Starczowzroczność, czyli presbiopia

Starczowzroczność, czyli inaczej presbiopia dotyka prawie każdego. Na starość wzrok pogarsza się, ale na szczęście można to łatwo skorygować poprzez odpowiednio dobrane okulary i soczewki kontaktowe dla seniorów. Presbiopia pojawia się wraz z przekroczeniem 40 roku życia. To naturalny proces, związany ze starzeniem się organizmu.

Spis treści

1. Starczowzroczność (presbiopia) - czym jest?
2. Starczowzroczność (presbiopia) - leczenie

Starczowzroczność, inaczej nazywana presbiopią, dotyka nas już po ukończeniu 40. roku życia. Organizm się starzeje, osłabiają się mięśnie odpowiadające za akomodację oka, sama soczewka pęcznieje/ twardnieje/ traci sprężystość. Ten proces praktycznie jest nie do zatrzymania, choć prawidłowa dieta, ruch mogą trochę go opóźnić.

Jeśli pojawiają się kłopoty z odczytaniem ceny na etykiecie, czytaniem z monitora lub tekstu w książce to możesz podejrzewać u siebie starczowzroczność. Objawem presbiopii jest „za krótka ręka do czytania”, czyli innymi słowy kłopot z widzeniem z bliska. Najpierw odsuwamy etykietę towaru w sklepie, książkę czy gazetę żeby odczytać tekst. Potem nie wystarczy już długość ręki - nie mamy wyjścia i musimy sięgnąć musimy po okulary do czytania.

Starczowzroczność (presbiopia) - czym jest?

Starczowzroczność nie jest wadą wzroku i nie należy jej mylić z nadwzrocznością. Wpadające do oka światło dociera najpierw do rogówki. To przezroczysta błona, która pokrywa źrenicę i tęczówkę oka. Ponieważ jest wypukła, skupia promienie świetlne tak, by mogły dotrzeć pod odpowiednim kątem do soczewki, która kurcząc się i naprężając, potrafi ogniskować obraz przedmiotów znajdujących się w różnej odległości od oka dokładnie na siatkówce. W efekcie równie dobrze widzimy statek na horyzoncie i mrówkę na dłoni.

Okuliści mówią, że przy presbiopii oddala się od oka tzw. punkt bliży wzrokowej. Znaczy to tyle, że mamy problemy z wyostrzaniem obrazu przedmiotów widzianych z bliska. Trudno jest nam np. czytać czy nawlec igłę. Potrzebne są więc okulary, które zastąpią zdolność akomodacji oka. Okulary lub inne zabiegi, znacznie poprawiające jakość życia. 

Od kilku lat chirurdzy-okuliści proponują pacjentom rozwiązanie tego problemu na stałe. Jest to RLE czyli refrakcyjna wymiana soczewek. W ten sposób koryguje się wadę wzroku do dali, do bliży i zapewnia również dobre widzenie pośrednie. Operacja technicznie podobna jest do zaćmy. Najpierw usuwa się soczewę pacjenta i w jej miejsce wszczepia nową, sztuczną.

Zdaniem eksperta

Autor: materiały prasowe

- Chirurgia okulistyczna ma już kilka rozwiązań problemu presbiopii. Mamy już kilkuletnie doświadczenie w takich metodach. Jednak to ostatnie dwa – trzy lata sprawiły znaczący wzrost zainteresowania pacjentów trwałym pozbyciem się okularów do czytania i wady wzroku do dali.

Starczowzroczność (presbiopia) - leczenie

Wspomniana już refrakcyjna wymiana soczewek (RLE) to zabieg podobny technicznie do operacji zaćmy, ale zwykle w jej trakcie wszczepiane są soczewki multifokalne albo najnowsze, które są połączeniem funkcji soczewek multifokalnych z EDOF – czyli soczewki Synergy, a nie jednoogniskowe. W RLE stosuje się soczewki naśladujące funkcje zdrowej, młodej soczewki. Zamiast akomodacji (czyli zmiany kształtu soczewki w zależności od odległości, na którą patrzymy) – mamy zaawansowaną technologię konstrukcji takich soczewek.

W ten sposób pacjent może dobrze widzieć z daleka, bliska, na pośrednie odległości bez korzystania z okularów. RLE przeprowadza się nawet jednoczasowo, czyli w trakcie jednego pobytu pacjenta na bloku operacyjnym. Jeśli pacjent nie decyduje się na takie rozwiązanie – wtedy odstęp między operacją jednego i drugiego oka nie powinien przekraczać dwóch tygodni.

- Ten czas operacji jest istotny ze względu na widzenie obuoczne – mówi prof. Iwona Grabska-Liberek – pamiętajmy, że usuwamy zdrową, ale jednak już z osłabioną akomodacją, soczewkę. Na jej miejsce wstawiamy soczewkę sztuczną, która naśladuje funkcje zdrowej, młodej soczewki, a więc pozwala na dobre widzenie z każdej odległości.

Efekt operacji jest odczuwalny przez pacjenta niemal natychmiast po zabiegu. Jeśli drugie oko zoperujemy szybko, to wtedy pacjent widzi obydwoma oczami bardzo dobrze. Jeśli odłożymy operację o kilka tygodni, to mamy choćby taki dyskomfort, że jedno oko widzi dobrze, a drugie potrzebuje szkła korekcyjnego.

