Osteoporoza: jakie badania pozwolą rozpoznać odwapnienie kości?
Osteoporoza to choroba, którą na czas pozwolą rozpoznać odpowiednie badania. W przebiegu osteoporozy następuje bowiem powolne i stopniowe odwapnienie kości. Niełatwo się zorientować, że wapnia w kościach za szybko ubywa. Tylko badania pozwolą rozpoznać zagrożenie osteoporozą, gdy można jej jeszcze skutecznie zapobiec.
Spis treści
Osteoporoza rozwija się stopniowo, zwykle nie dając objawów, dlatego trzeba wykonywać odpowiednie badania, które pozwolą na czas rozpoznać odwapnienie kości. Już po 30. roku życia tkanka kostna zaczyna słabnąć. Jest to proces fizjologiczny wynikający stąd, że z wiekiem obniża się aktywność enzymów biorących udział w metabolizmie witaminy D i jej wchłanianie. Obniża się również stężenie wapnia we krwi. W rezultacie kości tracą rocznie średnio 1 proc. swojej masy. Jednak jest wiele czynników, które mogą znacznie przyśpieszyć rozwój osteoporozy. A to oznacza, że kości stają się kruche i porowate, zmniejsza się ich wytrzymałość i nawet przy niewielkim urazie stosunkowo łatwo o złamania. Postępująca demineralizacja kości nie przysparza bólu, który ostrzegałby przed rozwijającą się osteoporozą. Jest jednak pewien charakterystyczny jej objaw – to niewielkie obniżanie się wzrostu.
Osteoporoza - pomiar wzrostu
Z wiekiem, w sposób naturalny wzrost powoli się obniża (ok. 1/2 cm rocznie), bo krążki międzykręgowe stopniowo się spłaszczają.
Pomiar wzrostu (2–3 razy w roku) to sposób, by samodzielnie uchwycić symptomy osteoporozy.
Gdy spadek jest większy, można z dużym prawdopodobieństwem uznać, że to skutek osteoporozy. Kruche kręgi łamią się (ulegają kompresji) i cały kręgosłup się skraca – przyjmuje się, że złamanie jednego kręgu powoduje obniżenie wzrostu o 2,1 cm. Takie złamania niekoniecznie muszą być bolesne – czasem pacjent dopiero w trakcie badań dowiaduje się o kiepskim stanie swego kręgosłupa. Dlatego pomiar wzrostu (2–3 razy w roku) to sposób, by samodzielnie uchwycić symptomy osteoporozy. Należy wykonywać go rano, najdalej godzinę po wstaniu z łóżka, bo w ciągu dnia wzrost nieznacznie się obniża. Warto też uważnie przyglądać się swojej sylwetce – pojawienie się wypukłości pleców (tzw. wdowi garb) i pochylenie ku przodowi to także charakterystyczne oznaki choroby.
Osteoporoza - jak interpretować wyniki badań?
- ultrasonografia (najczęściej kości piętowej lub paliczków dłoni) to tylko badanie orientacyjne. Pozwala oszacować ryzyko złamania, ale nie dostarcza żadnych informacji o gęstości mineralnej kości
- densytometria to bardzo precyzyjne (z dokładnością do 1 proc.) oznaczenie gęstości mineralnej tkanki kostnej. W tym celu wykorzystuje się promienie RTG. Do badania nie trzeba się przygotowywać, jest bezbolesne, trwa kilka minut. Pomiar wykonywany jest w kręgosłupie i szyjce kości udowej. Wynik densytometrii informuje, czy stan kości jest prawidłowy (od 1,0 do –1,0), nastąpiło obniżenie masy kostnej, tzw. osteopenia, co oznacza zagrożenie osteoporozą (od –1,0 do –2,5), czy już występuje osteoporoza (poniżej –2,5). Stwierdzenie osteoporozy oznacza konieczność przeprowadzenia dalszych badań.
Najbardziej precyzyjnym badaniem, które pozwoli wykryć osteoporozę, jest densytometria. Pozwala ona na oznaczenie gęstości mineralnej tkanki kostnej z dokładnością do 1 proc.
- analiza krwi i moczu pozwala wykluczyć inne choroby, które mogą być przyczyną osteoporozy, a także określić metabolizm kości. We krwi oznacza się najczęściej: OB (odczyn Biernackiego), poziom hemoglobiny, liczbę czerwonych i białych krwinek oraz ich morfologię, poziom wapnia, fosforu, fosfatazy kwaśnej i alkalicznej oraz stężenie kreatyniny. W dobowej zbiórce moczu – m.in. poziom wapnia, fosforu i kreatyniny. Można też oznaczyć tzw. markery kostne – to substancje przedostające się do krwi i moczu podczas tworzenia się lub niszczenia kości. Dzięki temu można precyzyjnie określić tempo procesów odbudowy i rozpadu. Ze względu na wysokie koszty badanie jest wykonywane głównie do monitorowania leczenia osteoporozy
CZYTAJ TEŻ>>Profil kostny - badania oceniające kondycję kości i nie tylko
- badanie radiologiczne pokazuje kształt i wewnętrzną strukturę kości, wykrywa złamania. Zazwyczaj tak bada się odcinek piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa (najczęstsze złamania), a dodatkowo szyjkę kości udowej i kość promieniową (by stwierdzić, czy są zaburzenia struktury). Radiogram uwidacznia dopiero duże (powyżej 30 proc.) ubytki minerałów, ale dostarcza lekarzowi informacji do odróżnienia innych niż osteoporoza schorzeń, które powodują zmniejszenie gęstości mineralnej kości.
miesięcznik ZDROWIE
Porady eksperta
