Jak zmniejszyć żylaki? Przegląd dostępnych metod

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Problem żylaków jest dość powszechną dolegliwością wśród Polaków. Schorzeniami żył, w tym przewlekłą niewydolnością żylną i żylakami zajmują się typowo lekarze chirurdzy naczyniowi. Czym tak właściwie są żylaki i jakie są ich objawy? Jakie są możliwości leczenia tej przypadłości? Czy można w ogóle zmniejszyć żylaki?

Spis treści

1. Rodzaje żylaków
2. Przyczyny powstawania żylaków
3. Żylaki - objawy poszerzenia żył
4. Żylaki - leczenie
5. Kiedy konieczna jest operacja?

Żylaki to wydłużone i pogrubione naczynia żylne (żyły), przybierające typowo kręty przebieg. Żylaki najczęściej występują na kończynach dolnych. Żyłami nazywamy natomiast te naczynia krwionośne, które przenoszą odtlenowaną krew z tkanek i narządów do serca i płuc. Na kończynach dolnych żyły występują w tak zwanych dwóch układach - jako żyły powierzchowne i żyły głębokie, schowane między włóknami mięśniowymi. Oba te układy żył kontaktują się ze sobą za pomocą perforatorów, które również należą do naczyń żylnych.

Rodzaje żylaków

Żylaki mogą występować w kilku odmianach, w zależności od tego, które naczynia żylne są poszerzone. Wyróżniamy przede wszystkim:

• teleangiektazje, czyli tak zwane pajączki naczyniowe - zmiany te znane są wielu z nas. Są to poszerzone naczynia, które znajdują się bardzo płytko w skórze i stanowią wyłącznie defekt natury estetycznej,
• żylaki siatkowate - wyglądem przypominają siatkę krętych żyłek, rzadko powodują objawy kliniczne, ich typowa lokalizacja to dół podkolanowy lub boczna powierzchnia łydki i uda,
• żylaki głównych pni żylnych - zaliczamy tutaj poszerzenia dużych żył kończyny dolnej, czyli żyły odpiszczelowej i żyły odstrzałkowej. Te rodzaje żylaków najczęściej są przyczyną przykrych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów. Jeżeli żylaki lokalizują się na tylnej powierzchni łydki, to najczęściej wynikają z poszerzenia żyły odstrzałkowej, zaś gdy widoczne są po wewnętrznej części kończyny dolnej, to typowo wynikają z poszerzenia żyły odpiszczelowej.

Przyczyny powstawania żylaków

Dlaczego powstają żylaki? Z czego wynika poszerzanie się naczyń żylnych? Przyczyn nieprawidłowego funkcjonowania naczyń żylnych w kończynach dolnych jest kilka. Najważniejsze z nich to:

• podatność genetyczna - żylaki często występują u spokrewnionych ze sobą osób, co wynika między innymi z dziedzicznych nieprawidłowości w obrębie zastawek żylnych (zastawki żylne to struktury znajdujące się wewnątrz żył, które zapobiegają cofaniu się krwi i zastojowi krwi) lub też dziedzicznych zaburzeń w budowie ścian żył - mowa tutaj na przykład o ich zwiększonej podatności na rozciąganie,
• długotrwałe przyjmowanie pozycji stojącej np. w pracy, dźwiganie ciężkich przedmiotów,
• nieprawidłowo wysoka masa ciała - czyli nadwaga i otyłość,
• liczne ciąże,
• starszy wiek - jest to spowodowane m.in. spadkiem elastyczności naczyń żylnych wraz z wiekiem i ich większą podatnością na rozciąganie.

Żylaki - objawy poszerzenia żył

Żylaki widział z pewnością niemal każdy z nas - są to sinawe, lekko niebieskawe uwypuklenia skóry, spowodowane przez powiększone i poszerzone naczynie żylne. Obecność żylaków jest elementem klinicznym schorzenia nazywanego przewlekłą niewydolnością żylną.

