10 najbardziej zabójczych nowotworów wg American Cancer Society. Często są wykrywane zbyt późno

Wśród chorób, które najczęściej zabijają na całym świecie, nowotwory zajmują jedną z pierwszych pozycji. Jednak nie każdy rak jest tak samo śmiertelny. Na podstawie analizy statystyk przeżywalności eksperci z American Cancer Society stworzyli listę tych, na które chorzy w Stanach Zjednoczonych umierają najszybciej po diagnozie.

Nowotwory to druga - po chorobach układu krążenia - przyczyna śmierci w USA (wg CDC). Podobnie jest w Polsce: dane za 2020 r pokazują, że choroby układu krążenia od lat wiodą prym wśród chorób będących główną przyczyną śmiertelności Polaków (w 2020 r z ich powodu zmarło w Polsce 178 748 osób). Na drugim miejscu niezmiennie od lat są natomiast nowotwory, z powodu których w analogicznym okresie zmarło 101 552 osób.  

Dane za 2020 r pokazują, że nowotwory, które na całym świecie zabiły najwięcej osób, to rak płuca (1,8 mln zgonów), rak jelita grubego (935 tys.) oraz rak wątroby (830 tys. zgonów). Jednak zdaniem Rebeki L. Siegel, starszego dyrektora naukowego, epidemiologa nowotworów w American Cancer Society, nie są to nowotwory najbardziej śmiertelne.

Jak wyjaśnia, najgroźniejsze są te, w których najniższa jest pięcioletnia przeżywalność po otrzymaniu diagnozy. To tak zwane 5-letnie względne przeżycie - czyli odsetek osób, które żyją po diagnozie nowotworu w ciągu pięciu lat. By je obliczyć, epidemiolodzy biorą pod uwagę liczbę osób, u których diagnozowany jest dany nowotwór i procent osób, które przeżyją dłużej niż 5 lat, z wyłączeniem ryzyka innych możliwych przyczyn zgonu. 

W oparciu o dane amerykańskiej organizacji National Cancer Institute powstało - przygotowane przez American Cancer Society -  zestawienie najbardziej śmiertelnych nowotworów złośliwych w USA (dane dotyczą przeżycia względnego dla przypadków zdiagnozowanych w latach 2011-2017).

Rak trzustki - 5-letnie przeżycie względne: 10,8 proc.

Dane pokazują, że 90 proc. nowotworów tego narządu to gruczolakoraki, które naciekają na okoliczne narządy, powodując przerzuty do węzłów chłonnych. Rzadsze są guzy neuroendokrynne, które jednak mają lepsze rokowania.

Nowotwory trzustki trudno jest wykryć, gdyż narząd ten dość skutecznie ukrywa się przed badaniami obrazowymi, poza tym jego objawy są mało charakterystyczne. W zależności od stopnia zaawansowania rak ten może być leczony operacyjnie, za pomocą radioterapii lub chemioterapii, a także poprzez immunoterapię lub terapię celowaną.

Międzybłoniak - 5-letnie przeżycie względne: 11,5 proc.

To nowotwór wywodzący się z mezotelium, czyli komórek pokrywających błony surowicze opłucnej, osierdzia i otrzewnej. Według American Cancer Society najczęściej lokalizuje się w opłucnej (międzybłoniak opłucnej), następnie w otrzewnej (tkanka wyściełająca jamę brzuszną, otaczająca jej narządy), najrzadziej natomiast w tkankach otaczających serce i jądra.

Jego główną przyczyną jest ekspozycja na azbest. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania - może obejmować każdą z dostępnych metod, a więc operację, chemioterapię, radioterapię, a także immunoterapię i terapie celowane.  

Rak pęcherzyka żółciowego - 5-letnie przeżycie względne: 19,4 proc.

Rak układu pokarmowego, zlokalizowany w woreczku żółciowym leżącym tuż pod wątrobą. Do przyczyn jego powstania zalicza się przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego, wywołane zalegającymi w nim kamieniami żółciowymi - twardymi złogami cholesterolu.

Leczenie również zależy od stopnia zaawansowania, obejmuje zabieg operacyjny, chemioterapię i radioterapię. Pacjenci mogą również uczestniczyć w w badaniach klinicznych immunoterapii i terapii celowanych raka pęcherzyka żółciowego.

Rak przełyku - 5-letnie przeżycie względne: 19,9 proc.