Decyzję o RLE podejmuje się po wykonaniu dokładnych badań u pacjenta. Potem ustala się parametry soczewki. W chwili obecnej nowe soczewki Synergy pozwalają na bardzo dokładne naśladowanie funkcji zdrowej, młodej soczewki. Oznacza to, że dajemy pacjentowi szansę na dobre widzenie z każdej odległości bez konieczności używania okularów. Takie operacje przeprowadzamy nawet u osób 40+, które dopiero wchodzą w presbiopię. Zabieg RLE jest na całe życie, dlatego tak ważne jest precyzyjne wykonanie kwalifikacji i dobranie najlepszych dla danego pacjenta soczewek.

- Większość pacjentów przychodzi do nas z problemem dużej wady wzroku, astygmatyzmem i mają zwykle 40-50 lat. Obok zwykłej pary okularów pojawiają się kłopoty z tzw. bliżą – mówi prof. Iwona Grabska -Liberek. – dla nich szczególnie trudne jest funkcjonowanie w dwóch parach okularów. I tutaj operacja likwidująca te dwie pary okularów wydaje się być najlepszym rozwiązaniem.

Przed zabiegiem oko jest znieczulane kroplami a pacjent dodatkowo dostaje dożylnie sedację. Potem pacjent jest ułożony na stole operacyjnym, a chirurg rozpoczyna operację. Za pomocą specjalistycznego sprzętu do fakoemulsyfikacji usuwa naturalną soczewkę pacjenta.

Po chwili w jej miejsce wprowadza soczewkę sztuczną, zwiniętą w rulonik, tak aby zmieściła się przez małe nacięcie. Soczewka rozwija się we wnętrzu oka a chirurg dba o to , by właściwie się umiejscowiła. Po zabiegu nie potrzebne jest zakładanie szwów, oko goi się bardzo szybko. Ostrość widzenia zmienia się niemal natychmiast po operacji. Jeśli jest decyzja o zoperowaniu drugiego oka od razu – cała procedura zostaje powtórzona.

W okresie pooperacyjnym, przez dwa do czterech tygodni, należy zachować ostrożność: nie schylać się, nie dźwigać, nie trzeć oczu.

Zdaniem eksperta

Autor: Libermedic

- U części pacjentów presbiopię możemy skorygować zabiegiem PresbyMax, do którego wykorzystujemy laser excimerowy. – mówi dr n. med. Łukasz Kołodziejski - zabieg ten nie wymaga wymiany soczewek, jest wykonywany na powierzchni rogówki.

Zabieg PresbyMax jest możliwy do wykonania jedynym rodzajem lasera excimerowego. W czasie tej procedury koryguje się wadę do dali (jak w standardowej korekcji laserowej) oraz wadę do bliży. U niektórych osób występuje tylko presbiopia. Wtedy również można wykonać zabieg PresbyMax - tylko w celu zdjęcia jednej pary okularów.

Niektórzy pacjenci decydują się na korekcję wysokiej wady wzroku i pozostawiają sobie okulary do czytania.

- Takie możliwości dają soczewki fakijne – mówi prof. Iwona Grabska-Liberek – ich doszczepienie jest metodą całkowicie odwracalną, najczęściej stosowaną u młodych osób, bez presbiopii. Ale operowałam również pacjentów, u których już się zaczynał kłopot z bliżą i świadomi byli konieczności czytania w okularach. Według informacji producenta, już w 2020 roku będą dostępne soczewki fakijne multifokalne, czyli takie, które skorygują dal i również bliż.

Dla pacjentów, którzy nie chcą korzystać z okularów do czytania ale też jeszcze nie są gotowi na operację, można polecić multifokalne soczewki kontaktowe.

- Soczewki takie mają funkcję korekcji dali i bliży. Dobieramy je indywidualnie, dokładnie określając moc do dali i addycję do bliży. Badanie takie zawsze jest wsparte typowym badaniem okulistycznym, w którym analizujemy ogólny stan oczu a także sprawdzamy jakość filmu łzowego. – mówi dr Dawid Wiącek z kliniki LIBERMEDIC – Film łzowy musi być dobry, gdy pacjent rozważa korzystanie z soczewek kontaktowych. Trzeba także nauczyć się zakładania i zdejmowania soczewek kontaktowych, choć cześć pacjentów naturalnie przechodzi z soczewek sferycznych na multifokalne.

Presbiopia to istotny problem społeczny – w ostatnich latach mamy do czynienia ze starzejącym się społeczeństwem. Okulary do czytania stają się koniecznością w życiu codziennym: nie tylko wtedy, gdy chcemy odczytać cenę na metce w sklepie, przeczytać książkę ale także pracować przy komputerze. Wiele osób z presbiopią to ludzie aktywni, uprawiający sporty. Trudno jest prowadzić samochód, gdy nie możemy wyraźnie odczytać prędkościomierza, albo jeździć wyczynowo rowerem, gdy nie widzimy na wskaźniku, ile kilometrów przejechaliśmy.

Agnieszka Paculanka