Najczęstsze objawy kliniczne, jakie zgłaszane są przez pacjentów z problemem żylaków to:

• uczucie ciężkości nóg, bóle nóg oraz pojawiające się obrzęki - objawy te typowo nasilają się pod koniec dnia,
• swędzenie skóry w obrębie żylaków,
• skurcze mięśni, nasilające się w nocy,
• w zaawansowanych przypadkach: tępy ból, nasilający się w dzień,
• niewydolności żylnej i żylakom mogą towarzyszyć również zmiany skórne - na przykład intensywne zaczerwienienie oraz ogniska zapalne na jednej lub obu kończynach.

Żylaki - leczenie

Istnieją różne metody leczenia żylaków, a wybór konkretnej z nich zależy od stanu klinicznego i objawów prezentowanych przez pacjenta. Ostateczny wybór sposobu leczenia zależy od lekarza i preferencji pacjenta. Zapoznajmy się zatem z najpowszechniej stosowanymi sposobami leczenia tej przypadłości.

Domowe sposoby na złagodzenie dolegliwości związanych z żylakami

Na samym początku warto zapoznać się z ogólnymi zasadami, które warto wprowadzić do swojego życia, mając problem z poszerzonymi naczyniami żylnymi. Należy pamiętać przede wszystkim o:

• unikaniu długotrwałego stania oraz siedzenia z nogami zgiętymi pod kątem prostym (w stawach kolanowych i biodrowych),
• unikaniu nagrzewania kończyn dolnych, w tym ich opalania,
• jeżeli pracujemy w trybie siedzącym - warto pamiętać o kilkuminutowych spacerach i robieniu przerw od pozycji siedzącej,
• aktywności fizycznej (zalecane są spacery, jogging, jazda na rowerze, czy też pływanie),
• odpoczynku w pozycji leżącej z kończynami dolnymi ułożonymi powyżej poziomu serca - na przykład na poduszce.

Wprowadzenie do codzienności tych kilku prostych zasad z pewnością pomoże nam zmniejszyć przykre dolegliwości związane z żylakami.

Leczenie uciskowe

Należy w tym miejscu podkreślić, że jest to jedyna, znana dotychczas metoda, która daje szansę na spowolnienie rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej. W terapii uciskowej stosuje się odpowiednio dobrane pończochy lub podkolanówki uciskowe.

Takie produkty medyczne są dobierane indywidualnie przez personel medyczny, ponieważ stopień ucisku zależy od stanu klinicznego pacjenta.

Wyróżniamy cztery klasy ucisku:

• klasa I ucisku - w tym przypadku ciśnienie wywierane na wysokości kostki wynosi 20–30 mm Hg. Ten poziom ucisku jest zalecany pacjentom w takich sytuacjach klinicznych jak na przykład:
• zapobieganie zakrzepicy żylnej, zakrzepicy i żylakom u kobiet ciężarnych,
• niewielkie żylaki podczas ciąży,
• uczucie ociężałości i męczliwości kończyn,
• niewielkie żylaki bez widocznych obrzęków,
• stan po operacji żylaków.
• klasa II ucisku - w tej sytuacji ciśnienie wywierane na wysokości kostki wynosi 30 - 40 mm Hg. Ten poziom ucisku jest zalecany pacjentom w takich przypadkach klinicznych jak:
• żylaki z towarzyszącym, nieznacznym obrzękiem,
• stan po przebyciu zapalenia żył powierzchownych,
• stan po skleroterapii żylaków lub po wygojeniu się niewielkich owrzodzeń,
• obecność dużych żylaków w czasie ciąży.
• klasa III ucisku (40–50 mm Hg) - takiego rodzaju ucisku wymagają następujące sytuacja kliniczne:
• bardzo duże żylaki z towarzyszącym, znacznym obrzękiem,
• stan po wygojeniu się dużych owrzodzeń,
• obecność obrzęków pourazowych,
• obecność odwracalnych obrzęków limfatycznych.
• klasa IV ucisku (50-60 mm Hg) - Najwyższy stopień ucisku zalecany jest w przypadku obecności:
• ciężkiego zespołu pozakrzepowego,
• nieodwracalnych obrzęków limfatycznych.

