania oraz opracowanie skuteczniejszych metod leczenia i wsparcia dla pacjentów oraz ich rodzin.
Podcasty
Playlisty tematyczne