Objawy tego raka bywają mylone z objawami choroby refluksowej. W jego przebiegu dochodzi do stopniowego zwężania światła przełyku. Czynniki ryzyka to płeć męska, palenie tytoniu, picie alkoholu i refluks żołądkowy. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu, może obejmować operację, chemioterapię, radioterapię, immunoterapię lub terapie celowane. 

Rak wątroby i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych - 5-letnie przeżycie względne: 20,3 proc.

To jeden z najczęściej występujących nowotworów na świecie. Jego najważniejszym czynnikiem ryzyka jest zapalenie wątroby typu B lub C - infekcje przenoszone przez płyny ustrojowe takie jak krew lub sperma. Jego bliskim kuzynem jest rak wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych (przewodów transportujących żółć z wątroby i pęcherzyka żółciowego do jelita cienkiego).

Rak płuca i oskrzeli - 5-letnie przeżycie względne: 21,7 proc.

Rak płuca co roku zabija najwięcej osób na całym świecie. Wyróżniane są dwa jego głó1)ne typy: niedrobnokomórkowy rak płuca, który jest najczęstszy, a także drobnokomórkowy rak płuca, który rozprzestrzenia się szybciej. Główną przyczyną raka płuca jest palenie papierosów i innych wyrobów tytoniowych. Leczenie obejmuje zabieg chirurgiczny, chemioterapię, radioterapię, immunoterapie a w przypadku niedrobnokomórkowego raka płuca również terapie celowane. 

Rak opłucnej - 5-letnie przeżycie względne: 22 proc.

Występuje w jamie opłucnej - przestrzeni znajdującej się wewnątrz klatki piersiowej (jednak poza płucami). Do tego rodzaju nowotworu nie zaliczany jest międzybłoniak opłucnej, dlatego międzybłoniak nie jest uwzględniany w statystykach dotyczących raka opłucnej. Leczenie tego nowotworu obejmuje zabieg chirurgiczny, chemioterapię i / lub radioterapię - w zależności od stopnia zaawansowania.

Ostra białaczka monocytowa- 5-letnie przeżycie względne: 24,8 proc.

To podtyp ostrej białaczki szpikowej, rozwijający się w komórkach prekursorowych krwi (takich, z których powinny powstać monocyty, czyli komórki układu odpornościowego). Czynniki ryzyka ostrej białaczki monocytowej to m.in. czynniki genetyczne i środowiskowe - w tym  narażenie na promieniowanie rentgenowskie, niektóre leki czy związki chemiczne. Leczenie może obejmować chemioterapię, terapie celowane lub przeszczep komórek macierzystych. 

Rak mózgu - 5-letnie przeżycie względne: 29,4 proc.

Guzy mózgu są o wiele częstsze u dzieci, niż u dorosłych, u których zmiany nowotworowe w mózgu najczęściej są skutkiem przerzutów z innych narządów (i klasyfikowane wg. miejsca pochodzenia). Leczenie raka mózgu zależy od jego rodzaju oraz stopnia zaawansowania. Może obejmować zabieg chirurgicznego wycięcia guza, radioterapię, chemioterapię, immunoterapie lub terapie celowane.

Ostra białaczka szpikowa - 5-letnie przeżycie względne: 29,5 proc.

Ostra białaczka szpikowa (AML) częściej występuje u dorosłych, rzadziej u dzieci. To określenie odnosi się do nowotworu rozwijającego się w szpiku kostnym. Postępuje bardzo szybko i jeśli nie jest leczona, chory umrze w przeciągu najdalej kilku tygodni. Za czynniki ryzyka jej rozwoju uważa się m.in. czynniki środowiskowe, w tym narażenie na promieniowanie jonizujące, ekspozycję na benzen, niektóre rozpuszczalniki, a także palenie papierosów, wcześniejszą chemio- lub radioterapię.

Jej pierwsze objawy to na ogół silne osłabienie (związane z niedokrwistością), bóle kości i stawów, niekiedy z gorączką i potami nocnymi, a także krwawienia z nosa, dziąseł i wybroczyny na skórze (efekt zmniejszonej liczby płytek krwi) oraz infekcje, które nie poddają się leczeniu, związane z niską liczbą neutrofilów. Leczenie to chemioterapia, przeszczep komórek macierzystych, a także terapie celowane.

Katarzyna Hubicz