Terapia farmakologiczna

Leki stanowią tylko metodę pomocniczą w terapii tego schorzenia. Należy podkreślić, że stosowanie farmakoterapii nie uchroni nas przed rozwojem żylaków. Podstawową metodą zapobiegania pogłębiania się tych zaburzeń żylnych jest wyżej opisane leczenie uciskowe.

Zapoznajmy się jednak z najważniejszymi substancjami farmakologicznym, które znajdują zastosowanie u chorych z przewlekłą niewydolnością żylną. Jest to przede wszystkim:

• rutyna i jej pochodne, hesperydyna, diosmina - są to substancje naturalne otrzymywane z roślin lub ich pochodne syntetyczne. Diosmina to flawonoid, który zmniejsza przepuszczalność naczyń żylnych oraz zwiększa napięcie ich ścian, dzięki czemu zmniejsza zastój krwi w naczyniach żylnych. Co ciekawe, diosmina wykazuje również działanie przeciwzapalne i zmniejsza nadmierną lepkość krwi,
• saponiny (escyna) - stosowana nie tylko w niewydolności żylnej, ale również w profilaktyce powstawania i leczeniu krwiaków i obrzęków pozabiegowych oraz w terapii żylaków odbytu. Escyna zawarta jest w nasionach kasztanowca i podobnie, jak diosmina zmniejsza przepuszczalność naczyń żylnych i poprawia ich elastyczność, dzięki czemu wykazuje działanie przeciwobrzękowe,
• dobesylan wapnia - substancja ta poprawia czynność śródbłonka naczyniowego i zwiększa opór naczyń włosowatych, przez co zmniejsza ich przepuszczalność. Co więcej, dobesylan wapnia poprawia również krążenie w naczyniach limfatycznych i obwodowe krążenie żylne, dzięki czemu wykazuje działanie przeciwobrzękowe,
• wyciągi z pestek winogron lub owoców cytrusowych.

Kiedy konieczna jest operacja?

W pewnych sytuacjach nie wystarcza niestety wyłącznie leczenie uciskowe i pomocniczo stosowana farmakoterapia. Konieczne bywa bowiem wykonanie zabiegu operacyjnego. Wskazania do operacji żylaków to przede wszystkim:

• powikłania obecności żylaków takie, jak ich zapalenie, pęknięcie, krwawienie oraz zmiany troficzne skóry (przyjmujące postać m.in. przebarwień),
• owrzodzenia żylne,
• zaawansowane objawy przewlekłej niewydolności żylnej, które upośledzają codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Należy podkreślić, że nie powinno się wykonywać zabiegów operacyjnych u pacjentów, u których występuje niedrożność żył głębokich. Typowo wykonuje się zabieg, polegający na usunięciu poszerzonych żył, które biegną podskórnie z niewielkich, pojedynczych cięć skórnych (mają one długość około 2-3 milimetry). Takie zbiegi wykonywane są najczęściej przez chirurgów naczyniowych.

Podsumowując, jedyną skuteczną metodą zahamowania rozwoju żylaków są opisane w tym artykule powyżej metody uciskowe. Z kolei w celu trwałego usunięcia żylaków - konieczne jest wykonywanie zabiegów operacyjnych. Nie istnieje metoda, która pozwala nam na zmniejszenie wielkości żylaków, możemy jedynie zapobiegać rozwojowi i pogłębianiu się zmian. Jeżeli występują u nas żylaki, to najlepiej skonsultować się z lekarzem chirurgiem naczyniowym, który zaleci nam odpowiednie postępowanie.

lek. Katarzyna Banaszczyk