Badania: Omikron w dużej mierze odporny na obecnie istniejące przeciwciała

W magazynie Nature ukazały się wyniki pięciu badań pokazujących, że wariant Omikron jest w dużej mierze odporny na istniejące przeciwciała - zarówno te wytwarzane w efekcie szczepienia, jak i produkowane w laboratoriach. Badacze podkreślają jednak, że póki co są to wstępne dane.

Przeciwciała skierowane przeciw koronawirusowi blokują wirusa, oddziałując z jego białkiem kolca, za pomocą którego wirus przyłącza się do receptorów na powierzchni komórek. Wariant Omikron ma w tym białku 32 mutacje, co z punktu widzenia odporności może mieć kolosalne znaczenie - dowodzą badacze.

W jednym z badań zespół kierowany przez Davida Ho z Columbia University sprawdził skuteczność szczepionek firm Pfizer BioNTech, Moderna, Johnson & Johnson i AstraZeneca. W próbkach krwi pobranych od 54 w pełni zaszczepionych osób badacze zaobserwowali "znaczący spadek efektywności" wszystkich szczepionek przeciw nowemu wariantowi. Dotyczyło to również tych uczestników badania, którzy mieli status ozdrowieńca.

Mniejszy spadek skuteczności odnotowano u osób zaszczepionych preparatami Pfizera i Moderny, które otrzymały dawkę przypominającą.

Badacze przetestowali też 19 przeciwciał monoklonalnych (opracowanych w celach terapeutycznych). Wśród nich były: imdevimab, casirivimab, tixagevimab, cilgavimab, bamlanivimab, etesevimab, amubarvimab, romlusevimab i sotrovimab. Okazało się, że aż 17 spośród przetestowanych przeciwciał utraciło skuteczność - częściowo lub całkowicie.

W kolejnym badaniu naukowcy z francuskiego Instytutu Pasteura ocenili skuteczność 9 terapeutycznych przeciwciał monoklonalnych. Przeciwciała bamlanivimab, etesevimab, casirivimab, imdevimab i regdanvimab były nieaktywne, z kolei przeciwciała cilgavimab i andintrevimab działały 20 razy słabiej w porównaniu do oddziaływania na wariant Delta, a sotrovimab - 3 razy słabiej.

Naukowcy wystawili też wirusa na działanie osocza pobranego od osób zaszczepionych, które wcześniej nie chorowały na COVID-19. W próbkach pobranych 5 miesięcy po otrzymaniu drugiej dawki nie wykryli przeciwwirusowego działania szczepionek firm Pfizer i AstraZeneca. W przypadku osób zaszczepionych trzema dawkami preparatu Pfizera skuteczność w neutralizacji wariantu Omikron była 6-krotnie niższa. Z kolei testy na próbkach pobranych od ozdrowieńców po 6 lub 12 miesiącach od ustąpienia objawów wykazały żadną lub niewielką skuteczność przeciwciał.

Z badania wynika, że ozdrowieńcy, którzy przyjęli jedną dawkę szczepionki Pfizer BioNTech, byli bardziej odporni, niż osoby podwójnie zaszczepione, ale bez historii choroby.

Autorami kolejnego badania byli naukowcy z Africa Health Research Institute w Durbanie. W trakcie badania, w którym udział wzięło 19 ochotników zauważyli  22-krotny spadek skuteczności szczepionki firmy Pfizer BioNTech w porównaniu do działania na pierwotny wariant wirusa u osób, które nie przeszły choroby.

Kolejne badanie przeprowadzili naukowcy ze szwajcarskiej firmy Humabs. Sprawdzili w nim, jak silnie część białka spike łącząca się z receptorami komórek oddziałuje z tymi receptorami. Okazało się, że przyłącza się ono 2,4 raza silniej, niż w pierwotnych wirusach z Wuhan. Przetestowali też lecznicze przeciwciała monoklonalne. Jedno z ośmiu przeciwciał niemal całkowicie straciło skuteczność. Dwa (stosowane razem) działały 100 razy słabiej, a jeden - trzy razy słabiej. Z 44 przetestowanych przeciwciał działało 6. Z kolei szczepionki Johnson & Johnson, Sputnik V i Sinopharm miały niewielką lub zerową skuteczność. Preparaty firm Moderna, Pfizer-BioNTech i AstraZeneca działały odpowiednio 33, 44 i 36 razy słabiej.

Autorami ostatniego badania są specjaliści z Uniwersytetu w Pekinie. Z przetestowanych przez nich 247 ludzkich przeciwciał, Omikron był w stanie uniknąć działania 85 proc. z nich. Naukowcy opisali przy tym wpływ konkretnych mutacji obecnych w części białka spike wiążącej receptory na ludzkich komórkach. Dodatkowo odkryli, że nowy wariant znacząco słabiej reaguje na terapię opartą na dwóch przeciwciałach - etesevimabi bamlanivimab (REGEN-COV), przeciwciałach cilgavimab–tixagevimab oraz oraz na amubarvimabie.

Dwa przeciwciała - sotrovimab iDXP-604 działały, ale słabiej. 

Więcej informacji dostępnych na stronach:

• https://www.nature.com/articles/d41586-021-03826-3
• https://www.nature.com/articles/d41586-021-03827-2
• https://www.nature.com/articles/d41586-021-03824-5
• https://www.nature.com/articles/d41586-021-03825-4
• https://www.nature.com/articles/d41586-021-03796-6

Katarzyna Hubicz